του Ηλία Φραγκούλη

Δεν θυμάμαι από πότε είχα να αισθανθώ τέτοια δυσφορία σε κινηματογραφική αίθουσα. Με τη χειρότερη έννοια, ουχί εκείνη της ενόχλησης που εξιτάρει το συναίσθημα ή γεννά κάτι γόνιμο για έντονο διάλογο μετά την προβολή μιας ταινίας. Το τελευταίο θα συμβεί, προφανώς, όμως η συζήτηση γύρω από το θέμα και τη σκιαγράφηση του κεντρικού χαρακτήρα μπορεί να παρεκτραπεί άσχημα, όχι απλά να διχάσει.

Για μένα, το «Κορίτσι» αποτελεί ένα απεχθές παράδειγμα exploitation cinema, το οποίο αναζητά τα άλλοθί του στα gender issues του σήμερα και στη λογική της «πολιτικής ορθότητας» για να αιτιολογήσει μια συμπεριφορά αρρωστημένη στην ουσία της. Γιατί ο χαρακτήρας της Λάρα (ας την αποκαλούμε όπως και η ίδια το επιθυμεί στο φιλμ) δεν έχει γραφτεί / δημιουργηθεί διεκδικώντας κάτι συγκεκριμένο, πέραν ενός πείσματος (για το μπαλέτο) που συγκρούεται με τον κοινωνικό περίγυρο άνευ λόγου. «Ειρωνικά», θα μπορούσαμε να πούμε πως αμφισβητεί ακόμη και την (τόσο επίκαιρη) τάση ουδετεροποίησης του φύλου.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η Λάρα εγγράφεται σε μια καινούργια σχολή, φημισμένη για το τμήμα χορού της. Θα παραμείνει ως «εκπαιδευόμενη» στην αρχή, προτού πείσει τους δασκάλους της ότι αξίζει να την κρατήσουν για ολόκληρη τη χρονιά. Το μοναδικό της όνειρο είναι να γίνει μπαλαρίνα. Το σώμα της, όμως, δείχνει να αντιδρά αρνητικά. Στην πραγματικότητα, η Λάρα είναι ένα αγόρι που πρόκειται να προχωρήσει σε επέμβαση αλλαγής φύλου, όμως ήδη επιθυμεί να το αντιμετωπίζουν σαν κορίτσι. Έτσι, άλλωστε, εμφανίζεται και ζει κανονικά. Όχι σαν ένα «θηλυπρεπές» αγόρι, αλλά σαν ένα ξανθό, μακρυμάλλικο και θελκτικό στο βλέμμα κορίτσι. Στη σχολή, το φύλο της δεν αποτελεί μυστικό και οι δάσκαλοι ρωτάνε εξαρχής τους συμμαθητές της, αν τίθεται κάποιας μορφής πρόβλημα στη χρήση των γυναικείων ντους και αποχωρητηρίων. Συνολικά, στο περιβάλλον της η Λάρα δεν έχει να αντιμετωπίσει εμπόδια. Ο πατέρας της είναι σύμφωνος για την αλλαγή του φύλου, το σόι (μέσα από σκηνές οικογενειακών τραπεζιών) δείχνει να την έχει αποδεχθεί, ο ψυχολόγος της την υποστηρίζει με θετικότητα, η ιατρική αγωγή (βλέπε ορμόνες) προχωρά σωστά. Όλα είναι πολιτισμένα.

Μέσα σε αυτό το αστικό κλίμα θετικότητας, η Λάρα σχηματοποιείται από τον Λούκας Ντοντ ως ένα πλάσμα που δεν εξωτερικεύει τίποτα, που δεν ενισχύει τη θέση καμίας επιλογής, πέραν της πεισματικής και σχεδόν μαζοχιστικής εμμονής που αφορά την πραγματοποίηση του ενός και μοναδικού ονείρου της. Δεν επιλέγει να γίνει ένας χορευτής (ποιο θα ήταν το νόημα, κατόπιν της επέμβασης;) και αγωνίζεται να σταθεί στις πιρουέτες και τις pointe της, ματώνοντας και φέρνοντας τα άκρα της στα πρόθυρα ενός ανυπόφορου πόνου. Πέρα από το ζήτημα της μπαλαρίνας, όμως, η Λάρα είναι ένα άτομο που απωθεί κάθε σεξουαλικότητα. Ενδεχομένως από τον φόβο της απόρριψης και από τα δύο φύλα, η Λάρα δεν αποκαλύπτει ποτέ την προτίμησή της σε αγόρια ή κορίτσια, δεν έχει γνωρίσει το σεξ, δεν αφήνεται να απολαύσει την αυτοϊκανοποίηση (αν και σε κάποια σκηνή της ταινίας είναι εμφανές πως έχει στύση) και καλύπτει τα γεννητικά της όργανα με μια αυτοκόλλητη ταινία που τα συμπιέζει σε βαθμό να προκληθούν μολύνσεις και να κινδυνεύει η υγεία της, γεγονός που φρενάρει και την επέμβαση. Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, η Λάρα απλά απαιτεί να της χορηγηθούν (απαγορευτικά) μεγαλύτερες ποσότητες ορμονών, γίνεται περισσότερο εριστική και αντικοινωνική, ενώ μια απόπειρά της να προσεγγίσει σεξουαλικά έναν νεαρό γείτονα στην πολυκατοικία καταλήγει σε κάτι μάλλον αδικαιολόγητο συμπεριφορικά (δεν θα το αναπτύξω προς αποφυγήν spoilers), σε σχέση με τα μέχρι στιγμής δεδομένα που έχουμε αποκομίσει για τον χαρακτήρα της.

Απογυμνωμένο από συναίσθημα και δραματικές εξάρσεις, σε τόνους «νταρντενικού» σινεμά, το «Κορίτσι» δεν δείχνει καμία θέληση να επικοινωνήσει και με τον θεατή, όπως συμβαίνει με την ηρωίδα και τον (φιλμικό) κόσμο της. Παρουσιάζει ένα άτομο ρηχό και μίζερο, διόλου υπερήφανο για την επιλογή του, που υφίσταται μια σκληρή δοκιμασία σωματικά, αλλά εσωτερικά είναι χαμένο (και εκτεθειμένο) στις σεναριακές αποφάσεις του Ντοντ, ο οποίος έχει ως προτεραιότητα την ενόχληση και το σοκ. Αυτό θα επέλθει μέσω μιας τελικής πράξης που στο φιλμ φαντάζει ως πρόταση «λύσης», αλλά (τουλάχιστον εμένα) με πέταξε ολοκληρωτικά έξω. Θύμωσα. Πρώτα με την ψυχοσύνθεση της Λάρα κι ύστερα με το έργο. Θεωρώ πως ο δημιουργός του εκμεταλλεύεται το θέμα με το πιο φτηνό τρικ εξέλιξης που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς και, ειλικρινά, αισθάνομαι υποχρεωμένος να δώσω στο «Κορίτσι» τη χείριστη βαθμολογία αξιολόγησης που έχουμε στο FREE CINEMA. Όχι επειδή είναι μια «κακή» ταινία, αλλά επειδή προάγει κάτι που (ειδικά μέσα στο γενικό κλίμα αποδοχής και υποστήριξης που έχει από τους γύρω της η ηρωίδα) εγώ χαρακτηρίζω αρρωστημένο. Η Λάρα του τελευταίου πλάνου δεν είναι μια «απελευθερωμένη» γυναίκα. Είναι το αποτέλεσμα μιας βίαιης και αδικαιολόγητης ακρότητας, λόγω της ψυχολογικής της αστάθειας. Και λυπάμαι που αυτή η ανόητη «πολιτική ορθότητα» των ημερών καθιστά το «Κορίτσι» δημιουργία η οποία «δικαίως» και λόγω «τόλμης» συγκεντρώνει ή διεκδικεί βραβεία φέτος.