της Ιωάννας Παπαγεωργίου

To «Παράνομα Δεμένες» (1996) ήταν ένα ουκ ολίγον τολμηρό, εκκεντρικό και πρωτότυπο στη σύλληψή του γκανγκστερικό θρίλερ δωματίου, που σκάλωνε στη μνήμη χάρη κυρίως στον απίθανα ευφάνταστο και εφευρετικό τρόπο κινηματογράφησης και μοντάζ του. Το «The Matrix» που ακολούθησε, στην εκπνοή των 90’s, άντλησε γόνιμη έμπνευση από τον μύθο της «Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων» (αλλά και τον «Νευρομάντη» του Γουίλιαμ Γκίμπσον), για να προκύψει ως κάτι – συνονόματο με τον ήρωά του – νέο και ξεχωριστό: ένα instant classic που επαναπροσδιόρισε το είδος της επιστημονικής φαντασίας, αποδείχτηκε προφητικά εύστοχη αλληγορία για την επικίνδυνη ακροβασία μεταξύ του απλά να κοιτάς και του αληθινά να βλέπεις, της πραγματικότητας και της virtual reality που ζούμε στην εποχή τού internet, των social media, των tablets και των smartphones, και – καλώς ή κακώς – άλλαξε ριζικά την όψη των κινούμενων εικόνων. Το «bullet-time» που σκαρφίστηκαν τ’ αδέλφια Άντι και Λάρι (τότε) βλέπεις, κατά το οποίο διαφορετικά στοιχεία μέσα στην εικόνα κινούνται σε διαφορετικό χρόνο, έχει γίνει πλέον ψωμοτύρι, όχι μόνο στο σινεμά, αλλά και στην TV (με πιο πρόσφατο και ευστοχότερο παράδειγμα το «The Flash»).

Κάπως έτσι, οι Γουατσόφσκι, με μόλις δύο ταινίες στο ενεργητικό τους, άφησαν ανεξίτηλα σημάδια στον παγκόσμιο κινηματογραφικό χάρτη, αφήνοντας πολλές υποσχέσεις για το μέλλον. Και μετά και μετά; Τι έγινε μετά; Μετά έγιναν απανωτές… προσγειώσεις, αιφνίδιες, ανώμαλες και δυσάρεστες. Ανάμεσα στα δύο εντελώς αχρείαστα sequels του «Matrix» (εκ των οποίων βλεπόταν και είχε κάποιο λόγο ύπαρξης μόνο το τελευταίο, «The Matrix Revolutions»), την αδιανόητα «κακόφωνη» και κουραστική HD μουτζούρα «Speed Racer» (2008), και τις απερίγραπτες… άρες μάρες κουκουνάρες του «Cloud Atlas» (2012), ως καλύτερές τους δουλειές ξεχωρίζουν το επεισόδιο της Σόμνι 451 στο τελευταίο, και το κομικόθεν «V For Vendetta» (2006). Το πρώτο, όμως, πατούσε στη μακράν πιο στιβαρή ιστορία τού ομότιτλου, σπονδυλωτού βιβλίου του Ντέιβιντ Μίτσελ, ενώ το δεύτερο είναι μεν γραμμένο από τους ίδιους (που υπογράφουν και ως παραγωγοί του), αλλά φέρει τη σκηνοθετική υπογραφή άλλου (του Τζέιμς ΜακΤιγκ). Ακόμα κι έτσι, ωστόσο, μας επέτρεπαν να συνεχίσουμε να ελπίζουμε ότι δεν το έχουν χάσει… εντελώς. Μέχρι που ήρθε η Τζούπιτερ και μας… πήρε και μας σήκωσε (με την κακή έννοια)!

Το «The Matrix» ήταν σεναριακά λιτό και στιλπνό, ενσωματώνοντας έξυπνα και αποτελεσματικά τις μόλις δύο πηγές έμπνευσής του, για να συνθέσει (με λίγες, αλλά εύγλωττες κοντυλιές και χαρακτήρες που βγάζουν ελάχιστο, έστω, απαραίτητο νόημα ώστε να γίνουν οικείοι) το πορτρέτο ενός διστακτικού ήρωα. «Το Πεπρωμένο της Τζούπιτερ», αντίθετα, είναι σεναριακά ανοικονόμητο και ασυμμάζευτο, αφού μοιάζει να δανείζεται ιδέες από τους πάντες και τα πάντα (από, προφανέστερα, το «Dune» και κατά συνέπεια την αρχαία ελληνική τραγωδία, μέχρι τον «Πόλεμο των Άστρων», τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών», τη… «Δυναστεία», ό,τι σαπούνι έχει παίξει ή παίζει ακόμα στην ΤV και την αγγλική αριστοκρατία), για να φτιάξει (με βιαστικές μονοκοντυλιές, χαρακτήρες που δεν βγάζουν κανένα νόημα και ένα ρομάντζο που απλά δεν στέκει και στερείται παντελώς χημείας) την πιο παθητική ηρωίδα δράσης που (δεν) μπορείς να διανοηθείς (πάρε βαθιά ανάσα): η Τζούπιτερ είναι καθαρίστρια, που μισεί τη ζωή της και αποφασίζει να πουλήσει τα ωάριά της, για να πραγματοποιήσει το όνειρο της ζωής της (να αγοράσει ένα τηλεσκόπιο, μωρέ), και ερωτεύεται εν ριπή οφθαλμού τον κυνηγό που της σώζει τη ζωή γιατί, απλά, «αγαπά τα σκυλιά, πάντα αγαπούσε τα σκυλιά» (!), και όταν μαθαίνει πως αποτελεί μετενσάρκωση της πανίσχυρης μητέρας των τριών απέθαντων γόνων της οικογένειας Αμπράσαξ (που κατέχει και διαχειρίζεται όλους τους πλανήτες του κόσμου τούτου, ώστε όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή να… θερίσει τους κατοίκους τους – βασικό συστατικό του ορού νεότητας, που αποτελεί το πιο περιζήτητο προϊόν στο σύμπαν), το μόνο που την κόφτει είναι να σώσει την οικογένειά της και τη Γη (ποτέ μόνη, όμως, ευκόλως βασιζόμενη πάντα στη βοήθεια κάποιου άλλου), ώστε να γυρίσει σε αυτή και να συνεχίσει τη ζωή τής καθαρίστριας, που πλέον δεν μισεί, ίσως γιατί έχει καινούργιο, υβριδικό, ιπτάμενο και τζέντλεμαν γκόμενο!

Έτσι, ενώ στο «Matrix» η αλληλεπίδραση και διάδραση μεταξύ περιεχομένου και περιτυλίγματος λειτουργούσε ιδανικά, δίνοντας το μεν λόγο ύπαρξης στο δε, και το αντίστροφο, σε αυτό το «Πεπρωμένο» το περιεχόμενο φαντάζει αποκλειστικά και μόνο ως αφορμή για το πληθωρικό, εικονοκλαστικό περιτύλιγμα που είχαν οι Γουατσόφσκι στο μυαλό τους. Γεγονός που ακυρώνει και χρίζει καταχρηστικές και τις όποιες αλληγορικές πινελιές που επιχειρούν (περί καταναλωτισμού, ολιγαρχίας και αθανασίας), αφού αντίθετα με ό,τι (υπόκωφο) πέτυχαν στο αριστούργημά τους, εδώ και στη μούρη στις τρίβουν (με ατάκες του στιλ «ο χρόνος είναι το πολυτιμότερο εμπόρευμα») και αφυπνιστικά δεν λειτουργούν (αφού οι δημιουργοί του ανθρώπινου είδους, Αμπράσαξ, παρά τα δισεκατομμύρια χρόνια ζωής τους, μηδαμινά τραγικοί είναι και καμία στάλα σοφίας δεν έχουν αποκτήσει, ασχολούμενοι ακόμα αποκλειστικά και μόνο με τη διατήρηση της νεότητας και του πλούτου τους – κάτι που ούτε η απλή, μικρή, εύπιστη και καλοπροαίρετη Τζούπιτερ δεν καταφέρνει να αλλάξει).

Όλα αυτά, όμως, δεν θα ήταν τόσο κακά ή ενοχλητικά, αν το φιλμ μάς αποζημίωνε αρκούντως με πρωτόγνωρο (υπερ)θέαμα. Αλλά, αν το «Matrix» ελάχιστα έως καθόλου έμοιαζε με κάτι που είχες ξαναδεί, «Το Πεπρωμένο της Τζούπιτερ» μοιάζει με όλα όσα έχει δει μέχρι τώρα. Σκηνικά, κοστούμια και ειδικά εφέ φέρνουν διαρκώς στο μυαλό άλλες ταινίες τους είδους και όχι μόνο: από την απαράδεκτη prequel τριλογία του «Πολέμου των Άστρων», το πρόσφατο hit «Φύλακες του Γαλαξία», τους γουιντονικούς «Avengers», το «Transformers 3», το «Blade Runner», το «Πέμπτο Στοιχείο», το τηλεοπτικό cult «Battlestar Galactica» και όλα τα επεισόδια με τους Μποργκ του επίσης τηλεοπτικού «Star Trek: Voyager» (στην απεικόνιση των διαφόρων διαστημικών σταθμών, πόλεων, σκαφών, αλλά και των μαχών), μέχρι το «Brazil» (στην εικονογράφηση της ασύλληπτης, κωμικοτραγικής γραφειοκρατίας που αντιμετωπίζει η Τζούπιτερ όταν πάει να διεκδικήσει τη βασιλική καταγωγή της, και κατά τη διάρκεια μιας διεκπεραίωσης από την οποία κάνει ένα πέρασμα και ο Τέρι Γκίλιαμ!), και ακόμα παρά πέρα…

Μέσα σε αυτόν τον θορυβώδη, τα… ίδια Παντελάκη μου, τα ίδια Παντελή μου, αυτάρεσκο, ασύστολο και αδικαιολόγητο οπτικοακουστικό αχταρμά, που πήζει διαρκώς σπιθαμή προς σπιθαμή την οθόνη με ειδικά εφέ και σαματά (για τον σαματά) και επιτίθεται στη διαπασών μεν, άνευ λόγου και ουσίας δε στις αισθήσεις σου, πνίγονται τα πάντα: οι όποιες καλές, φιλόδοξες προθέσεις, η καλπάζουσα αλλά αποπροσανατολισμένη φαντασία, τα ψήγματα έστω πλοκής, χαρακτήρων και αλληγορίας, οι λαμπεροί πρωταγωνιστές μαζί με το ταλέντο τους (με τον επικρατέστερο νικητή του Όσκαρ πρώτου ρόλου για τη «Θεωρία των Πάντων», Ρέντμεϊν, να βγάζει… camp μάτι), το εξαιρετικά λειτουργικό 3D, ακόμα και η μια και μόνη, εν δυνάμει ανθολογική, ομολογουμένως αποστομωτική (αν και ουχί εντελώς πρωτοφανής) σκηνή καταδίωξης με τα διαστημόπλοια στο Σικάγο, λίγο μετά την απόπειρα δολοφονίας της Τζούπιτερ, που δεν την… σκότωναν να ησυχάζαμε;