του Νίκου Παλάτου

Ο ντετέκτιβ Κρίστι του Τμήματος Δίωξης Εγκλήματος του Βουκουρεστίου δίνει ραντεβού με την προϊσταμένη του στην Ταινιοθήκη της ρουμανικής πρωτεύουσας. Στην οθόνη προβάλλεται το εξαιρετικό γουέστερν του Τζον Φορντ «Η Αιχμάλωτος της Ερήμου» (1956). Αργότερα μέλος της συμμορίας την οποία ερευνά, με περίστροφο ανά χείρας, τραβάει την κουρτίνα μπάνιου σε δωμάτιο ξενοδοχείου, αναζητώντας συνεργό του που υποπτεύεται πως τους έχει προδώσει. Το όλο γύρισμα παραπέμπει ευθέως στην περίφημη σκηνή φόνου του «Ψυχώ» του Άλφρεντ Χίτσκοκ (1960). Η μοιραία γυναίκα της υπόθεσης δεν είναι η… Ρίτα Χέιγουορθ, λέγεται όμως Γκίλντα, όπως ακριβώς το φερώνυμο περίφημο νουάρ του Τσαρλς Βίντορ από το 1946. Είναι φανερό πως στον Κορνέλιου Πορουμπόιου αρέσει πολύ ο κλασικός αμερικανικός κινηματογράφος. Ευχής έργον θα ήταν να μην είχε μείνει μόνο στους φόρους τιμής, αλλά να είχε πάρει κάτι και από την αφηγηματική ικανότητα εκείνου, διότι «Οι Σφυριχτές» του πάσχουν σημαντικά στον τομέα αυτό.

Η σφυριχτή γλώσσα «El Silbo», που συναντάται στο νησί Λα Γκομέρα του συμπλέγματος των Κανάριων Νήσων, είναι μία τοπική διάλεκτος οι ρίζες της οποίας χάνονται στον χρόνο. Συμπυκνώνει την ισπανική γλώσσα σε συγκεκριμένους και άκρως χαρακτηριστικούς σφυριχτούς ήχους, οι οποίοι μπορούν να ακούγονται σε μεγάλες αποστάσεις, βοηθούμενοι από το ορεινό, γεμάτο φαράγγια φυσικό τοπίο του μικρού νησιού. Ο Πορουμπόιου βασίζει σε μεγάλο βαθμό την ταινία του σε αυτό το περίεργο αν μη τι άλλο «εύρημα», δίνοντας την εντύπωση πως δεν ασχολήθηκε και τόσο με τα υπόλοιπα, όντας βέβαιος πως με τούτο και μόνο θα εντυπωσιάσει.

Ο έμπειρος ντετέκτιβ Κρίστι, ερευνώντας περίεργη υπόθεση κλοπής πολλών εκατομμυρίων ευρώ στην οποία εμπλέκεται γνωστός και μη εξαιρετέος Ρουμάνος businessman, ανοίγει παρτίδες (όλων των ειδών…) με την γκόμενα του φυλακισμένου πια ύποπτου επιχειρηματία, η οποία του ζητά να βοηθήσει στην αποφυλάκιση του. Ο αστυνομικός φαίνεται πως συμφωνεί να περάσει στην απέναντι πλευρά του νόμου, ακολουθεί την Γκίλντα στη Λα Γκομέρα για λόγους που έχουν να κάνουν με την εκμάθηση της Silbo, αλλά και για να πάρει οδηγίες από ντόπιους κακοποιούς που δείχνουν να παίζουν μπάλα στο ίδιο γήπεδο με τον φυλακόβιο Βαλκάνιο «συνάδελφό» τους. Η διευθύντριά του, όμως, που έχει αρχίσει να υποπτεύεται πως κάτι δεν πάει καλά με τη συμπεριφορά του Κρίστι, πίσω στην πατρίδα λαμβάνει τα μέτρα της ώστε να μην βρεθεί προ δυσάρεστων εκπλήξεων.

Ο Πορουμπόιου χωρίζει το σενάριό του σε κεφάλαια, το καθένα από τα οποία έχει πάρει την ονομασία του από έναν βασικό χαρακτήρα. Το πρώτο λέγεται Γκίλντα όπως η femme fatale τούτου, με τον Κρίστι, την προϊσταμένη του και διάφορους άλλους ν’ ακολουθούν (ακόμη και η μάνα τού ντετέκτιβ έχει το κεφάλαιό της!) σε μια α λα Γκάι Ρίτσι αφήγηση με διαρκή μπρος-πίσω στον χρόνο, όπου όλοι αυτοί κατά καιρούς συναντιούνται, χωρίς όμως να μαθαίνουμε πολλά ούτε για το από πού κρατάει η σκούφια τους, ούτε για τις προθέσεις τους. Διατηρεί έναν «υπόγεια» κωμικό νουάρ τόνο καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας του ο Ρουμάνος σκηνοθέτης, προσπαθώντας να φτιάξει κάτι που θα θυμίζει το «Αποστολή στην Μπριζ» (2008), καταλήγοντας όμως να φέρνει στο μυαλό περισσότερο μια μπερδεμένη και άνευ στόχου εκδοχή του δικού του «Αστυνομία, Ταυτότητα» (2009), έργου με το οποίο καθιερώθηκε τότε στο φεστιβαλικό κύκλωμα.

Διόλου τυχαία, ο ντετέκτιβ Κρίστι έχει το ίδιο όνομα με τον κεντρικό ήρωα του προ δεκαετίας φιλμ, ενώ συν τοις άλλοις όταν σε κάποια σκηνή ένας από τους χαρακτήρες των «Σφυριχτών» περιγράφει ένα περιστατικό από το παρελθόν του διεφθαρμένου (;) αστυνομικού, ουσιαστικά διηγείται την πλοκή της παλαιότερης ταινίας του Πορουμπόιου! Εάν πρόκειται για inside joke, ομολογώ πως δεν το έπιασα, ενώ εάν αυτή η μεγάλη σύμπτωση συνιστά πως τούτο λειτουργεί σαν… sequel, τότε νόημα κανένα δεν βγαίνει, μιας και ουδεμία πραγματική σύνδεση με τα προηγούμενα έχει. Το ακόμα χειρότερο, πέρα από το ελαφρώς ακατανόητο της ισπανορουμανικής σύνδεσης των συμμοριτών, είναι πως το εύρημα της σφυριχτής γλώσσας πάνω στην οποία φαίνεται πως έχει βασιστεί όλο το στήσιμο του σεναρίου, μέχρι αυτή να κάνει την καίρια και έξυπνη εμφάνισή της (λίγο πριν από το φινάλε!), μόνο απορίες δημιουργεί σχετικά με τον όλο χαμό που επιφέρει η απαραίτητη εκμάθησή της. Έχει ένα σχετικό καλαμπούρι η φάση της διδασκαλίας, η δε πρώτη δοκιμαστική χρήση της στο επιβλητικό ορεινό τοπίο της Λα Γκομέρα διευκρινίζει με σαφήνεια τον από παλαιοτάτων χρόνων τρόπο «λειτουργίας» της. Πρόκειται, όμως, για τέχνασμα του στυλ «πολύ κακό για το τίποτα», αφού περισσότερο μοιάζει να χώθηκε η Silbo στην πλοκή εν είδει αξιοπερίεργου, παρά γιατί έχει να προσφέρει κάτι το ουσιαστικό σε αυτήν. Παρομοίως και η ξεκάρφωτη τελική σεκάνς της… Σιγκαπούρης, που μοιάζει να αποτελεί ταξιδιωτική προσφορά σε καστ και συνεργείο (!) και όχι κάτι παραπάνω.