της Κατερίνας Ανδρεάκου

Δύο χρόνια πριν, ο Σον Μπέικερ γύρισε μια ολόκληρη ταινία σε iPhone, δημιουργώντας μια από τις σημαντικότερες ταινίες του queer cinema, το εξαιρετικό και απολαυστικότατο «Tangerine», στις κακόφημες και τουριστικά απαγορευτικές γειτονιές του Λος Άντζελες. Φέτος επιστρέφει με άλλο ένα μικρό (αν και ελαφρώς πιο mainstream) διαμάντι για τη συλλογή του σύγχρονου ανεξάρτητου αμερικάνικου σινεμά, μεταφέροντας την ιστορία του σε άλλη μια περιοχή που, παρά την εγγύτητά της σε έναν από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς, δεν θα βρείτε σε κανέναν τουριστικό χάρτη, απορριπτέα σχεδόν ως έρημη γη. Εκεί όπου μια σειρά από motel, βαμμένα σε τόσο έντονα pastel χρώματα που σου πονούν τα μάτια, με την κακογουστιά του φτωχογείτονα που προσπαθεί να ξεκλέψει λίγη λάμψη από τον διπλανό του «παράδεισο», φιλοξενούν ανθρώπους και οικογένειες στα όρια (πολλοί και κάτω από αυτά) της φτώχειας, που βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην κρατική πρόνοια για τα βασικά και αναγκάζονται να σκαρφιστούν καθημερινά κόλπα ώστε να επιβιώσουν, έστω και με μια επίφαση ανεξαρτησίας. Σε αυτό το περιβάλλον γνωρίζουμε την εξάχρονη Μούνεϊ, τους φίλους και γείτονές της, Σκούτι και Τζάνσεϊ, αλλά και τη νεαρή μητέρα της, Χέιλι. Κι ενώ οι ενήλικες πασχίζουν να κρατήσουν μια ασφαλή στέγη πάνω από τα κεφάλια τους, όσο και μια σχετική αξιοπρέπεια, τα παιδιά μεγαλώνουν με μια πρωτόγνωρη (τουλάχιστον για τη σημερινή, υπερπροστατευτική Δυτική κοινωνία) ελευθερία, ζώντας καθημερινές περιπέτειες και διασκεδάζοντας τη μικρή τους ζωή με τα λιγοστά υλικά αγαθά που έχουν μάλλον πολύ περισσότερο απ’ ότι οι πιο ευκατάστατοι συνομήλικοί τους στον φτιαχτό παραμυθένιο κόσμο της Disney μόλις λίγα μίλια παρακάτω.

Εν ολίγοις, ο Μπέικερ είναι ένας υπέροχος σκηνοθέτης, κι όχι μόνο λόγω της σπουδαίας δουλειάς του. Είναι υπέροχος γιατί, όπως και στο «Tangerine», καταπιάνεται με ανθρώπους του απόλυτου κοινωνικού περιθωρίου και, χωρίς να προσπαθεί να τους δικαιολογήσει και να τους «αγιοποιήσει», τους σκιαγραφεί με ανεξάντλητη ανθρώπινη συμπάθεια και συμπόνοια (όχι λύπηση), και προ(σ)καλεί και τους θεατές να κάνουν το ίδιο, να πετάξουν τις κοινωνικές τους ταυτότητες και να δουν τους χαρακτήρες, τα άτομα, τον άνθρωπο πίσω από την ταμπέλα. Και, ναι, με τα μικρά παιδιά είναι πανεύκολο, ειδικά εδώ, καθώς έχει προσλάβει υπέροχες παιδικές προσωπικότητες με επικεφαλής την Μπρούκλιν Πρινς που υποδύεται την κεντρική ηρωίδα, Μούνεϊ, με σοκαριστική ρεαλιστικότητα και ανεξάντλητο μπρίο. Η μεγάλη του πρόκληση είναι να κάνει τους ενήλικες συμπαθείς και κατανοητούς, ιδιαίτερα τη Χέιλι, την μητέρα της μικρής πρωταγωνίστριας. Η Χέιλι είναι πολύ νέα, γεμάτη tattoo και αναιδές ύφος, κάνει μικροπαρανομίες για να βγάλει κάποια extra χρήματα και, καθώς ο κλοιός της ανέχειας στενεύει γύρω της, στην απελπισία της καταφέρνει και αποξενώνει τους γύρω από εκείνην ανθρώπους που τη νοιάζονται και προσπαθούν ειλικρινά να τη βοηθήσουν. Ο χαρακτήρας της αρχικά μοιάζει αντιπαθής, μια ακόμα καρικατούρα του αμερικάνικου white trash που λοιδορείται και απορρίπτεται από τα υπόλοιπα «ευυπόληπτα» κοινωνικά στρώματα για την έλλειψη παιδείας, καλλιέργειας, αιδούς και «τρόπων». Η Χέιλι, όμως, έχει κι εκείνη προ πολλού φτύσει τα μούτρα αυτής της κοινωνίας και μοναδική της προτεραιότητα είναι η Μούνεϊ. Να είναι ευτυχισμένη, να μην πεινάει, να έχει έστω κι ένα δωμάτιο να μένουν και, κυρίως, να μην της την πάρει η Πρόνοια. Μπορεί να μην της «φαίνεται», όμως η Χέιλι προσπαθεί να προστατέψει τη μικρή της κόρη με μια σχεδόν αρχέγονη μητρική αποφασιστικότητα, που είναι βαθιά συγκινητική και αξιέπαινη – όπως και η ατρόμητη ερμηνεία της επίσης πρωτοεμφανιζόμενης Μπρία Βινέτ.

Η σχέση μητέρας – κόρης μπορεί να είναι το επίκεντρο της ταινίας, όμως μας προσφέρονται άπειρες άλλες αξιομνημόνευτες πτυχές αυτού του περιθωριοποιημένου κομματιού του πάλαι ποτέ «αμερικανικού ονείρου», που βρίσκεται τόσο κοντά μα, πια, τόσο μακριά. Οι μικρές εξερευνήσεις και το συγχωρητέο θράσος των παιδιών παρέχουν μερικές από τις πιο ψυχαγωγικές σκηνές που θα δείτε φέτος, με την κάμερα του Μπέικερ να τα κινηματογραφεί από το δικό τους ύψος κι όχι αφ’ υψηλού, έχοντας γίνει κι αυτή μέλος της μικρής «συμμορίας», (σχεδόν) πάντα υπό τη συνεχή επιτήρηση του Μπόμπι, του manager του motel στο οποίο μένουν η Χέιλι και η Μούνεϊ. Ο χαρακτήρας του Μπομπ, ερμηνευμένος με άπειρη συμπάθεια και ευαισθησία από τον μοναδικό «βετεράνο» επαγγελματία ηθοποιό του καστ, τον Γουίλεμ Νταφόου, είναι ο καλοπροαίρετος αλλά και πολύπαθος πολυτεχνίτης της γειτονιάς, που προσπαθεί να ισορροπήσει όσο πιο «αναίμακτα» γίνεται μεταξύ του επαγγελματικού του χρέους και των κανόνων της δικής του, βαθιάς ανθρωπιάς. Ίσως ο Μπομπ να θεωρεί τον εαυτό του τυχερό που δεν βρέθηκε στη δυσχερή θέση των ενοίκων του, ίσως πάλι να του βγαίνει απολύτως φυσικά. Πάντως, πολλές φορές, λειτουργεί ως φύλακας – άγγελος, ακόμη και ως σωτήρας για αρκετούς από αυτούς, και ειδικά για τη νεαρή μητέρα και την πανέξυπνη κόρη της. Ένας πραγματιστής που, αντί να το ρίξει στον κυνισμό και τη μισανθρωπία, έχει αγκαλιάσει τον ρόλο του και προσπαθεί να κάνει το καλύτερο για τους ανθρώπους που μπαινοβγαίνουν τόσο αναπάντεχα στη ζωή του.

Ανθρωπιά και κατανόηση εναντίον στερεοτυπικών κοινωνικών αποκλεισμών και αφορισμών, δοσμένη άλλοτε με χιούμορ, άλλοτε με σκληρό ρεαλισμό, άλλοτε με ειλικρινή συγκίνηση. Ο Σον Μπέικερ έκανε και πάλι το θαύμα του: δημιούργησε μια από τις πιο ειλικρινείς και ξεκάθαρες κινηματογραφικές ματιές σε κοινωνικά στρώματα που λίγοι τολμούν (και επιθυμούν) έστω και να κοιτάξουν, χωρίς να ψυχοπλακώνει και να πατρονάρει τον θεατή. Το «The Florida Project», σε αντίθεση με την πλειοψηφία των πιο «σοφιστικέ» ταινιών παρόμοιας θεματικής, προσφέρει αισιοδοξία, με σύμβολο το πλατύ, αναιδές αλλά αφοπλιστικό χαμόγελο της μικρής Μούνεϊ. Αισιοδοξία για το ανθρώπινο είδος! Να και κάτι που δεν συναντάμε πια συχνά στις σκοτεινές αίθουσες των κινηματογράφων…