της Κατερίνας Ανδρεάκου

Έχοντας κατακτήσει δύο βραβεία στο περσινό Φεστιβάλ Βερολίνου καθώς και τη Χρυσή Αθηνά καλύτερης ταινίας στο 22^ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας «Νύχτες Πρεμιέρας», ο Τυνήσιος σκηνοθέτης Μοχάμεντ Μπεν Ατιά κάνει ένα ώριμο, ειλικρινές ντεμπούτο με μια μικρή καθημερινή ιστορία, προφανώς για τους συμπατριώτες του αλλά και για όλους εκείνους τους πολλούς (ίσως και τους περισσότερους από εμάς ως ανθρώπινο σύνολο) που παρακολουθούν τη ζωή τους να τραβά μια θαρρείς αναπόφευκτη πορεία μακριά από τα όνειρα και τους αρχικούς τους στόχους, προς το «προδιαγεγραμμένο». Μέχρι που, για μερικούς τυχερούς, έρχεται μια κρίσιμη καμπή, μια τυχαία στιγμή, στην οποία το «μοιραίο προδιαγεγραμμένο» πετάγεται στο καλάθι των αχρήστων.

Αυτή, λοιπόν, είναι και η ιστορία του νεαρού Χέντι, που στη γλώσσα του σημαίνει «γαλήνη» – μια αρχικά τόσο ταιριαστή περιγραφή του χαρακτήρα του. Ο Χέντι δεν σηκώνει (κυριολεκτικά) κεφάλι στους ανωτέρους του, δεν αντιμιλά στη μητέρα του και τον μεγαλύτερο αδελφό του που έχει «αποδράσει» επιτυχημένα στη Γαλλία, και δεν πιέζει την επίσης πατροπαράδοτα αναθρεμμένη αρραβωνιαστικιά του (μέσω προξενιού, εννοείται) να «προχωρήσουν» λίγο την τρίχρονη σχέση τους πέρα από κάποιες βραδινές, μυστικές, αλλά άκρως πλατωνικές συναντήσεις στο αυτοκίνητό του. Κρυφό του όνειρο είναι να σχεδιάζει comics και είναι αληθινά καλός σε αυτό, όμως αντ’ αυτού δουλεύει σε αντιπροσωπεία αυτοκινήτων, με ένα αφεντικό που δεν του δίνει ούτε κάποιες μέρες άδεια για μήνα μέλιτος. Όταν τον στέλνει σε μια παραθαλάσσια περιοχή να πουλήσει αυτοκίνητα, ο Χέντι αρχίζει να παρατηρεί πως υπάρχει ζωή και πέραν της δουλειάς και της… μαμάς και, παραμελώντας την επαγγελματική του αποστολή, αρχίζει να καλοπερνά στο ξενοδοχείο του, κάνοντας μπάνια και πίνοντας στο bar! Εκεί θα γνωρίσει και τη Ριμ, μια γυναίκα λίγο μεγαλύτερή του, εξωστρεφή, ανεξάρτητη και σέξι. Ο Χέντι θα ερωτευτεί και θα παθιαστεί με τη Ριμ αλλά και την ίδια τη ζωή, για πρώτη του φορά. Θα είναι, όμως, αρκετά δυνατός να ακολουθήσει την καρδιά του και να αφήσει πίσω την άκρως συντηρητική, παραδοσιακή, καταπιεστική και αφόρητα βαρετή του ρουτίνα;

Όπως και ο κεντρικός της ήρωας, η ταινία είναι χαμηλότονη και αναπόφευκτα μικρού βεληνεκούς. Αυτό που προσφέρει, ωστόσο, είναι μια πολύ μεστή ματιά τόσο στη σύγχρονη ζωή της χώρας του ήρωα, για την οποία δεν έχουμε και την πληρέστερη των εικόνων, έστω κινηματογραφικά μιλώντας, και αυτό το δίλημμα των νέων ανθρώπων για το αν θα επιλέξουν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής βουτηγμένο στην οικογενειακή παρεμβατικότητα (και καταπίεση) και τα αυστηρά συντηρητικά ήθη που πηγάζουν από μια βαθιά θρησκευτική πίστη ή την πιο μοντέρνα, πιο «δυτική» πλευρά, ειδικά καθώς διαδραματίζεται την εποχή που διεξήχθησαν οι πρώτες δημοκρατικές εκλογές στην πολύπαθη Τυνησία.

Η Ριμ είναι η έμπειρη, πολυταξιδεμένη και άκρως κοινωνική γυναίκα, που παρόμοιά της ο Χέντι δεν έχει ξαναγνωρίσει στη ζωή του, και του προσφέρει την ελπίδα του να κάνει τα βαθιά κρυμμένα του όνειρα πραγματικότητα. «Αυτό δεν είναι όνειρο, είναι στόχος», του απαντά όταν της λέει ντροπαλά πως το όνειρό του είναι να δημιουργεί comic strips, λέξεις που δεν θα άκουγε ποτέ από τη μητέρα του, που μπορεί να τον αγαπά πολύ αλλά δεν παύει να είναι τόσο «εθισμένη» στην παράδοση, την εθιμοτυπία και τα στερεότυπα μέσα στα οποία έχει μεγαλώσει αναντίρρητα (και την ίδια οδό καταλαβαίνουμε πως θα τραβήξει και η γλυκιά του αρραβωνιαστικιά), που καταντά τόσο καταπιεστική ώστε να έχει ήδη διώξει τον λατρεμένο της πρωτότοκο γιο στο εξωτερικό, χωρίς όμως να κατανοεί τη συναισθηματική ζημιά που έχει κάνει και στους δυο. Έτσι, η ταινία του Ατιά αποτελεί μια καλοστημένη, καλογραμμένη σπουδή σε πρόσωπα αναγνωρίσιμα, χαρακτηριστικά της χώρας του, σε μια εποχή στην οποία βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ της βαθιάς Ανατολής και της δελεαστικής Δύσης, με την ερμηνεία του νεαρού… Μαστούρα (όχι όνομα και πράγμα, πάντως!) στο επίκεντρο να ανθίζει υπέροχα και σταδιακά, καθώς ο χαρακτήρας του Χέντι ανακαλύπτει τι εστί ζωή όταν βγαίνεις από τη «ζόμπι» ρουτίνα της τυφλής αποδοχής της μοίρας σου.