του Νίκου Παλάτου

Σταθερά αγνοημένη μέχρι πρότινος από την ελληνική διανομή, η ιαπωνικής προέλευσης σκηνοθέτρια Ναόμι Καουάσε τείνει πλέον να εξελιχθεί σε σταθερά του art-house κυκλώματος. Πρόκειται για την τρίτη σερί ταινία της που βρίσκει τον δρόμο για τις ελληνικές αίθουσες, μετά το «Γλυκό Φασόλι» (2015) και την «Τυφλή Αγάπη» (2017), οι οποίες αμφότερες προβλήθηκαν παρόμοια εποχή πρόπερσι και πέρσι, αντίστοιχα. Ενώ, όμως, οι προαναφερθείσες (ειδικά η πρώτη εξ αυτών) κινούνταν στην τροχιά του σινεμά του Χιροκάζου Κόρε-Έντα, ετούτη κουβαλάει τον μόνιμο ανθρωποκεντρικό προβληματισμό τής auteur με ένα new age ύφος που φέρνει πολύ στον Τέρενς Μάλικ του (ωιμέ!) «Δέντρου της Ζωής» (2011).

Η Ζιλιέτ Μπινός υποδύεται τη Ζαν (για πρώτη φορά η Καουάσε συνεργάζεται με δυτικό ηθοποιό παγκόσμιου βεληνεκούς), μια συγγραφέα – ερευνήτρια η οποία καταφθάνει από τη Γαλλία (μαζί με νεαρή βοηθό που εκτελεί χρέη μεταφράστριας) στα παρθένα δάση της Νάρα, ώστε να ανακαλύψει θρυλικό βότανο των ντόπιων παραδόσεων ονόματι «Όραμα», που αφενός βρίθει πολλαπλών ιαματικών ιδιοτήτων, αφετέρου έχει την κακή συνήθεια να φυτρώνει μία φορά στα… χίλια περίπου χρόνια, κάτι που κάνει τον εντοπισμό του ιδιαιτέρως δύσκολο. Εκεί συναντά ερημίτη δασοφύλακα ο οποίος φροντίζει να διατηρεί τον αέναο κύκλο ζωής του δάσους κόβοντας τα μεγάλης ηλικίας δέντρα, έχοντας για μοναδική του παρέα, εκτός από τον πιστό του σκύλο, ηλικιωμένη τυφλή γυναίκα η οποία φροντίζει να του φτιάχνει πρώτης τάξεως αφεψήματα, λέγοντας του ταυτοχρόνως τα μελλούμενα. Ο εν λόγω μοναχικός άνδρας θα ερωτηθεί από τις δύο άρτι αφιχθείσες γυναίκες εάν γνωρίζει κάτι για το «Όραμα» και θα δηλώσει την άγνοιά του, επιτρέποντάς τους όμως να μείνουν για όσον καιρό επιθυμούν στο πατάρι του ξύλινου σπιτιού του. Γρήγορα, μάλιστα, θα μείνει μόνος με τη Ζαν, αφού η ντόπια μεταφράστρια θα φύγει πολύ βολικά για το χωριό της, με τους δυο τους να αντιλαμβάνονται τάχιστα πως ανάμεσά τους υπάρχει έλξη, παραδιδόμενοι ευθύς αμέσως στο πάθος του έρωτά τους.

Μέχρι του σημείου τούτου, η Καουάσε ακολουθεί μια χαρακτηριστικά αργή μεν, γραμμική όμως (σε ένα έστω γενικό πλαίσιο) αφήγηση, η οποία άπαξ της σύστασης των χαρακτήρων και των σκοπών τους… εγκαταλείπεται ολοκληρωτικά. Το παρόν, το παρελθόν και (ίσως) το μέλλον μπλέκουν το ένα με το άλλο μέσω μιας ακατανόητης αλληλουχίας σκηνών, που μόνο οι έχοντες μαντικές ικανότητες θα μπορέσουν να αντιληφθούν σε τι ακριβώς αναφέρονται. Δέντρα παραδίδονται στις φλόγες, μωρά γεννιούνται και παλιοί νεανικοί έρωτες εμφανίζονται, ενώ η Ζαν της Μπινός με ένα αμπελοφιλοσοφικό voice over αραδιάζει τσιτάτα α λα Πάουλο Κοέλιο, του στυλ «ο θάνατος είναι ένας μεγάλος ύπνος» ή «ο έρωτας είναι σαν το κύμα, γιατί ποτέ δεν μένει στάσιμος», αναπτύσσοντας παράλληλα θεωρίες περί πρώτων αριθμών, χάρη στους οποίος μπόρεσε να υπολογίσει με ακρίβεια το σωτήριο έτος εμφάνισης του «Οράματος»!

Κάπως έτσι το φιλμ αποκτά μεταφυσικές και αλληγορικές (φυσικά) διαστάσεις, με το βότανο να εμφανίζεται ως σύμβολο της καταστροφής και της αναγέννησης του κόσμου (υποθέτουμε, δεν μπορούμε να είμαστε και βέβαιοι…), καθώς οι μνήμες του παρελθόντος υποδεικνύουν κατά κάποιον τρόπο τον δρόμο του μέλλοντος. Όλα αυτά με έναν βομβαρδισμό από ασύνδετες σεκάνς «όμορφων εικόνων της φύσης» συνοδεία βαρύγδουπου μουσικού score, όπου η ζωή αντιπαρατίθεται με τον θάνατο, ο άνθρωπος με το περιβάλλον, οι δε προγονικές αμαρτίες επιστρέφουν με τάσεις εκδικητικές για την ανθρωπότητα. Τα όνειρα και οι συμβολισμοί που προτάσσουν τούτη τη μυστικιστική πνευματικότητα, όμως, στερούνται οποιουδήποτε σεναριακού σκελετού, εκλαμβάνουν την κινηματογραφική αφήγηση ως κάτι τουλάχιστον το… επάρατο, αφήνοντας στο τέλος τον θεατή να δυσκολεύεται (χαρακτηριστικά) να αντιληφθεί τι ακριβώς διαδραματίζεται επί της οθόνης, όσα… οράματα και να έχει δει σε τούτη τη ζωή.