της Βικτωρίας Μιχαήλ

Κοινωνιολόγος. Ανθρωπολόγος. Γεωγράφος. Ιστορικός. Αρχαιολόγος. Λαογράφος. Ζωγράφος. Φωτογράφος. Ποιητής. Κυρίως αυτό. Προσγειωμένος, ευαίσθητος κι ευφυής, ως πομπός και δέκτης – κι αυτό διαβάζεται, για μια ακόμα (αυτό ως συν και πλην) φορά, μετά το προ 15ετίας καλλιτεχνικό και ταμειακό ορόσημο του μεγάλου μήκους ντεμπούτου του «Αγέλαστος Πέτρα», στο πολυαναμενόμενο δεύτερο down to earth βιοτοπογραφικό δια χειρός τού οπερατέρ και φωτιστή Φίλιππου Κουτσαφτή. Ένα συναπτικά πυροδοτούμενο από οπτικοακουστικά ερεθίσματα με άξονα τον φυσικό κόσμο και την κληρονομιά της, εσωτερικά διαβασμένο roadshow στην παλίμψηστη πραγματικότητα όχι της παραδεισιακά άσπιλης ουτοπίας της αρχής του Ανθρώπου κατά τις «ρομαντικότερες» αναγνώσεις της δυτικής γραμματείας, αλλά του ίσως πιο πολυσήμαντα «δοξασμένου» μες στον χρόνο (μαζί με τη Μάνη) τμήματος της Πελοποννήσου, με βάση εξόρμησης (κι εστιασμένο σ)τα χωριά της Τεγέας.

Η ικανότητά του να εντοπίζει στο ζωντανό υλικό (τους νοματαίους και τις ασχολίες τους, τα ήθη κι έθιμα, το habitat, τα καιρικά στοιχεία) και στις… πηγές (τη μυθολογία, την ιστορία, τη θρησκεία) και να καταδείχνει το αποστομωτικά τεμνόμενο ή διαστρωματωμένο διηνεκές της ψυχής ενός μέρους είναι το πιο εντυπωσιακό γνώρισμα του Κουτσαφτή κι έχει μεγαλώσει, μαζί με τον προϋπολογισμό του. Το στόλισμα της γκλίτσας σε αρχαία παράσταση και αναβιωμένο από ντόπιους στη Νεστάνη, το Παλλάντιο σε ρωμαϊκά νομίσματα και στο ταπεινό τώρα του, οι δρομείς ενός ΣΠΑΡΤΑΘΛΟΝ και ο άθλος του Φειδιππίδη, ένα σπασμένο (κι ένα άλλο συντηρημένο) λυχνάρι την ώρα που «βγαίνει» από ανασκαφή κι η ΔΕΗ της Μεγαλόπολης μιλάνε για τη διακριτή συνέχεια της φανερής και μυστικής ύπαρξης αυτού του κομματιού γης και όσων φέρει πάνω του μες στους αιώνες.

Εξίσου εύγλωττες, και φωτίζουσες κι έτερα επίπεδα, κι οι «Συναντήσεις με Αξιοσημείωτους Ανθρώπους» (αλλά όχι ένα mini μοντάζ non talking heads, αυτό θυμίζει ανεπιθύμητα τη σφραγίδα του αξέχαστου επιλόγου τού «Αγέλαστος Πέτρα»), όπως το τεφτέρι – κειμήλιο ενός μπακάλη κι οι αναμνήσεις της Αθηναίας πια κόρης του (για τον απαρφανισμό της περιφέρειας δεκαετίες τώρα) κι ένας περιζήτητος αλλοδαπός εργάτης σε περβόλι (για το φόρτωμα της επίμοχθης γεωργίας στα ξένα χέρια). Ο Κουτσαφτής, βέβαια, δεν έχει βγει στη γύρα για επιτύμβιο. Σχολιάζει, σε μια απ’ τις λίγες γραπτώς αδύναμες γωνιές του diy σπικάζ του (ο χαμηλόφωνος λυρισμός τού οποίου ανά σημεία δεν καταπίνεται, επίσης) τα decibel της μετεξέλιξης του πανηγυριού ως θεματοφύλακα του δημώδους μουσικού πλούτου, αλλά είναι εκεί σαν το μυρμήγκι για να μυρίσει στον αέρα στιγμές και να μαζέψει ψίχουλα γνώσης κι εμπειριών απ’ το χτες και το σήμερα, με σκαπανείς όσους προηγήθηκαν της αφεντιάς του: έναν επιστήμονα της Νορβηγικής Σχολής στα πολύτιμα ευρήματα της Αλέας, έναν επιζώντα ναζιστικής θηριωδίας σε μνημείο πεσόντων, μια γιαγιά με γαϊδούρι καταμόναχη σε καμπίσιο δρόμο, τον «ξένο Διγενή» και τις αγιογραφίες του, τον Ξενοφώντα για την αρχαία μάχη της Μανθυρέας.

Στα σπασμένα όστρακα στο διάβα του, ο περιηγητής Κουτσαφτής θα συναντήσει και τις υπαίθριες προβολές ταινιών τού Γκρέγκορι Μαρκόπουλος στο Τέμενος, ξερολιθιές, τον ερειπιώνα της βυζαντινής καστροπολιτείας της Μουχλιώτισσας και τον θρύλο των 3 κρηνών, σκόρδα, το ρήμα «σκαπετίζω», ίριδες στο χώμα και στον Επιτάφιο, ποιήματα και παρελάσεις σε εθνικές εορτές, αμύγδαλα το Σάββατο της Ρουσαλής, τσάμικους, ένα παζάρι αλόγων, τον ουρανό ηλιόλουστο ή μολυβί. Θα τα συναρμολογήσει με την καλλιέργεια και τον λογισμό του δημιουργικώς ελεύθερα σε άλματα (και συγκολλητικό υλικό Πεσσόα, Τσέχοφ, Λορεντζάτο, Βρεττάκο, Γκάτσο), ενώ ελάχιστο μουσειακών items οπτικό αρχείο τα κλείνει σε προθήκη και η μουσική του Κωνσταντίνου Βήτα ακούγεται σε διάσελα. Και, σε εκπληκτικές εμπνεύσεις όπως το πέρασμα από το patchwork ενός παπλώματος σ’ εκείνο ενός χωραφιού από ψηλά, έχοντας λαξεύσει μια υπέρχρονη αναθηματική στήλη στη δική του Αρκαδία, το – όχι αταύτιστο όπως το classic έκθεμα, αλλά ταυτισμένο με εκείνον – «Et in Arcadia Ego», θα τη στήσει όρθια. Όχι για τον εξωραϊστικό σύλλογο αυτής της καρδιάς στον χάρτη τού Μωριά, αλλά in posteritas. Επήραμε την Τριπολιτσά πολιτισμικά. Τώρα αν εσύ «φεύγεις» με ταξιδιωτικά τύπου «World Party»…