του Ηλία Φραγκούλη

Ένας πατέρας εξηγεί στις δύο ανήλικες κόρες του, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα τις κούκλες τους (!), γιατί ήταν αδύνατον να σταθεί πιστός στη μητέρα τους επί σειρά ετών, ανατρέποντας τη λογική της μονογαμικής σχέσης μέσα σε λίγα λεπτά. Κατόπιν, ανακοινώνει την είδηση του διαζυγίου του. Η πρώτη σκηνή του «Κατακούτελα» σε κάνει να καταλάβεις (ή να υποψιαστείς, έστω) ότι αυτό που θα ακολουθήσει είναι ένα instant classic για το αμερικανικό σινεμά. Δηλώνει βροντερά και την επιστροφή του Τζαντ Άπαταου, ο οποίος εδώ βρίσκει τη… θηλυκή φωνή του στην πένα της Έιμι Σούμερ. Η χημεία που έχουν επιτύχει σε τούτο το έργο θα μπορούσε να παρομοιαστεί με τη γέννηση μιας σεναριακής ιδιοφυίας, η οποία έχει ενώσει τα μυαλά των δύο φύλων με τρόπο κοσμογονικό.

Το αληθινά μαστόρικο επίτευγμα της ταινίας είναι η αντιστροφή των ρόλων ενός «συνταγογραφημένου» chick flick: ο γυναικείος χαρακτήρας έχει σχεδιαστεί πάνω σε στερεότυπα του ανδρικού… «γαμάω» ήρωα, του «κυνηγού» των one night stands που κανένα συναίσθημα δεν τον αγγίζει, ενώ ο κεντρικός χαρακτήρας από το… ισχυρό φύλο επιζητά τη δέσμευση, το ρομάντζο και ψάχνει πώς και πώς να βρει τον τρόπο να ξεφουρνίσει το «σ’ αγαπώ» για να προχωρήσει η σχέση ακόμη πιο ουσιαστικά. Για να ενισχύσει, δε, αυτή τη «θεωρία», ο Άπαταου βάζει στον ρόλο του καλύτερου φίλου του ήρωα έναν αληθινό, διάσημο μπασκετμπολίστα, πρότυπο της ανδρικής μανίας για τον αθλητισμό, να παριστάνει… την «γκόμενα» που φυλάει τα νώτα της κολλητής της και κουτσομπολεύει τα πάντα σαν κοινό «γυναικάκι»! Ο ΛεΜπρον Τζέιμς όλα αυτά! «Γραμμένος»… από την ανάποδη. Όπως και όλοι σχεδόν οι χαρακτήρες του φιλμ. Υπέροχα ύπουλο.

Ο «γκόμενος» στο «Κατακούτελα», λοιπόν, είναι η Έιμι. Το κορίτσι που έμοιασε στον πατέρα του, αφού εκείνος του ευνούχισε κάθε υποψία συναισθηματικής αναζήτησης και συντρόφου στη ζωή. Η Έιμι είναι το μεγαλύτερο καθίκι που θα συναντούσαμε ποτέ σε άρρενα κινηματογραφικό ήρωα, ακόμη και πέρα από το είδος της αισθηματικής κομεντί. Πίνει μέχρι τελικής πτώσης, καπνίζει το «χόρτο» της, καβαλάει κάθε τύπο άνδρα για να ικανοποιήσει τις σεξουαλικές της ορέξεις και την κάνει με ελαφρά πηδηματάκια ακόμη και από την προοπτική τού να μοιραστεί κρεβάτι για έναν ύπνο. Ο μόνιμος fuck buddy της, ένας μπρατσαράς με… καλλιτεχνικές (ξεκαρδιστική η σκηνή στο arthouse σινεμά) και άλλες ευαισθησίες, που ενδόμυχα αδημονεί να της κάνει πρόταση γάμου αλλά σε κάθε του κουβέντα φωνάζει… «gay», θα βγει σύντομα από το «κάδρο» ως πολλαπλά απατημένος και προδομένος (του το είχαν πει και τα άλλα αγόρια από το γυμναστήριο ότι θα συμβεί αυτό…).

Ο Άαρον είναι ο ευαίσθητος αθλίατρος, κάθε άλλο παρά ο «dude» της υπόθεσης, πιο κοντά στη γυναικεία ιδιοσυγκρασία ως σκιαγράφηση, ο τύπος που κυνηγάει τα ρομαντικά κλισέ ή εκείνο το κλασικό montage της όμορφης σχέσης, με το ρομαντικό τραγουδάκι και τις girly εικόνες θαλπωρής (που η Σούμερ ξεσκίζει με το voice-over της, καταλήγοντας σε ένα homage της κλασικής σκηνής με το παγκάκι από το «Manhattan» του Γούντι Άλεν, στο οποίο υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να κλαις από τα γέλια). Είναι το «καλό κορίτσι» των «άλλων» κωμωδιών του είδους! Είναι το «αντί» που θα κολλούσες πίσω από τα στερεότυπα του ανδρικού σεξισμού – αν είναι ποτέ δυνατόν να υπάρξει τέτοιο αρσενικό…

Αυτό που τονίζει τη σημασία τού «Κατακούτελα» για την αμερικανική κωμωδία του σήμερα είναι ο τρόπος που η γραφή και οι διάλογοι αναλύουν τους χαρακτήρες, ένα ρεαλιστικά καταστασιακό σύμπαν, τους δεσμούς των δύο φύλων είτε αφορούν την οικογένεια είτε την ρομαντική σχέση, τη σεξουαλική ενέργεια (που σπάνια «ακουμπάει» το σινεμά όταν μιλάει για τη γυναικεία… ικανοποίηση). Χρησιμοποιώντας την Έιμι Σούμερ, μια… «μπουνταλού», με κορμί που πιθανότατα θα ευχαριστούσε στο σεξ κάθε άνδρα (ο οποίος όμως δε θα παραδεχόταν δημόσια ότι θα ήθελε να «ρίξει» μια τέτοια γκόμενα), ο Τζαντ Άπαταου καθοδηγεί μπροστά από το φακό ένα εξαιρετικό ταλέντο που διαχειρίζεται το χιούμορ, το άκομψο, το μισανθρωπικό, το ατιμωτικά προσβλητικό, το απόλυτα ασυναίσθητο αλλά και το εσωτερικά δραματικό με μια άνεση η οποία προκαλεί τον θαυμασμό, κάτι που ελπίζω να μη σβήσει ως τις αρχές του επόμενου έτους, έτσι ώστε να δούμε την πρωταγωνίστρια του φιλμ να διεκδικεί αυτό που πραγματικά της αξίζει: μια υποψηφιότητα (έστω) για το Όσκαρ πρώτου γυναικείου ρόλου.

Με διάθεση να προσεγγίσει τους ήρωές του ως ίσους, ο Άπαταου αποδεικνύει για ακόμη μια φορά, με την καλύτερη μέχρι σήμερα ταινία του, πόσο καλά γνωρίζει τις συμπεριφορές στην αληθινή ζωή και πόσο πιο αστεία μπορεί να τις χειραγωγήσει στο φιλμικό σύμπαν, για να εξορίσει (ως «τρομοκράτης» εκ των έσω, κιόλας!), τελικά, ολόκληρο το είδος της στουντιακής ρομαντικής κωμωδίας πέρα από τα σύνορα της γελοιότητας. Τι μπορεί να πει το «Όταν ο Χάρι Γνώρισε τη Σάλι» στον θεατή που ζει στο παρόν, αν το βάλεις δίπλα στο «Κατακούτελα»; Είναι τόσο στημένο, ανειλικρινές και πλαστό όσο εκείνος ο ψευτο-οργασμός της Μεγκ Ράιαν στη σκηνή του diner! Είναι το junk food του δήθεν αμερικανικού «ονείρου». Καιρός να ξυπνήσεις, δηλαδή.

Το «Κατακούτελα» αποτελεί έναν πολιορκητικό θρίαμβο κατά των κλισέ, ένα αποθεωτικό δείγμα κωμικού σινεμά, με ανθρώπινη ψυχή και μικρές ατέλειες (που πιάνουν μέχρι και τον προσωπικό σου βίο), φτιαγμένο με ειλικρινή θέληση να κάνει το καθοριστικό upgrade σε ένα genre που παγιδεύτηκε στους κανόνες του sitcom. Και το καταφέρνει. Γι’ αυτό και πρέπει να το ευγνωμονούμε.