του Ηλία Φραγκούλη

Τι σενάριο, Θεέ μου! Γεμάτο, καθαρό, απολαυστικό σινεμά, που αναμειγνύει με απίστευτη άνεση τα είδη, κάνοντάς σε ακόμη και να γελάς αρκετά συχνά, έστω κι αν μέσα σου αισθάνεσαι μια αδιόρατη τονική «πλερέζα» που υποψιάζεσαι ότι θα σκεπάσει το φιλμ πάνω στην κορύφωσή του. Πώς γινόταν με το «Butch Cassidy and the Sundance Kid» (1969); Κάπως έτσι κι εδώ, ο Ντέιβιντ Μακένζι πιάνει τα δύο αδέλφια των Τάνερ και Τόμπι, τα φορτώνει με τους «μύθους» του αμερικανικού Φαρ Ουέστ και τα «αδειάζει» στα απομεινάρια του Δυτικού Τέξας, σαν καβαλάρηδες της ασφάλτου, σε μια κούρσα απόκτησης των χρημάτων που χρειάζονται για να σώσουν ό,τι απέμεινε από τα περιουσιακά στοιχεία της οικογένειάς τους. Το βιος των γονιών τους, όχι καμία εξωφρενική περιουσία.

Ο Τάνερ (Φόστερ) έχει αποφυλακιστεί πρόσφατα και δεν έχει στον ήλιο μοίρα. Ο Τόμπι (Πάιν) είναι χωρισμένος κι άνεργος, χαρακτηριστικό δείγμα του μέσου Αμερικάνου loser των χρόνων της Δημοκρατικής «ευημερίας», κατά τη διάρκεια της οποίας τα πάντα έπρεπε να καταλήγουν στα χέρια των τραπεζών. Παγκόσμιο το pattern, το γνωρίζεις κι εσύ, άλλωστε. Τα δύο αδέλφια δεν το βάζουν κάτω και δεν θέλουν να χάσουν ό,τι έχουν και δεν έχουν. Θέλουν τη γη τους, το χώμα στο οποίο μεγάλωσαν, την κληρονομιά των προγόνων τους. Και θα προσπαθήσουν να την κρατήσουν κάνοντας «αναλήψεις» μικρών ποσοτήτων ρευστού ανά… ληστεία τραπέζης που πραγματοποιούν στις γύρω περιοχές. Πραγματικά ειρωνικά, από τη φίρμα της τράπεζας που θέλει να τους πιεί το αίμα. Τα δε κλοπιμαία «ξεπλένονται» μέσω casino που ανήκει σε μέλη ινδιάνικης φυλής, η οποία κάποτε έχασε τη δική της γη από τον γνήσιο Αμερικάνο κατακτητή και την… «ανάπτυξη».

Οι πολιτικές αιχμές και η πικρία του σεναρίου (του σχετικά νέου στο επάγγελμα Τέιλορ Σέρινταν, με προηγούμενη υπογραφή του στο «Sicario») για την εποχή μας, είναι σαφέστατες. Από την απώλεια της γης των Ινδιάνων που αφάνισε την παράδοση και την ιστορία τόσων φυλών στο παρελθόν, μέχρι τον παραλληλισμό τής αρπαγής της ιδιοκτησίας από τα «κόκκινα» δάνεια του πολίτη που δεν δύναται να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του απέναντι σε σχεδόν στυγερές τακτικές του σημερινού οικονομικού συστήματος, ο Μακένζι κερδίζει στην ταύτιση και το συναίσθημα του απλού ανθρώπου – θεατή, ο οποίος πενθεί την ίδια του την ύπαρξη εντός συνόρων Ηνωμένων Πολιτειών αλλά και αλληγορικά, σχεδόν σε ολόκληρο τον πλανήτη, πια. Ο κοινωνικός αργός θάνατος της καθημερινότητας παίρνει τις διαστάσεις ενός φόντου κυριολεκτικά ουσιαστικού, πίσω από το δράμα των δύο ηρώων, οι οποίοι παίζουν «τα ρέστα τους» με τη ζωή, σαν «καταραμένες» φιγούρες που δεν τρομάζουν με τη σημασία ενός ελεγειακού «no future». Παλεύουν για να μη χάσουν το δικαίωμα σε ένα καλύτερο αύριο, με τακτικές… δίχως αύριο.

Ξοπίσω τους, ένα σχεδόν κωμικό αταίριαστο «ζευγάρι», που δίνει τη γεύση τού comic relief πνεύματος, καθώς συγκερνάει δύο εντελώς διαφορετικούς κόσμους. Ο προς «απόσυρση» μαθουσάλας Σερίφης Μάρκους (Μπρίτζες) και ο επερχόμενος αντικαταστάτης του και μόνιμα στην κόντρα μαζί του συνεργάτης του, ο (πολύ εύστοχα) με ινδιάνικες και μεξικανικές ρίζες Αλμπέρτο (Μπέρμινχαμ). Ο Μάρκους θέλει να πιάσει τους ληστές. Και καταστρώνει τα σχέδιά του, περιπλανιέται στα ερημωμένα τοπία της Πολιτείας σαν το αρπακτικό, για να φύγει από την Υπηρεσία με τα δικά του «λάφυρα», κάνοντας το δικό του καθήκον. Ο Μάρκους θυμίζει το σκεπτικό της λειτουργίας… των τραπεζών! Δεν βάζει πάνω απ’ όλα τον άνθρωπο. Δεν έχει συναίσθημα. Είναι ο Νόμος. Στεγνά κι αντρίκια. Κι εκείνος, λοιπόν, πρέπει κάποτε να πάρει το μάθημά του…

Με πλήρεις χαρακτήρες, καλοδουλεμένους διάλογους και σωστές ερμηνείες, το «Πάση Θυσία» αποτελεί ένα αφηγηματικό υπόδειγμα για το σύγχρονο σινεμά, με απλότητα και αμεσότητα σε κάθε τομέα ανάπτυξής του. Με ρυθμό που τρέχει, με διάθεση για χιούμορ, με πολιτική συνείδηση, με δράση ταινίας καταδίωξης, αλλά πάνω απ’ όλα με δραματικούς, μελαγχολικούς τόνους που «σκιάζουν» τα πάντα, τούτο το φιλμ λάμπει ανάμεσα σε ό,τι έχουμε δει μέχρι σήμερα και διεκδικεί άξια μια θέση στη λίστα των καλύτερων ταινιών της τρέχουσας σεζόν, αν όχι και κάποιες υποψηφιότητες σε καίριας σημασίας κατηγορίες των Όσκαρ του 2017.