της Βαρβάρας Κοντονή

Σε αντίθεση με τη νεότερη «σχολή» των νερόβραστων γαλλικών κομεντί, που δεν παραλείπουν να μας υπενθυμίζουν την ενοχλητική τους παρουσία καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου (με κορύφωση τους καλοκαιρινούς μήνες, βεβαίως…), το νέο ισπανικό σινεμά έχει πάντα κάτι το ενδιαφέρον να πει και να δείξει, ακόμη κι αν αυτό μοιάζει κάποιες φορές λιγάκι παρωχημένο και υπέρ του δέοντος «κλασικίζον» στην απόδοσή του.

Στην περίπτωση του «Ο Άνθρωπος με τα Χίλια Πρόσωπα», η εθνικότητα της παραγωγής δεν αποτελεί την μοναδική θετική σταθερά, αφού και στην καρέκλα του σκηνοθέτη βρίσκουμε τον Αλμπέρτο Ροντρίγκεθ του φανταστικού αστυνομικού θρίλερ «Το Μικρό Νησί», το οποίο είχαμε απολαύσαμε δυο χρόνια πριν και στη χώρα μας. Χωρίς να διαφοροποιείται ως προς το είδος αλλά αποβάλλοντας το σεναριακό σκοτάδι που απλωνόταν βαρύ πάνω από την προηγούμενη ταινία του, ο Ροντρίγκεθ παραδίδει εδώ ένα σφιχτοδεμένο πολιτικό θρίλερ πολύπλευρων κοινωνικών προεκτάσεων, τοποθετώντας ύπουλα στο επίκεντρό του την ιστορία του Φρανθίσκο Παέσα, ενός σύγχρονου φαντομά, μάστορα στη συγκάλυψη και αυθεντία στην κίνηση των πυκνών πολιτικών νημάτων της παρασκηνιακής του δράσης.

Άνθρωπος – κλειδί στη σημαντικότερη επιχείρηση κατά της βασκικής εξτρεμιστικής οργάνωσης ΕΤΑ, πολυμήχανος και με «φίλους» στα κατάλληλα πόστα, ο Παέσα είδε το prestige του να καταβαραθρώνεται, όταν η ισπανική κυβέρνηση τον χρησιμοποίησε ως αποδιοπομπαίο τράγο, ενοχοποιώντας τον για τα κακώς κείμενα της επιχείρησης κι εξαναγκάζοντάς τον σε εξορία. Όταν αργότερα επέστρεψε στην Ισπανία, χωρίς λεφτά και με την οικογένειά του διαλυμένη, ο Παέσα «ορκίστηκε» εκδίκηση ενάντια στο σύστημα που τον πρόδωσε, εκμεταλλευόμενος την προσφορά τού πρώην διοικητή της αστυνομίας, Λουίς Ρολντάν, να του παράσχει προστασία, μετά την υπεξαίρεση ενός τεράστιου ποσού χρημάτων από τους πόρους του Δημοσίου που διαχειριζόταν. Με την πληρωμή τού ενός εκατομμυρίου δολαρίων να φαντάζει ιδιαιτέρως ελκυστική, ο Παέσα θα επιστρέψει στην ενεργό δράση, σε μια προσπάθεια να αποσώσει ό,τι μπορεί. Την ίδια στιγμή που ο Ρολντάν μετατρέπεται στον νούμερο ένα καταζητούμενο της χώρας, ο Παέσα θα ετοιμάσει το έδαφος για το δικό του προσωπικό παιχνίδι.

Βασισμένο στο βιβλίο τού συγγραφέα Μανουέλ Θερδάν, «Παέσα, Ο Κατάσκοπος με τα Χίλια Πρόσωπα», το φιλμ του Ροντρίγκεθ δεν καμώνεται πως είναι κάτι διαφορετικό ή κάτι περισσότερο, πέρα από μια old-school ταινία κατασκόπων, με τον Ισπανό δημιουργό να διαχειρίζεται αποτελεσματικά την ατμόσφαιρα μιας «ταινίας εποχής» (όχι και τόσο μακρινής), συνθέτοντας ένα ιντριγκαδόρικο puzzle χαρακτήρων και άσπονδων φίλων, για τις διαθέσεις των οποίων δεν μπορείς ποτέ να είσαι σίγουρος. Ο Ροντρίγκεθ καταθέτει για ακόμη μια φορά τα διαπιστευτήρια ενός αξιόλογου σκηνοθετικού στυλ, παίζοντας λαμπρά με την προοπτική τού κοινού, που μοιάζει έτοιμο να δεχτεί τα πάντα, μόνο για να δει το υποθεσιακό χαλί να τραβιέται κάτω από τα πόδια του, κυριολεκτικά, την τελευταία στιγμή. Υπάρχει μια νοητή κορύφωση στο προσαρμοσμένο σενάριο του Ροντρίγκεθ και του συν-σεναριογράφου του, Ραφαέλ Κόμπος, που όμως ποτέ δεν γίνεται αντιληπτή ως τέτοια, παρά μόνο όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή. Μεγάλη μαγκιά από πλευράς προσαρμογής το γεγονός πως ενώ η ταινία βρίθει ονομάτων, πρωταγωνιστών, κομπάρσων και υποπλοκών, τα πάντα δένουν τελικά μεταξύ τους, εξυπηρετώντας πλήρως τους σκοπούς τους, ακόμη κι αν εκ πρώτης όψεως μοιάζουν παντελώς ασύνδετα με την κεντρική πλοκή. Φυσικά δεν είναι, και ο σκηνοθέτης φροντίζει να το καταστήσει ξεκάθαρο αυτό, παρέχοντας μικρές επεξηγηματικές στιγμές – όπου αυτό χρειάζεται – μέσω ενός μόνιμου voice-over που παίζει και αυτό με τη σειρά του τον δικό του ρόλο.

Ως πολιτικό θρίλερ, η ταινία τα καταφέρνει πολύ καλά αν και ίσως κουράζει ανά σημεία λόγω της μεγάλης της διάρκειας (δύο ολόκληρες ώρες είναι αυτές). Από την άλλη, το δυναμικό μοντάζ του Χοσέ Μογιάνο διευκολύνει την κατάσταση χάρη στα πολλαπλά «κοψίματα» και την α λα Γκάι Ρίτσι αισθητική «τρεξίματος», κάτι που σαφέστατα χρειαζόταν το πυκνογραμμένο σενάριο και που επιτρέπει στο φιλμ να αναδειχθεί ως κατασκοπικό θρίλερ μεν, με γκανγκστερικό αμπαλάζ δε. Το μεγάλο ατού, βέβαια, παραμένει η σχεδόν νουαρική σκηνοθεσία του Ροντρίγκεθ, καθώς και η μετρημένη ερμηνεία του Έντουαρντ Φερνάντεθ στον ρόλο τού Φρανθίσκο Παέσα, βασιλιά του poker face και αδιαμφισβήτητου πρωταγωνιστή μιας πραγματικής υπόθεσης η οποία τον ήθελε αναπληρωματικό σε μια «παρτίδα» που ήταν δική του από την αρχή. Εν προκειμένω, η μοναδική παγίδα της εν λόγω ταινίας βρίσκεται στον χρόνο που θα απαιτήσει από εσάς προκειμένου να στήσει το παρασκήνιο της ιστορίας της. Το ξεδίπλωμα του σεναριακού κουβαριού γίνεται αργά και σταθερά, αλλά στο τέλος το αποτέλεσμα θα δικαιώσει κάθε λάτρη του παλιού, καλού κατασκοπικού θρίλερ.