της Κατερίνας Ανδρεάκου

Αληθινή η ιστορία της Λι Ίσραελ, στης οποίας την βιογραφία βασίζεται η ταινία, αληθινές και οι συγκυρίες που την έσπρωξαν σε μια από τις πιο περίφημες και περίτεχνες υποθέσεις πλαστογραφίας των τελευταίων δεκαετιών στην Αμερική. Γυναίκα συγγραφέας / δημοσιογράφος άνω των 40 ετών και ανοιχτά ομοφυλόφιλη, με έναν επίπονο χωρισμό που ακόμα δεν έχει ξεπεράσει, με έναν δύσκολο χαρακτήρα και μια μέτρια καριέρα είδους γραφής που ξαφνικά θεωρείται «εκτός μόδας», η Ίσραελ πιάνει κυριολεκτικά πάτο στις αρχές της δεκαετίας του ‘90. Έχοντας ως προσωπικό πάθος αλλά και ως επαγγελματικό αποκορύφωμα τα άρθρα και τα βιβλία που έγραψε τις προηγούμενες δύο δεκαετίες για είδωλα άλλων εποχών, όπως η Κάθριν Χέπμπορν και η Ταλούλα Μπάνκχεντ, η συγγραφέας αρνείται πεισματικά να αλλάξει ύφος και περιεχόμενο στο έργο της και αναγκάζεται να γράφει σκόρπια και ανούσια άρθρα σε έντυπα που (τουλάχιστον κατά τη γνώμη της) ούτε την σέβονται, ούτε την εκτιμούν. Η αγενής, συχνά επιθετική και κοινωνικά αδέξια συμπεριφορά της και το πλέον εμφανές πρόβλημα με το αλκοόλ, την αποξενώνουν από κάθε κοινωνικό κύκλο που θα μπορούσε να την στηρίξει επαγγελματικά. Μέχρι που, ένας δύσκολος «αποχωρισμός» με ένα προσωπικό ενθύμιο το οποίο έως τότε ήταν ανεκτίμητης αξίας, πουλώντας το για να ξεχρεώσει κάποιους λογαριασμούς (και κυρίως να φροντίσει την φαρμακευτική αγωγή της άρρωστης γάτας της), της δίνει μια ιδέα που θα την οδηγήσει στην παρανομία, αλλά ταυτόχρονα και στην λυτρωτική, προσωπική της «αναγέννηση». Με απρόσμενο βοηθό και συνεταίρο τον Τζακ, έναν μυστηριώδη, ξεπεσμένο δανδή με φυσική καλλιτεχνική φλέβα, η Λι θα ξεκινήσει μια ολόκληρη επιχείρηση πλαστογραφίας επιστολών από θρύλους περασμένων δεκαετιών που θα της ξαναδώσει έμπνευση και σκοπό στη ζωή της, αλλά και μια ανεπανάληπτη ευκαιρία να αναθεωρήσει λάθη και απώλειες του παρελθόντος.

Η Μαριέλ Χέλερ (με πείρα ηθοποιού και σεναριογράφου, στο δεύτερο σκηνοθετικό της εγχείρημα εδώ), σε συνεργασία με το σεναριακό δίδυμο των Νικόλ Χολοφσίνερ και Τζεφ Γουάιτι, είναι από εκείνα τα μικρά, χαμηλότονα διαμαντάκια που κινούνται κάπου μεταξύ αμερικανικού ανεξάρτητου και χολιγουντιανού σινεμά, αναδεικνύοντας τα καλύτερα στοιχεία και των δύο αυτών κινηματογραφικών «κόσμων». Έχοντας στη διάθεσή της μια από τις μεγαλύτερες (αν όχι και άνισες) stars της αμερικανικής κωμωδίας σε έναν πρωταγωνιστικό ρόλο που θα μπορούσε να αποτελέσει μεγάλη παγίδα για αμφότερες, η Χέλερ δημιουργεί εδώ μια δραματική κομεντί που σφύζει από εγκάρδιες συναισθηματικές αποχρώσεις και ισορροπημένες μεταπτώσεις, αφήνοντας την Μελίσα ΜακΚάρθι να ξετυλίξει ολόκληρο το (τελικά αστείρευτο) ερμηνευτικό της ταλέντο, στο ρόλο της «έκπτωτης» Λι Ίσραελ. Η παρουσία της ΜακΚάρθι ανήκει σε εκείνα τα success stories κωμικών ηθοποιών που, είτε ξαφνικά είτε αναμενόμενα, αποκαλύπτονται ως ταλαντούχοι ηθοποιοί, χωρίς να «προδίδουν» τις κωμικές τους ρίζες. Η ηθοποιός, λοιπόν, εδώ χρησιμοποιεί το φυσικό κωμικό της ταλέντο ως στηρικτικό υπόβαθρο για μια ερμηνεία που είναι γεμάτη από υπέροχες, χαμηλότονες λεπτομέρειες, καλώντας τους θεατές να αντιπαθήσουν, να συμπαθήσουν, να κατανοήσουν, να γελάσουν και να συγκινηθούν με το απρόσμενο, απελπισμένο, παράδοξο «ταξίδι» το οποίο ξεκινά αυτή η «αντι-ηρωίδα» με τα γκρίζα, ατσούμπαλα ρούχα, το ακατάστατο μαλλί, το μηδενικό μακιγιάζ, την έλλειψη υγιεινής, τον αλκοολισμό, την επιθετικότητα, την αποξένωση των ανθρώπων γύρω της, την κατάθλιψη και το αναπάντεχα σωτήριο… έγκλημα.

Οι στιγμές που οι θεατές αισθάνονται το ίδιο αποξενωμένοι και απηυδισμένοι όσο και οι χαρακτήρες που εισπράττουν στην ταινία την χολή, τον κυνισμό, τα επιθετικά λόγια και τις πράξεις της, εναλλάσσονται στιγμιαία με μια ανεπαίσθητη αλλαγή στην έκφρασή της, ή μια ανταλλαγή ματιών που μιλά δυνατότερα από λέξεις, και σ’ εκείνες τις στιγμές διαφαίνονται η απελπισία, ο (συχνά δικαιολογημένος) θυμός, η μεταμέλεια για ανθρώπινες σχέσεις που καταστράφηκαν για τους λάθος λόγους, αλλά και η κρυφή ευτυχία όταν μια σοβαρή παρανομία φέρνει πίσω τον καλύτερό της εαυτό, το πάθος για τη ζωή και την συνειδητοποίηση πως (παρά όλα τα άσχημα του χαρακτήρα – καθενός από εμάς) πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι θα πιστεύουν στις δυνατότητές μας. Εδώ, η ΜακΚάρθι βρίσκει τον ιδανικό παρτενέρ στον βρετανό Ρίτσαρντ Ε. Γκραντ, στον ρόλο του χαρισματικού αλλά άπορου Τζακ, που θα γίνει ο συνεργός και μάλλον ο μοναδικός (αν και κάπως αναξιόπιστος) φίλος της Ίσραελ. Ο Γκραντ υποδύεται τον ήρωα με το ταμπεραμέντο του Γουίδνεϊλ, του πιο θρυλικού χαρακτήρα που υποδύθηκε ποτέ κινηματογραφικά, στο «Ο Φίλος μου κι Εγώ» (1987), αυτήν όμως τη φορά με μια πιο ήρεμα αινιγματική γοητεία, καθώς και την μελαγχολική συνειδητοποίηση πως και ο Γουίδνεϊλ μάλλον κάπως έτσι θα κατέληγε τρεις δεκαετίες αργότερα.

Με δύο μεγαλειώδεις ερμηνείες στους πρωταγωνιστικούς ρόλους και ένα εκλεπτυσμένο και καλοδουλεμένο σενάριο, η Χέλερ σκηνοθέτησε μια άκρως ανθρώπινη ταινία με χαρακτήρες που δεν καταφεύγουν σε δικαιολογίες ή ζητούν οίκτο, ωστόσο καταφέρνουν να κερδίσουν την εξιλέωση – και τις καρδιές μας. Η απάντηση στην ερώτηση του τίτλου, λοιπόν, είναι ένα μεγάλο «ναι»!