του Παναγιώτη Παναγόπουλου

Τι μπορεί να φαντάζεται κανείς ότι περιλαμβάνει ένα τυπικό βιογραφικό δράμα; Μια ματιά στην παιδική ηλικία, ενθουσιώδη νεότητα, την κρίσιμη στιγμή που η προσωπικότητα διαμορφώνεται και καθορίζει τη στάση ζωής, προσωπικές στιγμές, δράματα, κρίσεις, αναγνώριση και δικαίωση, ένα… τραγούδι των U2 (για όνομα του Θεού) στους τίτλους τέλους. Ε λοιπόν, ο «Μαντέλα» τα έχει όλα, αλλά τα έχει τόσο στερεοτυπικά, τόσο βιαστικά ειπωμένα για να τα προλάβει όλα, τόσο χωρίς έκπληξη, που με το καθηλωμένο καλλιτεχνικό αποτέλεσμά του, αποτυγχάνει να εξυψώσει την προσωπικότητα που θέλει να δοξάσει.

Ο τρόπος, με τον οποίο έχει γραφτεί το σενάριο και έχει γυριστεί (παρά την απόλυτη επάρκεια σε τεχνικό επίπεδο), θυμίζει βιογραφική τηλεταινία ή mini σειρά – και όχι κάποια που να ανήκει στην σημερινή, χρυσή εποχή της τηλεόρασης. Μια ζωή που αφηγείται επεισόδιο προς επεισόδιο, με αγωνία να χωρέσουν τα πάντα, έστω και επιφανειακά, μοιάζει με βιογραφικό επί της οθόνης και όχι με κινηματογραφική εκδοχή τής ζωής ενός συναρπαστικού προσώπου.

Ο Τζάστιν Τσάντγουικ δε σκέφτηκε ότι μια ταινία για μια μεγάλη προσωπικότητα, για έναν άνθρωπο που ενέπνευσε πλήθη και προκάλεσε μια μεγάλη αλλαγή, χρειάζεται και η ίδια ένα άγγιγμα έμπνευσης και όχι μια απλή παράθεση γεγονότων. Οι σκηνές είναι καλογυρισμένες και το σενάριο πιστό στην αυτοβιογραφία του Μαντέλα, όμως, απουσιάζει το πνεύμα του, που θα έδιναν μικρές λεπτομέρειες ή ένα σενάριο εστιασμένο σε μια πιο συγκεκριμένη περίοδο και όχι σε ολόκληρη τη ζωή του. Από τη στιγμή που αρχίζει η ταινία, σε μια σκηνή που δείχνει παιδάκια να παίζουν σε ένα ηλιόλουστο χωράφι, δεν υπάρχουν αμφιβολίες για την κατεύθυνση που ακολουθεί ο Τσάντγουικ.

Από εκεί και πέρα, μοιάζει αναπόφευκτη η αφήγηση γεγονότων με τη σειρά, η συμμετοχή του Μαντέλα σε πράξεις εξέγερσης, οι γάμοι του, η δίκη και η φυλάκισή του για 27 χρόνια, θάνατοι που πλήττουν την οικογένεια, η σύγκρουσή του με τη δεύτερη γυναίκα του, Γουίνι, η αποφυλάκιση και η άνοδός του στην εξουσία. Ό,τι δεν μπορεί να μεταφέρει η σκηνοθεσία, τουλάχιστον σώζει η ερμηνεία του Ίντρις Έλμπα, ενός ηθοποιού που φυσιογνωμικά μοιάζει πολύ λίγο στο Μαντέλα. Η αφοσιωμένη του ερμηνεία, όμως, προσθέτει το πάθος και το πνεύμα που απουσιάζουν από το φιλμ.