της Ιωάννας Παπαγεωργίου

«Ότι δεν φτάνει η αλεπού, τα κάνει κρεμαστάρια» λέει μια παροιμία, υπονοώντας ιδανικά (και ειρωνικά) τη μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζουν τόσο συστηματικά υπερ-επιτυχημένοι και εμπορικά και καλλιτεχνικά δημιουργοί σαν τον Γουίντον (ή τον Τζέιμς Κάμερον πριν από αυτόν, και τον Άλφρεντ Χίτσκοκ, πριν και από τους δύο τους), όσο και ανάλογα υπερ-επιτυχημένα κινηματογραφικά (και τηλεοπτικά) franchises, σαν αυτό του Marvel Universe. Τον υποσυνείδητο φθόνο ή / και τις τεράστιες προσδοκίες (βλέπε και hype) που προκαλεί, προκαταβολικά, κάθε καινούργιο τους πόνημα δηλαδή, δυσχεραίνοντας εξωφρενικά και άδικα την ικανότητα του τελικού αποτελέσματός να σταθεί αντάξιο σε όλη αυτή την υπερβολική, και κάθε άλλο παρά ψύχραιμη προσμονή. Έτσι, αυτό το δεύτερο κεφάλαιο στην ιστορία των «Εκδικητών» έγινε δεκτό με αρκετή, απρόσμενη επιφύλαξη από σημαντική μερίδα της διεθνούς κριτικής, που αν μη τι άλλο το βρήκε «μια από τα ίδια» και σαφώς κατώτερο του προκατόχου του.

Κρίμα και (ξαναλέω) άδικο. Σίγουρα αυτή η «Εποχή του Ultron» δεν είναι η τέλεια ταινία. Ίσως ακόμα και να μην είναι καλύτερη των πρωτότυπων «Εκδικητών». Κάποιες από τις αδυναμίες της αποτελούν συνήθεις υπόπτους: ο και πάλι, ξανά μανά, μονόχνοτος Νικ Φιούρι (μετά και παρά την πιο ζουμερή και τσαλακωμένη παρουσία του στο τελευταίο επεισόδιο του 1ου κύκλου του καλύτερου από ποτέ πλέον «Agents of S.H.I.E.L.D.» και, κυρίως, το «Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα»), και η πάντα ανεκμετάλλευτη (βλεφάρισε και δεν την είδες) Σμόλντερς ως Μαρία Χιλ. Και κάποιες άλλες όχι: αντίθετα με όλων των άλλων, οι – από τη Scarlet Witch υποβεβλημένες – παραισθήσεις τού Thor εκτός από ελλειμματικές, αποσπασματικές και ακατάληπτες, μοιάζουν να ανήκουν σε άλλη ταινία, ενώ η μετακίνηση της κλιμάκωσης της δράσης από τις ΗΠΑ γενικά και τη Νέα Υόρκη ειδικά, σε μια φανταστική πόλη, μιας φανταστικής, μη προνομιούχας χώρας και αξιοπιστία / ρεαλισμό στερούν από το φιλμ, και πιο μεσσιανική «αμερικανιά» το χρίζουν. Επίσης, αν και είναι αλήθεια ότι μιλάμε για αναμφισβήτητα υψηλό, ποιοτικό επίπεδο κομικόθεν κινηματογραφικής περιπέτειες (τον πήχη της οποίας ανέβασε δυσθεώρητα ψηλά ο ίδιος ο Γουίντον με το πρωτότυπο φιλμ), ένα έστω ανεπαίσθητο και φευγαλέο déjà vu δεν θα το αποφύγει το βλέμμα σου.

Όλα τα παραπάνω, όμως, γίνονται σκόνη στον άνεμο αν δεις με καθαρά, καλύτερα μάτια αυτούς τους τελευταίους δια χειρός Γουίντον «Εκδικητές». Για την όψη τους (σκηνοθεσία, μοντάζ, διεύθυνση ηθοποιών και stuntmen, ειδικά εφέ) ισχύει ό,τι είχαμε γράψει για την πρωτότυπη ταινία, με μια επιπλέον παρατήρηση: στις σκηνές της δράσης (και ιδιαίτερα στο κρεσέντο του φινάλε, όταν σύσσωμοι οι Εκδικητές αντιμετωπίζουν τα μιλιούνια του ρομποτικού στρατού του Ultron και η κάμερα περιστρέφεται αιωρούμενη γύρω τους), τα cuts του μοντάζ μοιάζουν να… εκλείπουν εντελώς, ενώ τα καίρια περάσματα σε αργή κίνηση γίνονται αβίαστα, φυσικά. Το αποτέλεσμα είναι μια απίθανα γοητευτική (και πρωτόγνωρη σε κανονική και όχι fast rate frame 3D προβολή), ρευστή και όμως σαφής (στο ποιος είναι ποιος, πού, γιατί, και τι ακριβώς κάνει), όλο χάρη και βίαιο λυρισμό κίνηση ανθρώπων, robots, όπλων, μηχανών, οχημάτων και αντικειμένων μέσα στο πλάνο. Σαν κάθε τι πάνω στον πλανήτη Γη, ακόμα και η ίδια η… γη (καθώς η μικρή πόλη της Σακόβια κυριολεκτικά απογειώνεται!), να συμμετέχει σε ένα αυτοσχέδιο, υποβλητικό μπαλέτο!

Αυτό, όμως, που κάνει αυτή την ταινία να ξεχωρίζει (και από τον προκάτοχό της και από όλες τις προηγούμενες σινεματικές περιπέτειες εντός Marvel Universe) είναι η αδιαφιλονίκητη, ακόμα πιο χαρακτηριστική, γουιντονική υπογραφή που φέρει το σενάριό της. Ο ίδιος ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης της, (είπαμε) μέγας nerd-guru, τη χαρακτηρίζει «μικρότερη, πιο σκοτεινή και πιο οδυνηρή». Έχει δίκιο. «Πιο ήσυχη φαινομενικά, πιο υπόκωφη ουσιαστικά», θα πρόσθετα εγώ. Αυτή τη φορά στο τιμόνι τής αφήγησης, αποκτώντας μεγαλύτερο εκτόπισμα στα δρώμενα, αλλά και βάθος και περισσότερες διαστάσεις χαρακτήρα, με τον πιο αναπάντεχο και ανατρεπτικό τρόπο, μπαίνουν καταλυτικότερα υπερ-ήρωες πιο αφανείς, πιο περίπλοκοι ή πιο αμφιλεγόμενοι, και έως τώρα δευτερεύοντες: ο – δεν φαντάζεσαι πόσο – γήινος και οικείος Κλιντ Μπάρτον / Hawkeye, ο διαρκώς θυμωμένος με τον ίδιο του τον εαυτό Μπρους Μπάνερ / Hulk και η τραγικά, συναισθηματικά (και όχι μόνο) ακρωτηριασμένη Νατάσα Ρόμανοφ / Black Widow, την οποία για πρώτη φορά ένα φιλμ τής Marvel ξέρει τι να κάνει και πού να την πάει. Με μια απλή, γλυκιά χειρονομία. Ένα εγκυμονούν βλέμμα. Και λίγα σταράτα λόγια («Σε λατρεύω, αλλά χρειάζομαι τον άλλο τύπο»).

Μαζί με αυτούς οι νεοφερμένοι, υπέροχα αμφίσημοι Ultron, Πιέτρο Μάξιμοφ / Quicksilver και Γουάντα Μάξιμοφ / Scarlet Witch, όχι μόνο λειτουργούν σε τέλεια διάδραση αλλά και εξισορροπούν την clean-cut, straight-forward και fun ορμή των «καλών παιδιών» Τόνι Σταρκ / Iron Man, Thor και Στιβ Ρότζερς / Captain America, σε ένα διαρκές, γόνιμο… yin – yang αλισβερίσι. Σε αυτό τους το κατόρθωμα αμέριστο συνεργό τους δεν έχουν μόνο την εύστοχη πένα του Γουίντον που τους οπλίζει με μόλις σχηματισμένο, αλλά εύγλωττο παρελθόν / back-story / σπονδυλική στήλη, αλλά και τους χαρισματικούς ερμηνευτές τους. Ο Σπέιντερ κάνει… υπνωτιστικά θαύματα ως Ultron με την όχι μόνο φωνητική ερμηνεία του (για να συλλάβει ακόμα και την παραμικρή έκφραση του προσώπου και κίνηση του σώματός του η Industrial Light & Magic εφηύρε νέα, ακόμα πιο «ευαίσθητη» τεχνική motion-capture, την αποκαλούμενη Muse), ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι ο ηθοποιός εντυπωσίασε τόσο πολύ τους συμπρωταγωνιστές του, που μετά το πέρας τού γυρίσματος της πρώτης σκηνής του άρχισαν να τον χειροκροτούν ενθουσιωδώς. Η Όλσεν κουβαλάει διακριτικά, αλλά διαπεραστικά, όλο το βάρος της μελαγχολικής, μόλις ενήλικης επαναστάτριας με αιτία, Scarlet Witch, ενώ ο Τέιλορ-Τζόνσον έρχεται, κυριολεκτικά και μεταφορικά, από εκεί που δεν τον περιμένεις για να προσφέρει σε αυτό το φιλμ (αλλά και σε ολόκληρο το franchise) μια από τις πιο επώδυνες, ειλικρινά και αμετάκλητα συγκινητικές στιγμές του – άλλο ένα έναυσμα / κίνητρο για τους υπόλοιπους να γίνουν καλύτεροι.

Ταυτόχρονα, το χαρακτηριστικό, τίγκα στις pop αναφορές («Μας άφησαν και έναν Banksy στον τόπο του εγκλήματος»), εύστροφο χιούμορ τού έτσι κι αλλιώς δεινού γλωσσοπλάστη Γουίντον, που παραμονεύει σε κάθε λέξη των διαλόγων, κάνει – εκτός από όσα δείχνονται – και όσα λέγονται απολαυστικά… άχαστα, σε αυτή την «Εποχή». Χιούμορ που επίσης μπαλαντζάρει τέλεια το σύνολο, διατηρώντας το σε απόσταση ασφαλείας από τις πομπώδεις, μεγαλόστομες, drama queen υστερίες μιας σαπουνόπερας, καθώς διαπραγματεύεται ξανά, διακριτικά, αιχμηρά, δύσκολα θέματα, όπως την κατ’ επιλογή ή εξ αίματος οικογένεια, που μπορεί να τρέφει αλλά και να σκοτώσει, το αθεράπευτο γκρίζο τής ατελούς, πάντα μετέωρης ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι ανθρώπινης φύσης («Ο Ultron δεν μπορεί να δει τη διαφορά ανάμεσα στο να σώσει τον κόσμο και στο να τον καταστρέψει. Σε ποιον νομίζεις ότι έμοιασε σε αυτό;»), αλλά και της ανάγκης αυτών των «Εκδικητών», αυτών των θεών, να προσγειωθούν. Και να βρουν το σπίτι τους. «You didn’t see that coming»?