του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Η Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι αρέσκεται στο να μπερδεύει τη φαντασία με την πραγματικότητα και την αλήθεια με την μυθοπλασία, κάτι που είχε αποδείξει και στην προηγούμενη σκηνοθετική της απόπειρα (όπου, επίσης, πρωταγωνιστούσε), τις «Θεατρίνες». Εκεί, η κεντρική ηρωίδα ενός θεατρικού έργου στοίχειωνε την πρωταγωνίστρια στις σκέψεις και τις αποφάσεις της, μπερδεύοντας τα όρια ανάμεσα στην αληθινή ζωή και το θεατρικό σανίδι. Στο «Ένας Πύργος στην Ιταλία», όμως, τα όρια μεταξύ του σεναρίου και των πραγματικών καταβολών του γίνονται ακόμα πιο δυσδιάκριτα, καθώς η σκηνοθέτις φαίνεται να αντλεί ολόκληρα κομμάτια της ιστορίας από την ίδια της την προσωπική ζωή.

Τα δύο γεγονότα που προκάλεσαν την ταινία και αποτελούν τους κύριους θεματικούς άξονες είναι ο θάνατος του αδελφού τής Τεντέσκι από AIDS το 2006 και η υιοθεσία του παιδιού της το 2009 με τον τότε σύντροφό της. Σα να μην έφταναν οι θεματικοί παραλληλισμοί τού σεναρίου με την ιδιωτική ζωή της, η Τεντέσκι επιλέγει για το ρόλο του ερωτικού αντικειμένου τού φιλμ (διόρθωση: ένα από τα τρία ερωτικά αντικείμενα της αχαλίνωτης Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι… Ανδριανού) το Λουί Γκαρέλ, που ήταν ο τότε σύντροφός της και στην πραγματικότητα, και για το ρόλο της μητέρας τού χαρακτήρα της την… πραγματική της μητέρα!

Οι παραπάνω επιλογές δίνουν σαφή προσωπικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα, που μάλλον αποτελεί και την προσέγγιση που τιμά περισσότερο το φιλμ καθώς, αν κάποιος απομακρύνει από την ιστορία τα αυτοβιογραφικά στοιχεία, απομένει με μια αφήγηση που, παρά την περιστασιακή σπιρτάδα και μερικές έξυπνα κωμικοτραγικές στιγμές, έχει έντονη ροπή προς την υστερία και την εκνευριστική αυτοαναφορικότητα. Σε κάποιες στιγμές, δε, η Τεντέσκι δε φαίνεται απλά να ανοίγεται στο κοινό αλλά να μονολογεί ακατάπαυστα για τον εαυτό της!

Σίγουρα η θεματική παλέτα έχει εντυπωσιακό εύρος: η παρακμή της μπουρζουαζίας, το παρελθόν και το παρόν που ορίζεται από τις συνήθειες του παρελθόντος της, η καθολική εκκλησία και οι τρελές απαιτήσεις, το AIDS, η απώλεια, η προσαρμογή και – φυσικά – η αγωνία της έλευσης ενός παιδιού πριν περάσει η κατάλληλη ηλικία. Κι όμως, ενώ πολλά από τα παραπάνω θέματα η Τεντέσκι τα χειρίζεται ικανά, υπάρχουν στοιχεία που εμφανίζονται από το πουθενά για να εξαφανιστούν το ίδιο απότομα, όπως, για παράδειγμα, η παραπάνω από αδελφική (;) αγάπη της πρωταγωνίστριας προς τον αδελφό της. Και σα να μην έφτανε αυτό, το δεύτερο μέρος ανταλλάζει την αιχμηρότητα της αρχής με γαλλικά κλισέ ρομαντικών μπερδεμάτων, τα οποία συνοδεύονται από τυπικές… γαλλικές φλυαρίες και υστερίες, που όχι μόνο δίνουν στο φιλμ έναν ταυτόχρονα υπερφίαλο και εξομολογητικό τόνο αλλά επιδεικνύουν και άθελα μια πεζή (αλλά πάντα νευρωτική) προσέγγιση, που δε συμβαδίζει με τη φιλόδοξη αφήγηση της αρχής.

Παρά τα ελαττώματά του, όμως, το «Ένας Πύργος στην Ιταλία» έχει στιγμές που προκαλεί αβίαστα το γέλιο και μια συνεχή ευθυμία, ακόμα και όταν τα πράγματα γίνονται πολύ δραματικά. Το σημαντικότερο, ίσως, είναι το γεγονός ότι αποτελεί μια πτυχή τής ίδιας της σεναριογράφου, σκηνοθέτη και πρωταγωνίστριας, αποκτώντας έτσι μια πηγαία, ακατέργαστη δυναμική. Η ενέργεια μπορεί να μη διαρκεί μέχρι το τέλος, όμως κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει την Τεντέσκι ότι δεν προσπάθησε να αντιμετωπίσει τους φόβους της. Τις παράπλευρες απώλειες του κοινού είναι που φοβάμαι.