του Ηλία Φραγκούλη

Τι θέλει να πει ο… μεταφραστής; Ποιος αποφάσισε η «Πλατεία Αμερικής» να μετατραπεί σε… «Amerika Square»; Και μπορεί μια «μαρκετίστικη» χαριτωμενιά να κάνει μια ελληνική ταινία πιο προσφιλή και προσιτή στο ντόπιο κοινό (ή μήπως περισσότερο σε εκείνο που ακούει «ελληνική ταινία» και τρέπεται σε φυγή…); Πολυτέλεια το ερώτημα, μπροστά στα βαθύτερα προβλήματα που έχει το φιλμ του Γιάννη Σακαρίδη. Που δεν είναι καν ένα, εδώ που τα λέμε…

Υπάρχει κάτι ενδιαφέρον ή (και) επιτυχημένο στην «Πλατεία Αμερικής»: η εικόνα που βγάζει, βασιζόμενη ξεκάθαρα στη φωτογραφία του Γιαν Φόγκελ, που φωτίζει βρώμικα, σκοτεινά σε τόνους αλλά πάντοτε με δυνατή τετραχρωμία τα στενά γύρω από την Πατησίων και τα διαμερίσματα μιας πολυκατοικίας με ενοίκους που «κοντράρονται» από τον ξενοφοβικό Νάκο (Παπαδημητρίου) ως προς τα ποσοστά πλειοψηφίας μεταξύ Ελλήνων και αλλοδαπών. Εδώ… τελειώνουν τα καλά νέα και μπλέκουμε σε έναν σεναριακό αχταρμά που αποτελείται από κάτι σαν τρεις ιστορίες, οι οποίες δεν έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να τέμνονται ουσιαστικά και, απλά, εξελίσσονται σχεδόν παράλληλα, εξαντλώντας την αντοχή της παρακολούθησης τουλάχιστον στο μισό της διάρκειας του φιλμ.

Οι συστάσεις της κατάστασης των ενοίκων της πολυκατοικίας είναι έξυπνη (και εξυπηρέτησε θαυμάσια τις ανάγκες της δημιουργίας του trailer…), όμως στην πραγματικότητα μαρτυρά την αδυναμία του Σακαρίδη να στήσει την ταινία του πάνω σε μία ιστορία, η οποία θα ολοκληρώνει χαρακτήρες και λογαριασμούς μέχρι το φινάλε αυτής της «Πλατείας». Ούτε ο αμήχανος ως παρουσία (ελέω ανάπτυξης στο γράψιμο) τατουατζής (Στάνκογλου), ούτε ο (σχηματικός σε όλα του) άνεργος και ρατσιστής Νάκος, ούτε ο Σύρος μετανάστης (Κουκαλάνι) με την ανήλικη κόρη, ούτε και η μελαψή τραγουδίστρια (Ντάνια) που έχει μπλέξει με τον υπόκοσμο της περιοχής, είναι τόσο ισχυροί ως ρόλοι για να ηγηθούν μιας κοινής storyline, αφήνοντας το φιλμ να κρεμάται στο κενό τής δήθεν «δαιδαλώδους» αφήγησής του, με επιπλέον και μέγα ατόπημα την πρόσθεση ενός κουραστικού και συχνότατα παρόντος voice-over, που αισθάνεσαι ότι έχει προστεθεί για να δώσει έναν κάποιο λόγο ύπαρξης (ή υπαρξιακής σημασίας) στους ήρωες. Φυσικά, δεν προσθέτει τίποτε, πέραν των τετριμμένων διαπιστώσεων περί ελληνικής οικονομικής κρίσης και (περ ισσότερο) περί της μοίρας των μεταναστών που εισέρχονται στη χώρα προσωρινά, αλλά παγιδεύονται από ένα ολόκληρο σύστημα που κερδοσκοπεί από σύνορα σε σύνορα εις βάρος τους.

Η αδιαφορία που «εμπνέουν» οι χαρακτήρες της ταινίας, φορτωμένη από τα αντίστοιχα στερεότυπα του κάθε ήρωα (ο πρώην «επαναστάτης» που κρύβεται στο καβούκι του ώσπου να αντιδράσει με το δίκιο του, το καλό παιδί που οι συνθήκες το φέρανε στον «λάθος δρόμο» μιας επικίνδυνης ιδεολογίας, ο πατέρας – προστάτης της προσφυγιάς και η μοιραία πλην τίμια γκόμενα – λάφυρο), δίνει μηχανικά τη σκυτάλη στην κάθε επόμενη σκηνή, με στόχο μερικές δραματικές κορυφώσεις που… περιμένεις να συμβούν από το ξεκίνημα σχεδόν του φιλμ! Κατά τα άλλα, η «Πλατεία Αμερικής» είναι υποψήφια για τα βραβεία καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας και σεναρίου (Γιάννης Τσίρμπας, Βαγγέλης Μουρίκης και Γιάννης Σακαρίδης), όπως αποφάσισαν τα μέλη της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου εφέτος, άρα… ποιος είμαι εγώ που θα τολμήσω να κρίνω μια τέτοια «ολοκληρωμένη» δημιουργία; Να θυμίσω μονάχα ότι πέρσι η ίδια «κλίκα» των ανθρώπων της ελληνικής κινηματογραφίας κανιβάλισε με σχεδόν προσβλητικό τρόπο το «Ένας Άλλος Κόσμος» του Χριστόφορου Παπακαλιάτη στις βραβεύσεις της Ακαδημίας. Ό,τι μπορεί ο καθένας σε τούτη τη χώρα, για να πάει το σινεμά μας μπροστά…

Ερμηνευτικά, ακόμη και ο (απόλυτα κινηματογραφικός και σπάνια αναποτελεσματικός) Παπαδημητρίου δείχνει σχετικά άβολα μπροστά από την κάμερα, χωρίς να του προσφέρεται ένα γερό πάτημα ρόλου, ενώ από το καστ η Ντάνια ξεχωρίζει ως το πρόσωπο που θα επιθυμούσα να δω πιο προσεκτικά στο μέλλον, η μεγάλη οθόνη δείχνει να την αγαπά (περί ταλέντου όταν αποκτήσει ρόλο κι αυτή…). Εν συνόλω, η «Πλατεία Αμερικής» δεν το σώζει ούτε με την «αλλαγή» τίτλου, ούτε και με όσες υποπλοκές θα μπορούσε να προσθέσει κανείς σε τούτο το σενάριο για να μοιάσει με (μια) ταινία. Αλλά με τις ωραίες εικόνες του, έβγαλε ένα καλό trailer. Μέχρι εκεί.