του Ηλία Φραγκούλη

Home videos, voice over, ένα πρελούδιο από το 1999. Χύμα εξωτερικό πλάνο κατοικίας στα suburbs με το φως της μέρας, μερικά νυχτερινά με αμάξι που τρέχει και (θα) παρκάρει σε μια ακαθόριστη αλάνα. Ένα νεαρό αγόρι περπατάει σε πολύ σκοτεινό δρόμο. Ασαφή τα συναισθήματά του. Τάξη σχολείου, το μάθημα σχετίζεται με τη μουσική. Η δασκάλα υποδέχεται τους μαθητές της. Σε ένα πεντάλεπτο περίπου, το «Vox Lux» σου έχει μεταδώσει την υποψία ότι πρόκειται να δεις έργο με αφηγηματικά προβλήματα. (Μάλλον) το αγόρι που είδαμε πριν λίγο μπαίνει με όπλο στην τάξη, σκοτώνει τη δασκάλα εν ψυχρώ και προειδοποιεί για έκρηξη, που όμως δεν πραγματοποιείται όπως φανταζόταν. Η 13χρονη Σελέστ του ζητά να αφήσει τα υπόλοιπα παιδιά ελεύθερα και να μείνουν μαζί, να προσευχηθούν. Την πυροβολεί. Το σχολείο περικυκλώνεται από αστυνομικούς και ένας από αυτούς αντικρίζει μια σχολική αίθουσα γεμάτη πτώματα. Credits αρχής, με σχεδιασμό (και περιεχόμενο) credits τέλους. Ανησυχώ.

Πρόκειται για τη δεύτερη σκηνοθετική απόπειρα του ηθοποιού Μπρέιντι Κόρμπετ (μετά τη «Γέννηση Ενός Ηγέτη» του 2016), η οποία έκανε πρεμιέρα στο περσινό Φεστιβάλ Βενετίας με αμφιλεγόμενες αντιδράσεις, για να χαθεί εντελώς από το προσκήνιο μέσα στους επόμενους μήνες και να εμφανιστεί στη χώρα μας σε τούτη την «περίφημη» μεταοσκαρική περίοδο που εσχάτως έχει μετατραπεί σε «χωματερή» αζήτητων τίτλων οι οποίοι δεν ταιριάζουν με τα στερεότυπα «ζήτησης» (και καλά) του καλοκαιριού. Με άλλα λόγια, το «Vox Lux» είναι μια καλλιτεχνική αποτυχία την οποία υποχρεωνόμαστε να δούμε να περνά από τις κινηματογραφικές μας αίθουσες απλά και μόνο διότι… αγοράστηκε.

Το έργο αποτελείται από δύο πράξεις, την «Genesis» (που αφορά το διάστημα 2000 με 2001) και τη «Regenesis» (τοποθετημένη το 2017), και παρακολουθεί την επαναφορά της Σελέστ στην καθημερινότητα, εντός μιας κοινότητας που θρηνεί τα θύματα ενός σχολικού μακελειού. Εκείνη έχει επιζήσει ως εκ θαύματος και σε μια συγκέντρωση πένθους της τοπικής κοινωνίας του Στάτεν Άιλαντ, η Σελέστ και η αδελφή της θα παρουσιάσουν στον κόσμο ένα συγκινητικό τραγούδι που έγραψε η πρώτη, το οποίο της χαρίζει απρόσμενη δόξα, γίνεται hit σε ολόκληρη την Αμερική και της εξασφαλίζει δισκογραφικό συμβόλαιο. Σε τούτη την πράξη, το φιλμ μοιάζει περισσότερο με σοβαροφανή άσκηση κριτικής των μηχανισμών κατασκευής ενός ειδώλου της pop που… «τουλάχιστον γράφει τους δικούς της στίχους», όπως προσθέτει ειρωνικά η φωνή του αφηγητή Γουίλεμ Νταφόου. Αν και οι προθέσεις είναι καλές (έχει γίνει σοβαρή δουλειά σε επίπεδο συντελεστών), το σκηνικό δεν καλύπτει ποτέ ουσιαστικά το θέμα, στελεχώνοντας την ηρωίδα μονάχα με τις παρουσίες ενός manager και μιας publicist, καθώς το μικρό κορίτσι της αιματοκυλισμένης αρχής μετατρέπεται από survivor σε «προκάτ» οργανάκι για κατανάλωση, με την ιστορία να μην αγγίζει τίποτε από την ψυχοσύνθεση της Σελέστ, που μέσα σε αυτό το ελάχιστο χρονικό διάστημα ωριμάζει «βίαια» (χαρακτηριστική η σκηνή διαλόγου με την αδελφή της, στην οποία αναρωτιέται αν δείχνει για 22χρονη ώστε να βγουν έξω και να διασκεδάσουν τη νύχτα), χωρίς να ξέρει ούτε τι ζητάει από τη ζωή αλλά ούτε και τι μπορεί να επιδιώξει.

Το τεράστιο χρονικό κενό που μας περνάει απότομα στη δεύτερη πράξη εκμεταλλεύεται ένα τρομοκρατικό χτύπημα σε παραλιακό resort της Κροατίας ως σύνδεσμο με το σχολικό επεισόδιο του παρελθόντος, ενώ η Ράφεϊ Κάσιντι δεν υποδύεται πια την ηρωίδα αλλά… τη νεαρή κόρη της (!), αφού η Σελέστ έχει πάρει τη μορφή της Νάταλι Πόρτμαν (η οποία μεγαλοδείχνει και κάνει τα πράγματα ακόμη χειρότερα)! Μέχρι να περάσουν λίγα λεπτά ώστε να συνειδητοποιήσεις τι συμβαίνει, προσγειώνεσαι σε ένα περιβάλλον comeback της pop diva, η οποία δίνει μια επεισοδιακή συνέντευξη Τύπου, τσακώνεται με δημοσιογράφο στο press junket, γίνεται λιώμα στη σουίτα της με τον manager της και ετοιμάζεται για την πρώτη της συναυλιακή (επαν)εμφάνιση το ίδιο βράδυ. Εδώ η δραματουργία έχει πάει ολοκληρωτικά περίπατο, το σενάριο έχει απομακρυνθεί από κάθε έννοια συνοχής της ιστορίας και αφήνει τον θεατή κυριολεκτικά αμέτοχο, αφού πλέον δεν μιλάμε ούτε για σκιαγράφηση χαρακτήρων, ούτε και για συναισθηματική επαφή μαζί τους. Ακόμη και στιλιστικά δεν υπάρχει πια συνέπεια από τον Κόρμπετ, ο οποίος «κρεμάει» και τον διευθυντή φωτογραφίας του (συνολικά, ο Λολ Κρόλεϊ είναι ένας από τους λιγοστούς… survivors τούτου του project), ενώ σύσσωμο το καστ εξελίσσεται σε κάτι το εντελώς άψυχο.

Το «Vox Lux» ολοκληρώνει με ένα φινάλε συναυλιακής εμφάνισης της Σελέστ, η οποία από χυμαδιό καταχρήσεων που δεν μπορεί να πάρει τα πόδια της… κατακτά τη σκηνή και τα πλήθη, με την Πόρτμαν να στέκει αξιοπρεπώς σαν ένα κακέκτυπο των teen pop stars των ΗΠΑ (με τραγούδια που έγραψε για την ταινία η Sia). Φυσικά, χωρίς κανένα περιεχόμενο ή λόγο προβληματισμού. Παραδόξως, από το έργο έχουν παρελάσει θέματα όπως τα κρούσματα δολοφονικής βίας στα σχολεία, η τρομοκρατία (σαν φόβητρο των Ισλαμιστών απέναντι στη Δύση), ο αλκοολισμός, η χρήση ναρκωτικών ουσιών (ακόμη και για να καταπραΰνουν τον πόνο), το 9/11 (στην πρώτη πράξη, ο Κόρμπετ «τολμά» μέχρι και να δείξει τα Twin Towers, θέμα taboo εδώ και χρόνια για τις αμερικανικές κινηματογραφικές παραγωγές), η θρησκευτική πίστη, η εφηβική εγκυμοσύνη ή και η σαρκαστική αναφορά στο πώς η Σουηδία έγινε η πατρίδα της bubblegum pop επηρεάζοντας τη μουσική βιομηχανία μέχρι (και) σήμερα. Δυστυχώς, όλα αυτά μοστράρονται μονάχα επιφανειακά επί της οθόνης, με τον δημιουργό του φιλμ να μας πείθει ότι το «Vox Lux» δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένας καθρέφτης τού απόλυτα κενό(δοξο)υ σήμερα. Ο υπότιτλος της ταινίας («A 21^st Century Portrait») αρκούσε σαν σήμα… κινδύνου. Σε έναν κόσμο δίχως pop μουσική, όμως, τι να περιμένεις πια;