της Βαρβάρας Κοντονή

Όπως κι αν το δεις τούτο το ιστορικό δράμα του Τέρι Τζορτζ («Hotel Rwanda»), είναι κάπως δύσκολο να πάρεις στα σοβαρά τις κατά τα άλλα ευγενείς προθέσεις του ιδίου και της σεναριογράφου του, Ρόμπιν Σουάικορντ («Η Απίστευτη Ιστορία του Μπέντζαμιν Μπάτον»), για την κινηματογραφική καταγραφή της ανείπωτης φρίκης που έζησαν οι Αρμένιοι από τους Οθωμανούς δυνάστες τους – πολύ απλά γιατί ενώ «Η Μεγάλη Υπόσχεση» επιχειρεί να φέρει στη μεγάλη οθόνη μια από τις πιο μελανές σελίδες της Ιστορίας, οι δημιουργοί του μοιάζουν να ενδιαφέρονται περισσότερο για τα ερωτικά καπρίτσια της πρωταγωνιστικής τριάδας και λιγότερο για την αναπαράσταση του πραγματικού προσώπου του πολέμου.

Με τη χρηματοδότηση της ταινίας να προέρχεται εξολοκλήρου από τη δωρεά του αποθανόντα, πλέον, Αρμένιου επιχειρηματία Κερκ Κερκόριαν, γνωστού για τη γενναιόδωρη φιλανθρωπική του δράση και την δυναμική του παρουσία στις προσπάθειες για την επίσημη και καθολική αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων, το φιλμ του Τζορτζ μάλλον βρίσκεται πολύ μακριά από ένα τέτοιο συλλογικό όραμα, αφήνοντας συνειδητά το δράμα ενός ολόκληρου λαού να «παίζει» στο παρασκήνιο, μόνο και μόνο για να «ευνοήσει» και – γιατί όχι; – να δικαιολογήσει ακόμα την επικέντρωση του σεναρίου στη «μάχη» τριών χαρακτήρων όχι για επιβίωση, αλλά για συναισθηματική (συν)ύπαρξη. Λυπάμαι, αλλά αυτό δεν είναι τίμιο.

Ο Μίκαελ (Άιζαακ) είναι ένας νεαρός που ζει με τους γονείς του στο Σιρούν, ένα μικρό αρμενικό χωριό, όπου εργάζεται ως φαρμακοποιός. Το όνειρό του είναι να σπουδάσει Ιατρική στην ξακουστή σχολή της Κωνσταντινούπολης, μόνο που τα δίδακτρα είναι απαγορευτικά για τη φτωχή του οικογένεια. Η λύση θα έρθει τελικά μέσω του προξενιού του με τη Μαράλ (Σαραφιάν), με τον Μίκαελ να χρησιμοποιεί τα χρήματα της προίκας προκειμένου να ξεκινήσει τις σπουδές του, σκοπεύοντας κατόπιν να επιστρέψει στο χωριό για ν’ ανοίξει μια μικρή κλινική. Η έλευσή του στην Κωνσταντινούπολη θα σημαδευτεί από τη γνωριμία του με την όμορφη Άνα (Λε Μπον), την οποία θα ερωτευθεί ακαριαία, παρά το γεγονός πως εκείνη τυγχάνει να βρίσκεται ήδη σε σχέση με τον Κρις (Μπέιλ), έναν Αμερικανό δημοσιογράφο του Associated Press. Εν μέσω παγκόσμιου κοινωνικοπολιτικού αναβρασμού και με την Οθωμανική Αυτοκρατορία να έχει μόλις μπει στον πόλεμο, ξεκινώντας τις εθνοκαθάρσεις και τη σταδιακή εξολόθρευση του αρμενικού λαού, το ερωτικό γαϊτανάκι των τριών πρωταγωνιστών καλά κρατεί – ευτυχώς δηλαδή, γιατί ένα άγχος το είχα…

Κατανοώ τον λόγο για τον οποίο θα ήθελε κάποιος να κάνει μια ταινία για τη γενοκτονία των Αρμενίων, ιδιαίτερα από τη στιγμή που μέχρι και σήμερα η αναγνώριση αυτής της σκοτεινής περιόδου εξακολουθεί να αποτελεί «αγκάθι», ένα τρόπον τινά πολιτικό taboo για κράτη και κυβερνήσεις που φαινομενικά μπορεί να καταδικάζουν τούτη την ιστορική αδικία, στην πραγματικότητα όμως νίπτουν τας χείρας τους. Υπάρχει μια σκηνή στο φιλμ, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Τζέιμς Κρόμγουελ (σε ρόλο Αμερικανού Πρέσβη) καταδικάζει ευθαρσώς έναν Οθωμανό αξιωματούχο για τη μεθοδευμένη εξολόθρευση των Αρμενίων, γεγονός αρκετά τραγελαφικό δεδομένης της αντιμετώπισης του θέματος από τις ΗΠΑ ακόμη και κατά την περίοδο διακυβέρνησης του Ομπάμα. Έστω κι αν κάποιος κάνει τα στραβά μάτια στις χτυπητές σεναριακές ανακρίβειες της ταινίας, πάντως, είναι δύσκολο να ξεπεράσει τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται ένα τόσο σοβαρό και τραγικό ιστορικό πλαίσιο προκειμένου να πλασαριστεί το πρωταγωνιστικό ερωτικό τρίγωνο, λες και ο πραγματικός ξεριζωμός και το θανατικό ενός ολόκληρου λαού δεν αρκεί από μόνο του σαν ιστορία για να στηρίξει μια ταινία, αλλά χρειάζεται επιπλέον ένα melo μυθοπλαστικό love story προκειμένου να συγκινήσει και να δείξει λίγο πιο… δυτικά προσανατολισμένο.

Δεν θα μπω καν στον κόπο να σχολιάσω το γεγονός πως όλοι ομιλούν άπταιστα αγγλικά, από ένα σημείο και μετά δεν έχει νόημα να προσπαθείς να μπεις στη λογική της «διεθνοποιημένης» γλώσσας ενός φιλμ, δέχεσαι (ή τουλάχιστον παλεύεις να δεχτείς) την κατάσταση ως έχει και… προχωράς. Στην περίπτωση της «Μεγάλης Υπόσχεσης», η αγγλική γλώσσα αποτελεί το μικρότερο εκ των προβλημάτων, εξαιρουμένου του σχεδιασμού παραγωγής και των κοστουμιών που αναμενόμενα αποτελούν τα πιο φροντισμένα τμήματα (για ταινία εποχής). Από εκεί και πέρα, το φιλμ δεν σώζεται ούτε από την υπερβολικά «γυαλιστερή» φωτογραφία του Χαβιέρ Αγκιρεσαρόμπε («Οι Άλλοι», «Θλιμμένη Τζάσμιν»), ούτε κι από το ταλαντούχο δίδυμο των Άιζαακ – Μπέιλ που περιορίζονται σε ρόλους υποψήφιων μνηστήρων για τα μάτια της αιθέριας Λε Μπον, σε πέρα ως πέρα flat ερμηνείες. Χρησιμοποιώντας πραγματικά γεγονότα, όπως τη νικηφόρα επανάσταση μερικών χιλιάδων Αρμενίων στο όρος Μούσα Νταγκ κατά του οθωμανικού στρατού που τους είχε κυκλώσει, τόσο ο Τζορτζ όσο και η Σουάικορντ επιχειρούν να φιλτράρουν την κόλαση του πολέμου μέσω ενός αχρείαστου και, τελικά, αδύναμου ερωτικού τριγώνου, προφανώς αδυνατώντας να διαχειριστούν το βάρος της Ιστορίας, μονάχα για να καταλήξουν να ανακυκλώνουν κλισέ και των δυο ειδών (ρομάντζο και δράμα εποχής), με ξώφαλτσες εικόνες καταστροφής και θανάτου που, όσο να πεις, σίγουρα δίνουν extra πόντους στο άγχος του θεατή για το ποιον θα διαλέξει η Άνα. Για όποιον έχει επιζήσει των 133 λεπτών της ταινίας, δηλαδή…