του Νίκου Παλάτου

Η Τζάνετ Γουόλς ήταν ήδη γνωστή δημοσιογράφος στην Αμερική όταν το 2005 έγραψε την αυτοβιογραφία της, όπου αφηγείται τα παιδικά της κυρίως χρόνια ως μέλος μια ιδιαίτερα δυσλειτουργικής και φτωχής οικογένειας. Το ομότιτλο βιβλίο, με το γυάλινο κάστρο να συμβολίζει το περίτεχνο σπίτι το οποίο ο πατέρας της σχεδίαζε… αιώνια, υποσχόμενος ψευδώς πως μια μέρα θα χτίσει, σημείωσε τεράστια επιτυχία, κέρδισε σχετικά βραβεία, και η μεταφορά του στο σινεμά φάνταζε απόλυτα φυσιολογική, με τη σκηνοθεσία να αναλαμβάνει ο έχων πείρα στο θέμα «άτυχα» παιδιά Ντέστιν Κρέτον, του indie hit «Μικρά Όμορφα Πλάσματα».

Πρωτοσυναντάμε την Τζάνετ στη Νέα Υόρκη του 1989, όταν ευρισκόμενη στα πρόθυρα γάμου με πλούσιο οικονομικό σύμβουλο εργάζεται σε κουτσομπολίστικη στήλη του περιοδικού New York. Επιστρέφοντας σπίτι μετά από επαγγελματικό δείπνο, πέφτει πάνω στους γονείς της ενώ ψαχουλεύουν κάδους σκουπιδιών, τους αγνοεί προσπερνώντας τους και τα flashback ξεκινούν κάπου εκεί, καθώς αυτό που παρακολουθούμε καθ’ όλη τη διάρκεια του φιλμ είναι ένα συνεχές μπρος-πίσω, από τη δεκαετία του ’60 και του ’70 ως τα τέλη εκείνης του ‘80, όταν τόσο η Τζάνετ όσο και τ’ αδέλφια της (δύο κορίτσια κι ένα αγόρι) είχαν πια ενηλικιωθεί, καταφέρνοντας άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο, να ξεφύγουν από τα καταπιεστικά, δύσκολα χρόνια της παιδικής τους ηλικίας. Αυτό έχει σαν συνέπεια όχι μόνο η ιστορία να παρουσιάζεται ασύνδετη, εν είδει μικρών, τραγικών στην πλειονότητά τους επεισοδίων από την καθημερινή ζωή της οικογένειας Γουολς, αλλά να «χάνεται» για τη μισή τουλάχιστον διάρκειά της η Μπρι Λάρσον, η οποία όσο εμφανίζεται στη μεγάλη οθόνη ανάβει μια παραπανίσια σπίθα με την ερμηνεία της.

Διαβάζοντας κανείς την υπόθεση του «Γυάλινου Κάστρου», εύκολα μπορεί να οδηγηθεί σε συγκρίσεις με το περσινό, σχετικά ανάλογο «Captain Fantastic». Οι ομοιότητες ανάμεσά τους, όμως, περιορίζονται σε ό,τι έχει να κάνει με την ιδιότροπη ανατροφή των παιδιών. Ο Βίγκο Μόρτενσεν σ’ εκείνη την ταινία ήταν ένας γνήσια αντικομφορμιστής πατέρας, ο οποίος υιοθετώντας εν πλήρει συνειδήσει έναν χίπικο τρόπο ζωής, ήθελε να μεγαλώσει τα παιδιά του μακριά από τον καταστροφικό (για τα πιστεύω του) μοντέρνο τρόπο ζωής. Ο Γούντι Χάρελσον, ως πάτερ φαμίλιας Ρεξ Γουολς, είναι ένα μέθυσο ρεμάλι, ένας παραμυθάς περιωπής, ο οποίος επιβάλλει στα παιδιά του να μεγαλώσουν με έναν τρόπο που ουδένα παιδαγωγικό σκοπό κρύβει, όχι από κάποιο ιδεαλισμό, αλλά εξαιτίας ενός δήθεν ελεύθερου πνεύματος, που σαν μανδύας προσπαθεί να κρύψει τον απέραντο ζαμανφουτισμό του χαρακτήρα του. Συνεπικουρείται, μάλιστα, από την αδιαφορία της συζύγου του, η οποία ζει στην «κοσμάρα» της νομίζοντας πως είναι κάποια σπουδαία ζωγράφος, δείχνοντας όχι ανήμπορη αλλά δίχως έγνοια να ξεφύγει (ή να βοηθήσει τα παιδιά της, έστω) από τη διαμορφωμένη κατάσταση.

Παρακολουθώντας τα τεκταινόμενα μέσα από τα μάτια τής Τζάνετ, στην οποία ο πατέρας της είχε μεγάλη αδυναμία, σύμφωνα με το φιλμ τουλάχιστον (σπάνιο γεγονός για μεσαίο παιδί μιας οικογένειας, εδώ που τα λέμε), γίνεται προσπάθεια να συγκεραστούν οι πολλές τραυματικές στιγμές των παιδικών της χρόνων (από τα σχεδόν ολέθρια εγκαύματα καθώς μαγείρευε, μιας και η μάνα της ήταν αφοσιωμένη στην… τέχνη της, μέχρι τις επώδυνες επισκέψεις στο σπίτι της γιαγιάς), με κάποια ανάλαφρα διασκεδαστικά στιγμιότυπα, από τα οποία έπαιρνε μια γεύση της ανέμελης ζωής στη φύση, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα άρρηκτους δεσμούς με τ’ αδέλφια της. Είναι, όμως, τα άσχημα εκείνα που κερδίζουν τη μερίδα του λέοντος, με τον πατέρα της να μην φαίνεται να έχει αλλάξει συμπεριφορά με την πάροδο των ετών, κάτι που κάνει την επιδιωκόμενη ομόφωνη αδελφική άφεση αμαρτιών προς εκείνον, ανεξήγητη στα μάτια του θεατή. Μπορεί αυτό να σημαίνει μια υποσυνείδητη επιλεκτικότητα μνήμης μοναχά των καλών και ευχάριστων από τους τέσσερίς τους (έχοντας πλέον καταφέρει, όπως βλέπουμε στους τίτλους τέλους, να βρουν τον δρόμο τους στη ζωή), δείχνοντας ταυτόχρονα μια απαράμιλλη μεγαλοψυχία και διάθεση για συγχώρεση, αν και αυτό δύσκολα μπορεί να αιτιολογηθεί βάσει όσων έχουν διαδραματιστεί επί της οθόνης. Η κάθαρση είναι συνήθως καλοδεχούμενη, πλην όμως η εικόνα μιας μειλίχιας ενότητας, αν και εκ των πραγμάτων αληθινής, δεν μπορεί να γίνει πιστευτή, με τον τρόπο τουλάχιστον που έχει αποδοθεί εδώ.