του Ηλία Φραγκούλη

Η σχέση του Πέδρο Αλμοδόβαρ με το gay κοινό ξεπερνούσε τα συνηθισμένα – targeted – σημεία ταύτισης… από γεννησιμιού του. Είναι κάτι που εμείς, στην Ελλάδα, δεν είχαμε εντοπίσει από την πρώτη μας επαφή με το σινεμά του Ισπανού σκηνοθέτη, καθώς το πρώτο φιλμ του που διανεμήθηκε εδώ ήταν το «Matador» (1986), το οποίο η κριτική υποδέχθηκε με παραλληλισμούς που έχριζαν τον Αλμοδόβαρ ως… το «νέο Μπουνιουέλ»! Το λάθος, δηλαδή, να πάρουμε τον Πέδρο στα σοβαρά έγινε από την αρχή, παραδόξως χωρίς αυτή να είναι και η αρχή του ιδίου… Όταν, αργότερα, είδαμε τις πρώτες του κωμωδίες ή και το «Ο Νόμος του Πόθου» (1987), αρχίσαμε να κατανοούμε την έλλειψη… σοβαρότητας της πρώιμης περιόδου μιας φιλμογραφίας που δεν έκρυβε την αγάπη της προς το λούμπεν σούργελο, το πιο εξαντρίκ χρωματολόγιο αισθητικής και τη σεξουαλική διαφορετικότητα. Στη χώρα του, το κοινό ήταν ενήμερο από την αρχή. Στο εξωτερικό, όμως, κριτικοί και θεατές βρίσκονταν σε μια κάποια σύγχυση, η οποία ξεπεράστηκε καθώς ο ίδιος ωρίμαζε ως σκηνοθέτης («Γυναίκες στα Πρόθυρα Νευρικής Κρίσης», το γύρισμα της σελίδας προς μια «άλλη», διεθνή καριέρα, το 1988).

Στη μετέπειτα πορεία του, ο Αλμοδόβαρ εγκατέλειψε το γνήσια κωμικό για εντονότερες δόσεις μελοδραματισμού, ενίοτε τόσο κραυγαλέου σε βαθμό να καταντά… τραγέλαφος. Όταν το volume δεν ήταν τέρμα, συχνά μεγαλουργούσε. Ανακυκλώνοντας, όμως, τις ίδιες, βασικές ιδέες του. Αυτή η επανάληψη ή οι κύκλοι γύρω από τον εαυτό του είναι που τον έχουν φθείρει ανεπανόρθωτα, πλέον. Ειλικρινά, όποιος θεατής πήρε στα σοβαρά το ανοσιούργημα της τρανσεξουαλικής επιθυμίας του σκηνοθέτη με το «Δέρμα που Κατοικώ» (2011), καλύτερα να μη διαβάσει τη συνέχεια αυτής της κριτικής.

Το «Δεν Κρατιέμαι» δεν έρχεται, όπως συνήθως, με περγαμηνές από διεθνή Φεστιβάλ τύπου Κάννες, το οποίο αποτελεί και το… μοναδικό θετικό στοιχείο γύρω από το φιλμ και τον Αλμοδόβαρ (πιθανότατη ένδειξη αυτογνωσίας από τον ίδιο, ελπίζω). Μιλάμε για κάτι σαν επιστροφή στη… «λαϊκή» κωμωδία, με στοιχεία των disaster movies της δεκαετίας του ’70, στην παράδοση της σειράς «Airport», όπου μια τραγωδία στον αέρα απειλεί τις ζωές των επιβατών και του πληρώματος ενός αεροσκάφους. Οι γνώστες του είδους θα θυμούνται το flirt εκείνων των ταινιών με τη σαπουνόπερα, καθώς ο κάθε ήρωας που μας αφορούσε στο στόρι έβρισκε το έδαφος – και το χρόνο – να αναπτύξει το χαρακτήρα του, μέσα από μικρά subplots δραματικών αποκαλύψεων, πάθους και θανάσιμων χτυπημάτων της μοίρας. Εκείνες τις ταινίες διακωμώδησε ιδανικά το «Airplane!» (1980), πιο γνωστό στη χώρα μας με τον τίτλο… «Μια Απίθανη… Απίθανη Πτήση». Φυσικά, ο στόχος του Αλμοδόβαρ δεν είναι παρόμοιος, ούτε τον ενδιαφέρει αυτού του είδους η σάτιρα. Απλά, χρησιμοποιεί το «όχημα» του όλου genre, με τους δικούς του, στερεότυπους προσανατολισμούς και εμμονές, για να κάνει, τελικά, ένα φιλμ που θα έπρεπε να φέρει τον τίτλο… «Μια Τρελή, Τρελή Πτήση». Ας προσδεθούμε όλοι μαζί τώρα!

Με τους επιβάτες των economy θέσεων ναρκωμένους (δήθεν σχόλιο για την υποταγή ή τη μηδαμινή συμμετοχή του λαουτζίκου στις αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας;), το σενάριο στρογγυλοκάθεται στη business class μιας πτήσης εν κινδύνω, με το πλήρωμα να προσπαθεί να κουμαντάρει ένα ολιγομελές τσούρμο ηρώων, που υποτίθεται πως κρύβουν μυστικά για ανατροπές οι οποίες θα κρατήσουν… στον αέρα τούτη τη μαρτυρική φιλμο-πτήση. Ατυχώς, το αεροσκάφος απογειώθηκε με ένα τόσο ισχνό στόρι – σκελετό που είναι να απορείς για το πώς δε στούκαρε πουθενά, στα όρια της μικρού μήκους ταινίας. Εκεί που το εγχείρημα βγάζει εκτός λειτουργίας ακόμη και τον αυτόματο πιλότο, είναι στις σκηνές… εδάφους, για να βρεθεί ο μπούσουλας και να διαλυθούν οι παρεξηγήσεις ενός δήθεν τριολέ ερωτικού, μέρος του φιλμ στο οποίο ο Αλμοδόβαρ αποδεικνύει πως ή το έχει χάσει εντελώς ή δουλεύει, πια, μόνο για το παραδάκι.

Γενικά, όλο αυτό το άνευρο, κακό αστείο ταινίας προκαλεί τη θλίψη για τον Αλμοδόβαρ ως σεναριογράφο, ο οποίος βάζει στο στόμα των πρωταγωνιστών του… πέη (προσπαθώ να διατηρήσω μια κάποια κομψότητα στη γλώσσα, ακόμα) αντί ατακών, φορτώνοντας όλη αυτή την ανοησία με τραγικού γούστου αστειάκια, επιπέδου καλοκαιρινής επιθεώρησης για ένα στοχευμένο gay crowd, που αν είχε πραγματική επίγνωση του τι βλέπει, θα φωνασκούσε… «Δεν κρατιέμαι… να εγκαταλείψω την αίθουσα!», αναζητώντας την έξοδο κινδύνου. Η αποδοχή αυτού του φιλμ, ειδικά από το συγκεκριμένο κοινό, μπορεί να παρομοιαστεί μονάχα με σκηνικό στο οποίο «τρελές» καθήμενες σε υπαίθριο καφέ θα… έκραζαν πλανόδια «φτερού»! Αντιλαμβάνεσαι την ειρωνεία του πράγματος;

Η μισή ταινία βρίσκει τους βασικούς ήρωες σε κατάσταση «μέθης», με cock-tail αλκοόλ και ναρκωτικής ουσίας, το οποίο… καυλώνει (αυτολεξεί) το πλήρωμα και τους ξύπνιους (ή και μη!) επιβάτες, για να ξεσπάσουν σεξουαλικά, πηδώντας ή γεμίζοντας το στόμα τους με ό,τι βρουν μπροστά τους! Στο χείριστο επίπεδο σεξοκωμωδίας για στερημένους θεατές άλλων εποχών, σε μια σκηνή της ταινίας, δύο «τελειωμένες» συνοδοί αέρος κάνουν θέμα για τα «χύσια» (όπως έγραφαν οι υπότιτλοι) που έσταζαν από τα χείλη της μιας, αφού είχε μόλις φροντίσει το συγκυβερνήτη του αεροπλάνου. Προφανώς, ο Αλμοδόβαρ φαντάστηκε πως κάποιοι θα το βρουν αστείο. Εγώ θα τον έβαζα να δει εκείνη τη σκηνή με την Κάμερον Ντίαζ και το «ζελέ» μαλλιών… Εκείνο ήταν αστείο. Εδώ, απλά, ντρέπεσαι. Για την κατάντια του πιο τριτοκλασάτου επιπέδου χιούμορ που μπορείς να υποψιαστείς ότι υπάρχει εκεί έξω. Η ταινία του Αλμοδόβαρ το πηγαίνει ακόμη πιο χαμηλά.

Εάν το άκουσμα του αριθμού… 69 σε κάνει να χασκογελάς ή πιστεύεις πως η όποια απελευθέρωση της ερωτικής επιθυμίας βρίσκει την κωμική της έκφραση – ολοκλήρωση με ταινίες όπως το «Δεν Κρατιέμαι», λυπάμαι πολύ αλλά δε διαφέρεις σε τίποτε από το τηλεοπτικό κοινό του «κυρία μου», που αρκείται στη βωμολοχία και την προσβολή για να ξεκαρδιστεί. Κάτσε να βάλω κι ένα «μαλάκα», να το κάνω πιο αστείο, να γουστάρεις.