FreeCinema

Follow us

ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΘΕΜΑ (2019)

  • ΕΙΔΟΣ: Δράμα
  • ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Στέλλα Θεοδωράκη
  • ΚΑΣΤ: Θεοδώρα Τζήμου, Δημήτρης Κίτσος, Κωνσταντίνος Ελματζίογλου, Δημήτρης Θεοδωρίδης, Πάνος Κούγιας, Μάρθα Λαμπίρη, Ιωάννα Μούσουρα, Φραγκίσκη Μουστάκη, Ναταλία Ρήγα, Λοράν Σοβάζ, Αντώνης Καρυστινός, Λάζαρος Γεωργακόπουλος
  • ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 146'
  • ΔΙΑΝΟΜΗ: ONE FROM THE HEART

Η τάξη της Ίριδας πάει γυρεύοντας. Η τάξη της ίριδάς σου;

Η ελληνική (όσο κι αν θα ‘θελε να είναι διαφορετικά, αν κρίνω από τη μανία με την οποία χρησιμοποιεί άνευ λόγου συχνά-πυκνά επίσης τα γαλλικά και τα αγγλικά σε μία ακόμη ταινία της – εκτός κι αν πρόκειται για γλείψιμο στα κριτήρια χρηματοδότησης του Eurimages) τραγωδία της Στέλλας Θεοδωράκη δεν είναι ότι είναι διανοούμενη και ρομαντική. Είναι ότι είναι διανοούμενη, ρομαντική και με πεπερασμένα όρια – όχι ελευθερίας, αλλά ταλέντου. Κάπως έτσι, το πιο φιλόδοξο σχέδιό της… ever υλοποιήθηκε μεν, καταλήγει δε λιγότερο εικονοκλαστικό (απ’ όσο νομίζει) κι αξιοθέατο από το «Ημερολόγια Αμνησίας», με το οποίο συνομιλεί θεματικά και εκφραστικά, ένα κράμα στο οποίο το «Artherapy» του Νίκου Περάκη κόβεται στις εξετάσεις για «Το Ατελιέ».

«Θα κρατήσω το ελεύθερο θέμα του, θα διαλύσω τη φόρμα», λέει μία από τις νεαρές ηρωίδες για τη μέθοδο που θα ακολουθήσει στην εργασία της. Το αυτό έκανε και η δημιουργός, με το κατά φαντασίαν μοντερν(ιστικ)ό, στη βάση ναΐφ αλλά σπανιότατα ασπαίρον αποτέλεσμα στο τσακ να στέκεται όρθιο κόντρα στη διαλυτική δράση όχι τόσο της μη αχώνευτης πολυμορφίας όσο των παιδαγωγικά ορθών κοινών τόπων και της χωρίς οραματική πνοή ρηχής πελαγοδρόμησης της Θεοδωράκη, που ψάχνεται όπως και η καθηγήτρια στην Καλών Τεχνών κι η άγουρη οκτάδα της ανοιγοκλείνοντας μια χάρτινης κατασκευής βεντάλια θεμάτων, σε μια γκάμα από το βαρύνον (η ιδιωτικότητα στην εποχή του τεχνολογικού διαμοιρασμού του εαυτού, η πολιτισμική διαφορά δύο κατ’ όνομα ισότιμων Ευρωπαίων, η άμυνα στο βάλλεσθαι άδικα από την όποια Αρχή) μέχρι το ομφαλοσκοπικό (η συναισθησία σε πράξη, η ανωμαλία της αγάπης). Στο πρώτο γόνιμοι προβληματισμοί δραματουργούνται αφελώς σε σημείο ουροβόρας αδρανοποίησης, στο δεύτερο μυθοπλαστικές επινοήσεις δεν αίρονται πάνω απ’ το επίπεδο του καπριτσιόζικα αφελούς, και τα δύο με επωδό το «σώσε το όνειρό σου» ή τη «ζωή… το βασικό μας θέμα» όπως αγορεύει σε συνθήκες παρέας στο υπ’ ευθύνη της φοιτηταριό η Θεοδώρα Τζήμου. Αν προσθέσω, λίγο προτού αυνανιστεί, μετά full frontal, σε Skype με τον εν Παρισίοις παντρεμένο εραστή της, θα είμαι εγώ η κακιά τώρα;

«Ελεύθερο θέμα σημαίνει ελευθερία στην επιλογή» θα πει, θέτοντας επί τάπητος πλαγίως το διακύβευμα και το βάρος των δικαιωμάτων (να σκέφτεται, εκφράζεται, αμφισβητεί, πιστεύει, βιώνει χωρίς αχρείαστους φραγμούς) τού (νέου, ιδίως) ατόμου σε μια εποχή νέων φόβων και προκλήσεων, η διδάσκουσα με τον σεβντά προτού αναθέσει στους οκτώ σπουδαστές της να εκλέξουν ακηδεμόνευτα αντικείμενο προς πραγμάτευση. Μια ηχητική των χρωμάτων, η φωτοσύλληψη μιας απώλειας, ένας οικείος υπό άμεση απειλή εξαιτίας της ημεδαπής ύφεσης, ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των σαλιγκαριών, μια ανατρεπτική αναπαράσταση ενός κλασικού ζωγραφικού έργου, ένας πτωχεύων εκδότης θύμα της νέας οικονομίας, η σχέση του δωδεκάθεου μ’ έναν θεωρητικό του ναζισμού και η ίδια η «κυρία» θα μπουν κάτω απ’ το ανήσυχο μικροσκόπιο των εκκολαπτόμενων artistes, επιτρέποντας στη Θεοδωράκη να… χώσει, με το πρόσχημα των κατευθυντηρίων αναφορών ή πλαγίως, το «Las Meninas» του Ντιέγο Βελάθκεθ, το «Anemic Cinema» του Μαρσέλ Ντισάν, τα κρυστάλλινα δάκρυα του Μαν Ρέι, Ερίκ Σατί, αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, jazz και δε συμμαζεύεται. Αλλά όχι προτού όλα τα καμάρια, featuring Iris στο στιλιζαρισμένα μεταμορφωμένο της, πρωταγωνιστήσουν στο μονάχα πρώτο άτυπο music video, ένα μουσικοχορευτικό ιντερλούδιο όπου τραγούδι (με στίχους σε τρεις γλώσσες, μην ξεχνιόμαστε) σε ρυθμούς hypnagogic trance, back projection διαδηλώσεων και το γραφικό (#diplhs) «REACT» πρωτοχαντακώσουν τη σκηνοθετική έμπνευση, και καλά στην υπηρεσία της θέσμισης του φαντασιακού στοιχείου που μπροστάρης σπάει τα δεσμά τής μαθητευόμενης στη χειραφέτηση 20+ ομήγυρης, με ταγό μία γυναίκα που έχει κι αυτή αμφιβολίες άλλου τύπου και 2-3 πράγματα να διδαχτεί.

Καθώς το περιπτωσιολογικά δειγματοληπτικό shuffle-άρισμα των σεμιναριακών αναζητήσεων δεν μπορεί να υποστηρίξει στόρι, η Θεοδωράκη παλινδρομεί χωροχρονικά μεταξύ αυτών εντός ή εκτός αίθουσας, της αθηναϊκής πραγματικότητας (προσθέστε κι άλλες διαδηλώσεις ή πλάνα μιας πόλης σε κρίση και τον Αντώνη Καρυστινό ως απ’ το εξωτερικό σωτήρα χειρουργό θείο μίας της τάξης που όμως κάνει εκνευριστικά επί ώρα τον chauffeur!), του κόσμου της Ίριδας όπως τον αντικρίζει ασταθώς η ίδια (δώσ’ του κι άλλα Skype με τον λεγάμενο) ή ο κατάδικός της stalker-για-το-project που ίσως υπερβαίνει εσκαμμένα (και ως ακομπλεξάριστος gay – κι εδώ παίζει σεξάκι, όχι, για να μη λέτε – βάζει ακόμη μία συνισταμένη στο τραπέζι των διεκδικήσεων), και της μνήμης, των αεροβασιών, των ονείρων ή άλλων παιχνιδιών του μυαλού των προσώπων (και της αφήγησης, άλλο που δεν ήθελε). Αυτά προτού… σκάσουν στην πλοκή ένα αδόκητο μοιραίο οιστρηλατημένο από ένα κρούσμα πανεπιστημιακού #MeToo (μια επιεικώς αβόλευτη, από κάθε άποψη, τροπή) κι ένα ΑμΕΑ (σ’ ένα απ’ τα καλύτερα επεισόδια, με ενότητα ύφους και τόνων, αλλά σαν από άλλη ταινία). Πρέπει να είσαι ο Έλληνας Γουόνγκ Καρ Γουάι και βάλε μόνο και μόνο για να τα βγάλεις πέρα. Αλλιώς εκτίθεσαι, ειδικά όταν πλαισιώνεις με κενές στιχομυθίες στόμφου όπως «Για σένα τι είναι επαναστατικό; – Να υπάρχω, να με νοιάζονται», ή το χάνεις οπτικά με τον Γιώργο Συμεωνίδη ασπρόμαυρο Birdman σε κόκκινο-του-αίματος φόντο.

Η Θεοδωράκη, βεβαίως, δεν είναι… ξανθιά όπως το επί οθόνης alter ego της (φυσικά και το εφαλτήριο είναι αυτοβιογραφικό). Είναι και ευφυής και μορφωμένη και παραγωγική. Η γκάμα και πλευρές των περσόνων το αφήνουν να φανεί, τα γυρίσματα από τον «αστικό πόλεμο» του κλεινού άστεος ίσαμε το Λούβρο το υποστηρίζουν, οι δοκιμές στα διαθέσιμα μέσα που συμπεριλαμβάνουν ακόμη και το animation ή τον λόγιο Διονύση Καψάλη σε υποκριτικό ντεμπούτο το πιστοποιούν, πεδία στο (επιστημολογικό, κυρίως, πάντως) γράψιμο το φωνάζουν. Απλώς μόλις στη δεύτερη fiction της είναι τόσο μακριά από τον ορισμό της διευθύντριας ηθοποιών (η Τζήμου ενίοτε διασώζεται, αλλά χάρη στο γκελ του εν πολλοίς προσωπικού της τύπου), τόσο ανήμπορη να ελέγξει σεναριακά το φυγόκεντρο υλικό και τον μονοδιάστατο χειρισμό του (melo το «Η Κοινωνία των Χαμένων Ποιητών», έλεγες; «Πολίτης Κέιν» θα σου φανεί τώρα), τόσο εγκλωβισμένη στο… πεζό ώστε να συνθέσει σε κάδρο ή σεκάνς (πέρα από εκλάμψεις όπως μιας βροχής σπινθήρων ή των βαμμένων κοχλιών α λα «Φτερά στο Κεφάλι»), που πιάνεται διαβασμένη να μην πιάνει ούτε τη βάση. Έστω κι έτσι, βρήκα λειτουργικές τις ηλεκτροατμόσφαιρες του score του Χρήστου Δεληγιάννη, ριζοσπαστικά συγκινητική την κόντρα επίθεση στο ιδεολογικό απολωλός πρόβατο μ’ ένα team hug, και γλυκύτατα ερασιτεχνικό το δίκην sui generis φόρου τιμής ταυτόχρονα στον Ζακ Ντεμί και τη Σαντάλ Ακερμάν μίνι μιούζικαλ της κορύφωσης. «Το φως, η δική σας αλήθεια», έχει πει η Ίρις στους μικρούς λίγο νωρίτερα. Στην αλήθεια κάτι λίγο έπεσε μέσα, στο φως κακόπεσε κεφαλαιωδώς αυτή η ταινία. Στην «κυρία» μας με αγάπη…

ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ;

Μόνο οι του… ιδρύματος κι όσοι στηρίζουν μαζοχιστικά το εγχώριο πράμα καταβάλλουν commission, αν μη τι άλλο για πατριωτικούς λόγους. Κουλτουριάρηδες με μικρή ανοχή στο ντόπιο σινεμά; ΑΣΚΤ θα λέτε και θα κλαίτε. (Ρόδα, Τσάντα και) Κοπάνα οι multiplex-άδες μιας κάποιας ηλικίας.


MORE REVIEWS

ΑΔΕΣΠΟΤΑ ΚΟΡΜΙΑ

Ποια είναι τα όρια των δικαιωμάτων μας επάνω στο ίδιο μας το σώμα, σε συνάρτηση με τις ανά την Ευρώπη υπάρχουσες νομοθετικές ρυθμίσεις που ορίζουν το πόσο αυτό μας ανήκει; Ένα έργο τεκμηρίωσης που επιχειρεί να θίξει και να απαντήσει σε πολλά νομικά και ηθικά διλλήματα… ζωής και θανάτου.

ΤΟ ΑΓΟΡΙ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Μπολόνια, 1858. Εξάχρονο αγόρι οικογένειας Εβραίων τίθεται αναγκαστικά υπό την επιμέλεια του Πάπα, προκειμένου να μεγαλώσει σύμφωνα με τις αρχές της Καθολικής Εκκλησίας. Οι γονείς του θα κάνουν τα πάντα για να το πάρουν πίσω, όμως, η κόντρα με την παπική Ρώμη δεν είναι απλή υπόθεση.

Η ΧΙΜΑΙΡΑ

Φυλακόβιος αρχαιοκάπηλος επιστρέφει στον τόπο του εγκλήματος, όπου ξαναβρίσκοντας την παλιοπαρέα των συναδέλφων του, ξηγιέται… παλιά του τέχνη κόσκινο. Ή μήπως κυνηγάει χίμαιρες;

ΚΟΥΚΛΕΣ ΤΗΣ ΔΡΕΣΔΗΣ

Νεαρή δημοσιογράφος ερωτεύεται αιρετικής στάσης ζωγράφο και performance artist. Όταν η δεύτερη πεθαίνει, η πρώτη αγωνίζεται να νικήσει την ελληνική γραφειοκρατία, ζητώντας να παραλάβει τη σορό της αγαπημένης της συντρόφου.

ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΞΑ

Η ιταλική αυτοκινητοβιομηχανία Lancia θέλει να κερδίσει πάση θυσία το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ράλι του 1983, όμως, το μοντέλο της 037 υστερεί σημαντικά έναντι της τετρακίνητης γερμανικής τεχνολογίας του Audi Quattro. Ο εκτελεστικός της Διευθυντής, Τσέζαρε Φιόρι, έχει μερικές πονηρές ιδέες οι οποίες ενδεχομένως μπορούν ν’ αλλάξουν τη διαφαινόμενη πορεία των πραγμάτων. Εμπνευσμένο από αληθινά γεγονότα.