της Βικτωρίας Μιχαήλ

«Ανάμεσα στις δύο μεγάλες αφηγήσεις, ότι για όλα φταίνε οι κυρώσεις ή ότι για όλα φταίει ο σοσιαλισμός, η πραγματικότητα που συνάντησα στη Βενεζουέλα ήταν πολύ πιο σύνθετη και ίσως λίγο πιο βαρετή», λέει συγκεφαλαιωτικά προς το τέλος ο Άρης Χατζηστεφάνου. Γι’ αυτό επέλεξε να κάνει μια διόλου βαρετή ταινία, που όμως περιφρονεί το πολυδιάστατο του κεντρικού ζητήματος αποκλείοντας ολοκληρωτικά από την εξίσωση όχι μόνο τη δια ζώσης εκπροσώπηση του ενός όρου της αλλά και καθόλου άγνωστους x της ρίζας, της λύσης της; Κρίμα γι’ αυτόν τον σοβαρότερο, off camera, Έλληνα Μάικλ Μουρ που κλείνει κινηματογραφικότερα και γλαφυρότερα από ποτέ αλλά σχεδόν αντιδημοκρατικά μια ανεπίσημη τετραλογία της (και δημοκρατικής) ύφεσης, αυτής που άνοιξε το «Χρεοκρατία» και συνέχισαν τα «Catastroika» και «This Is Not a Coup», αυτή τη φορά εκτός Γηραιάς, στα εσχάτως ειδησεογραφικά πιο συζητημένα εδάφη της Νότιας Αμερικής.

Η φωτογραφία απ’ τον ίδιο τον δημιουργό, το μοντάζ του Άρη Τριανταφύλλου (με λίγες άσχετες εξαιρέσεις, όπως εκείνο το χρυσόψαρο στο ενυδρείο), το post του Θάνου Τσάντα κι η μουσική του Ερμή Γεωργιάδη, όλοι στην καλύτερη στιγμή τους, συνωμοτούν αγαστά γι’ αυτό το πολυπλοκότερο και πιο εστιασμένα latino παρακολούθημα του «Εξομολόγηση Ενός Οικονομικού Δολοφόνου» του Στέλιου Κούλογλου, που ανοίγει με το δικό μας λεκανοπέδιο τα πάνω κάτω, σύμβολο μιας τάλε κουάλε χώρας όπου (το πιασάρικο υποτιθέμενο έναυσμα της έρευνας) αντιπολιτευόμενοι βουλευτές επισείουν το κωλόχαρτο ως είδος εν ελλείψει και άλλα τρωτά στη συγκεκριμένη país sudamericano ως κίνδυνο και για την Ψωροκώσταινα. Η… σοβαρή και πιο ακλόνητη επιχειρηματολογία αφορά την πολλάκις κι έκπαλαι τεκμηριωμένη πανταχόθεν γιάνκικη agenda της ρετσινιάς της «ανθρωπιστικής κρίσης» ως προσχήματος για «ανθρωπιστική» επέμβαση και του όπλου των κυρώσεων με το πρόσχημα της απειλής για την ασφάλεια των ΗΠΑ (αυτό ακόμη κι από θεωρούμενους μετριοπαθείς πλανητάρχες, όπως ο Ομπάμα) ως προοιμίου τής δια των βαρέων όπλων (μέσω μυστικής χρηματοδότησης και υπηρεσιών) διασάλευσης της τάξης και κατάλυσης της εθνικής κυριαρχίας. Συνέβη στην Κούβα το ‘59, στη Χιλή το ‘73, στη Νικαράγουα το ‘79, και επρόκειτο για επίσης μιντιακά στηριγμένα πραξικοπήματα, όπως το βραχύ του 2002 στα μέρη του Τσάβες, μας θυμίζει συνθετικά σωστά ο Χατζηστεφάνου με υλικό κι απ’ τα κλασικά «The Battle of Chile» και «The Revolution Will Not Be Televised».

Και μετά έρχονται δύο στελέχη του κρατικού μηχανισμού, τρεις ποτέ κριτικοί για το καθεστώς ανεξάρτητοι παρατηρητές ειδικοτήτων, μηδέν εκπρόσωποι της πλευράς Γκουαϊδό, ακόμη και κρούσματα στρεψοδικίας, αφού ο αλλοδαπός Χατζηστεφάνου, σε φάση «Sicko» μετά από ένα τροχαίο, διαπιστώσει μόνο έλλειψη υποδομών και φαρμάκων στο σύστημα δημόσιας υγείας (η αλήθεια: αυτό έχει καταρρεύσει σε τέτοιο βαθμό ώστε πολλές χιλιάδες γιατροί το έχουν εγκαταλείψει, η εξάπλωση της επανεμφανισθείσας ελονοσίας απειλεί με επιδημία ολόκληρη την ήπειρο, και οι επιστήμονες που συνέλεγαν τα σχετικά δεδομένα για λογαριασμό της ΠΟΥ κυνηγήθηκαν). Η έλλειψη βασικών προϊόντων, αγκάθι της διαβίωσης του μέσου Βενεζουελάνου και ειδοποιός διαφορά της καταβαράθρωσης του βιοτικού επιπέδου του, αποδίδεται στην κατακράτησή τους από μεγάλα συμφέροντα που κερδοσκοπούν από το λαθρεμπόριο στην Κολομβία (η αλήθεια: όποιος μπορεί επιδίδεται στη μαύρη αγορά για να επιζήσει και, συνεπώς, χρεώνεται τη στρέβλωση) και εντοπίζεται αιτιοκρατικά ως κάτι σαν συστηματικό σαμποτάζ που επηρεάζει την κοινή γνώμη πριν από τις εκλογές (η αλήθεια: μπορεί να ισχύει για εικοσιπέντε εκλογικές αναμετρήσεις σε δύο δεκαετίες, κι αν ναι, πού είναι τα δέοντα στοιχεία;).

Εξωραϊσμοί και γενικεύσεις στην ίδια πρόταση («Ο Τζο είναι ένας απ’ τους πιο ταλαντούχους νέους ηθοποιούς της Βενεζουέλας», για τον θεατρίνο δρόμου οδηγό του) και παιδαριώδεις μεγαλοστομίες («Η Βενεζουέλα είναι το θύμα της μεγαλύτερης αρνητικής διαφήμισης και προπαγάνδας στον 21ο αιώνα») ας πούμε ότι δικαιολογούνται προς άγραν της προσοχής του θεατή. Όχι, όμως, η εικονογράφηση ως άλλου Μαραντόνα του Μαδούρο, επειδή το ‘15 πριν το πράξουν οι αντίπαλοί του (το δήθεν ελαφρυντικό) δημιούργησε συντακτική Εθνοσυνέλευση αφαιρώντας εξουσίες απ’ τους εκλεγμένους του λαού, με τον Χατζηστεφάνου να αναρωτιέται αν αυτό ήταν ηθικό, να υπεκφεύγει μ’ ένα «ίσως δεν είμαι ο κατάλληλος να απαντήσει» και να δείχνει με το δάχτυλο πέντε δημοψηφίσματα εντός της ΕΕ τα αποτελέσματα των οποίων αγνοήθηκαν! Ακόμη πιο ασυγχώρητο είναι το προσπέρασμα της άποψης ενός απ’ τους εμπειρογνώμονές του ότι δεν μπορούν ντε και καλά να χαρακτηρίζονται πολιτικοί κρατούμενοι κάποιοι έγκλειστοι αντιφρονούντες. Το… ελέγχει κάπως ο δικός μας; Όχι, το «δένει», σκοινί κορδόνι, και βρίσκει πραγματικούς τέτοιους μ’ ένα ακόμα ταξίδι στην φιμώνουσα και την ελευθερία του λόγου Καταλωνία. Μπροστά σε κάτι τέτοιο μοιάζει με πταίσμα η hip-hop παρέκβαση, με έρεισμα στο γνωστό ενδιαφέρον τού δημοσιογράφου για τη μουσική, αλλά πλασαρισμένη ως έποψη της νέας λαϊκότητας εξουσίας του Ούγκο Τσάβες, ενώ μια τουϊτερική μανούρα τού Έλληνα βάζει χαριτωμένα στο παιχνίδι ακόμη και μπινελίκια από πλάνα του «Narcos» και τον στέλνει στη μεθοριακή, διάσημη πια, Κούκουτα. Δυστυχώς μόνο για footage περάσματος των συνόρων και, από μια αταύτιστη γυναικεία φωνή, για τη ρήση «σχεδόν επτά εκατομμύρια εκτοπισμένοι στην Κολομβία, ο υψηλότερος αριθμός στον κόσμο», πληροφορία που δεν αποκτά και αφηγηματικά τον αντίκτυπο που ενέχει.

Από τα δυνατά οικονομολογικά σημεία είναι σίγουρα το λιάνισμα του γιατί η πλέον πετρελαιοπαραγωγός χώρα στη Γη δεν αποκομίζει οφέλη απ’ αυτό: θα το μάθετε μέσω Ολλανδίας, που την έπαθε κάποτε αναλόγως με το φυσικό της αέριο, την ισχυρή γκίλντα και το πλήγμα στη βιομηχανία. Η δε προβληματική απόπειρα του συμπατριώτη μας να σηκώσει χρήματα βάζει στο πλάνο ευφυώς το bitcoin, που λόγω του πάμφθηνου ρεύματος θα μπορούσε να παράγεται αβέρτα – αν μόνο ο μέσος πολίτης είχε την αγοραστική δύναμη για τον υπολογιστή που θα τα εξόρυσσε. Πιάνοντας το νήμα ενός καταδικαστικού φαύλου κύκλου, που εμπλέκει τον εμπορικό αποκλεισμό από τα States, την κατάρρευση των τιμών του μαύρου χρυσού, την ισοτιμία μπολίβαρ – δολαρίου, τον υπερπληθωρισμό και την αυξημένη εγχώρια ιδιωτική πρωτοβουλία, ο Χατζηστεφάνου κάνει ωστόσο την τελευταία σοφιστική κουτσουκέλα του, διπλή μάλιστα. «Οι περισσότεροι δημοσιογράφοι δυτικών Μέσων Ενημέρωσης που επισκέπτονται τη Βενεζουέλα αναζητούν στελέχη της αντιπολίτευσης. Σκέφτηκα να βρω κάποιον που θα ασκούσε κριτική από τα αριστερά» μας λέει, έχοντας πυροβολήσει με υλικό από ξένα συντηρητικά κανάλια για το θέμα αλλά κρατήσει στο σκοτάδι την κυρίαρχη δεξιά αντίπαλη άποψη (την οποία υποστηρίζει ο μισός πληθυσμός με φόρο αίματος), και συνεντευξιάζοντας πρώην Υπουργό Εμπορίου που επιρρίπτει την ευθύνη για το κοκομπλόκο στο τρέχον έλλειμμα… σοσιαλισμού. Λεπτομέρειες, όπως οι αρματωμένοι παρακρατικοί colectivos που καταστέλλουν διαδηλώσεις, φυσικά απουσιάζουν εν γένει, και όχι επειδή δεν έχουν να κάνουν με την οικονομία. Η μισή αλήθεια δεν είναι αλήθεια, έχω να πω εγώ. «Venezuela Indestructible» μοστράρει, ενώ ο φακός του auteur αιθεροβατεί πετώντας μακριά, μια ταμπέλα στο Καράκας στο φινάλε. Δεν ισχύει, ούτε για την ταινία δυστυχώς…