της Κατερίνας Ανδρεάκου

Όσοι είναι της βρετανικής pop κουλτούρας (τουλάχιστον των πρόσφατων δεκαετιών), θα γνωρίζουν αναμφίβολα την τηλεοπτική σειρά «The League of Gentlemen», η οποία για τρεις σεζόν (1999 – 2002) και μια σύντομη περσινή επιστροφή πρόσφερε κατάμαυρο, μακάβριο χιούμορ και παλιομοδίτικο τρόμο στο βρετανικό (και όχι μόνο) τηλεοπτικό κοινό. Το 2010, ένας εκ της ομάδας των «Κυρίων», ο Τζέρεμι Ντάισον, συνέγραψε και συν-σκηνοθέτησε το θεατρικό «Ghost Stories», σκορπίζοντας live τρόμο, αρχικά στο κοινό του Λίβερπουλ και μετέπειτα του Λονδίνου, καθώς η θεατρική εμπειρία ήταν και διαδραστική! Δημιουργικός του συνεργάτης ήταν εξαρχής ο Άντι Νάιμαν, ηθοποιός και συγγραφέας των θεατρικών παραστάσεων του… θαυματοποιού (και mentalist) Ντέρεν Μπράουν. Κάπως αναπόφευκτα, το επιτυχημένο θεατρικό έγινε ταινία και το αποτέλεσμα είναι μια – το λιγότερο – ενδιαφέρουσα περίπτωση.

Ο Νάιμαν αναλαμβάνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο του καθηγητή Γκούντμαν, ο οποίος έχει κάνει καριέρα κυρίως ξεσκεπάζοντας απατεώνες μέντιουμ που εκμεταλλεύονται το δράμα ανθρώπων που επιθυμούν απελπισμένα να επικοινωνήσουν με τους αγαπημένους τους νεκρούς. Με έναν σχεδόν αλαζονικό ηθικό γνώμονα και με την απόλυτα δογματική πεποίθηση πως δεν υπάρχουν φαντάσματα και μεταθανάτια ζωή, ο Γκούντμαν θα λάβει ξαφνικά ένα μήνυμα από το παιδικό του ίνδαλμα, έναν ξεχασμένο τηλεοπτικό παρουσιαστή που ενέπνευσε τον μεσήλικα καθηγητή να ακολουθήσει τα βήματά του. Πηγαίνοντας να τον συναντήσει με χαρά και υψηλές προσδοκίες, ο Γκούντμαν θα βρεθεί αντιμέτωπος με έναν άρρωστο, αδύναμο γέροντα που έχει απορρίψει με ντροπή τις παλιές του πεποιθήσεις και προκαλεί τον Γκούντμαν να ξεσκεπάσει (αν μπορεί) την οποιαδήποτε απάτη πίσω από τις τρεις αληθινές ιστορίες που τον άλλαξαν ριζικά, καθώς όχι μόνο δεν μπόρεσε ποτέ να αποδείξει κάποια ατασθαλία, αλλά τον έκαναν συνολικά να πιστέψει στην ύπαρξη του φαινομένου που απέρριπτε σε όλη του τη ζωή: των φαντασμάτων. Ο Γκούντμαν ξεκινά την έρευνά του διαδοχικά και τα γεγονότα αρχίζουν να παίρνουν ολοένα και πιο σκοτεινή, αμφίβολη και… προσωπικά επικίνδυνη τροπή.

Πιστό στις ρίζες των «Gentlemen» αλλά και στην ευρύτερη γνώση τόσο του υπο-είδους του βρετανικού κινηματογραφικού τρόμου όσο και του κόσμου των mentalists, το «Ιστορίες Φαντασμάτων» μπορεί αρχικά να φαίνεται πως είναι μόνο αυτό που μαρτυρά ο τίτλος του, ωστόσο τα επίπεδά του είναι αρκετά και περίπλοκα. Το μακάβριο, σχεδόν μισανθρωπικό χιούμορ είναι και πάλι παρόν, αν και σε μικρότερη ποσότητα σε σχέση με κάθε επεισόδιο της τηλεοπτικής σειράς, αναμειγνύοντας το μεταφυσικό τής κάθε ιστορίας με τον ψυχολογικό παράγοντα, τόσο των (δια)ταραγμένων πρωταγωνιστών της σπονδυλωτής της αφήγησης όσο – κυρίως – του χαρακτήρα του Γκούντμαν. Αυτές καθαυτές οι σκηνές τρόμου είναι σχετικά λίγες (αν και όσες υπάρχουν κάνουν εύκολα τη δουλειά τους παίζοντας με τα νεύρα του κοινού), ξεφεύγοντας δικαιολογημένα από την καταιγιστική «επίθεση εκφοβισμού» του ζωντανού κοινού της προγενέστερης, θεατρικής του μορφής. Εδώ ο τρόμος έρχεται κυρίως από τη σταδιακά αυξανόμενη ένταση και το σασπένς, ενώ όταν η επεξήγηση του τι τελικά συμβαίνει αλλάζει εντελώς το ύφος (και εν μέρει το περιεχόμενο) της ταινίας, ο τρόμος γίνεται σχεδόν αποκλειστικά ψυχολογικός, αναδυόμενος ξεκάθαρα όχι τόσο από το μεταφυσικό, το οποίο οι περισσότεροι από εμάς αποδεχόμαστε πολύ πιο εύκολα ως «τρομακτικό θέαμα», αλλά μέσα από τον ανθρώπινο παράγοντα: τις ενοχές, την ντροπή, τις αδυναμίες χαρακτήρα, τα τραυματικά γεγονότα που επιλέγουμε να σπρώξουμε στο ασυνείδητό μας ή (ακόμη πιο βολικά) στην αιώνια λήθη. Έτσι, η αρχική γενικευμένη σύγκριση με τον ιστορικό τρόμο του βρετανικού σινεμά, και ειδικότερα (και πιο εξόφθαλμα) με τη Hammer Horror σχολή της δεκαετίας του ’50 αλλά και διάφορων βρετανικών Β-θρίλερ επίσης παλαιότερων εποχών, καταλήγει σε ένα άλλο, σουρεαλιστικό, πιο σκοτεινό και διαταραγμένο μονοπάτι, αυτό του προσωπικού, έμφυτου φόβου που διαχέει την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη.

Υπάρχουν στιγμές όπου η αφηγηματική δομή «κολλάει» και χάνει κάπως τον ειρμό της, ενώ αρκετοί μπορεί και να απογοητευτούν από την αλλαγή ύφους και εξέλιξης της ιστορίας καθώς οδεύει προς το μελαγχολικό, έως και απαισιόδοξο φινάλε της. Η ταινία απευθύνεται σε ένα σκεπτόμενο, πνευματικά ώριμο κοινό, το οποίο καλεί να εκτιμήσει και να ταραχθεί περισσότερο από την τροπή που αυτή παίρνει παρά από φτηνά, φοβιστικά τεχνάσματα. Γιατί οι μεγαλύτερες φοβίες προέρχονται πάντα από τον προσωπικό μας ψυχισμό.