«Why can’t we all just get along?», που έλεγε και ο Τζακ Νίκολσον στο «Mars Attacks!» το 1996. Αντίθετη άποψη μπορούμε να έχουμε, δεν είσαι εσύ ο φωτεινός παντογνώστης και εγώ ο πανηλίθιος. Δεν πρέπει ο αναγνώστης να αντιλαμβάνεται μια διάθεση υπεροψίας του ενός απέναντι σε όλους τους άλλους. Δεν θα αναδείξει μια κριτική τον καλύτερο του κλάδου. Για ένα έργο μιλάει. Και ο καθένας από εμάς έχει την προσωπική του γνώμη. Που αν υποστηρίζεται (και) από ένα κείμενο «έκθεσης» του εσωτερικού κόσμου τού συντάκτη του, θα έπρεπε να γίνεται και λίγο περισσότερο σεβαστό. Διότι αυτό αποτελεί την κριτική με υπογραφή και ουχί ένα… «δελτίο Τύπου». Από όποια πλευρά και να το δούμε, ειλικρινά, δεν γίνεται να είσαι ο καλύτερος. Μπορείς, όμως, να είσαι μοναδικός. Κι όποιος κατάλαβε…
Τις προάλλες έγινα αντικείμενο σχολιασμού για την αρνητική κριτική μου για την «Παρείσφρηση» του Σπάικ Λι, η οποία έλαβε (σε συντριπτική πλειοψηφία) πληθώρα «αστεριών» και επαίνους. Και βραβεύτηκε στις Κάννες και μπορεί να φτάσει μέχρι και τα Όσκαρ. Εμένα, όμως, δεν μου άρεσε. Τι να κάνω; Να αλλάξω τα γούστα μου για να μπω στην ίδια αγέλη με τους υπόλοιπους; Προσπάθησα να αποδείξω πως εγώ έχω δίκιο και οι άλλοι είναι βλάκες; Όχι. Απλά, διαφωνώ. Τοποθετήθηκα πλήρως, έθεσα τις δικές μου προσωπικές βάσεις και άφησα στον αναγνώστη περιθώρια να σκεφτεί ή να καταλάβει πως υπάρχει το ενδεχόμενο να συμφωνήσει (και) μαζί μου. Σήμερα, σκίζω (κυριολεκτικά) «Το Σπίτι που Έχτισε ο Τζακ» του Λαρς φον Τρίερ. Του οποίου τις περισσότερες ταινίες έχω αγαπήσει ιδιαίτερα. Είμαι βέβαιος πως θα υπάρξουν και θετικές κριτικές γι’ αυτό το φιλμ. Απλά, εγώ υπέφερα. Είδα την ώρα τουλάχιστον τρεις φορές κατά τη διάρκεια του τελευταίου ημιώρου της ταινίας και όταν (επιτέλους!) τελείωσε, είπα «τι τεράστια μαλακία ήταν αυτή;», δίχως δεύτερη σκέψη. Εγώ έχω δίκιο; Όχι. Εγώ έχω τη γνώμη μου. Εκφράζομαι ελεύθερα, είμαι ικανός να αναλύσω αυτό που παρακολούθησα και με μια τόσο αρνητική κριτική δεν αποτρέπω απαραίτητα τον θεατή να πάει σε ένα σινεμά και να τη δει. Η αρνητική κριτική δεν μοιάζει με… αστυνομικό μπλόκο στην είσοδο ενός κινηματογράφου, συνέλθετε! Υπάρχουν άπειρες περιπτώσεις αναγνωστών που μου έχουν εξομολογηθεί πως όταν «θάβω» μια ταινία έντονα, αυτό τους κάνει να θέλουν να έχουν και προσωπική γνώση για το αν το φιλμ είναι τόσο κακό. Στην τελική, πολλοί θα συμφωνήσουν, άλλοι θα βρίζουν εμένα μετά! Στην καλύτερη περίπτωση, εάν το περιεχόμενο του έργου το αξίζει, δημιουργείται ένας γόνιμος διάλογος, ακόμη και μέσω μιας διαφωνίας. Αν, όμως, πρόκειται για την τελευταία ταινία με superheroes της Marvel, τότε… dude, get a life!
Πάντως, είναι αστείοι οι λόγοι για τους οποίους ενίοτε κατηγορούμαι από την αγορά για τις κριτικές μου. Έχω «χρεωθεί» υποστήριξη τίτλων λόγω φιλίας μου με διανομείς ή και το αντίστροφο, έχω χαρακτηριστεί εχθρός του θεατή και των κινηματογράφων, διότι η αυστηρότητά μου… διώχνει τους πρώτους από τα ταμεία, και διάφορα άλλα χαριτωμένα. Ναι, στον πανικό του, ο καθένας ψάχνει να βρει τον «φταίχτη» αντί να στρέψει το δάχτυλο προς τον ίδιο του τον εαυτό. Όλως παραδόξως, έχω παρατηρήσει πως οι ιδιοκτήτες των κινηματογράφων είναι εκείνοι που δείχνουν τη μεγαλύτερη συμπάθεια απέναντί μου. Οι άνθρωποι που τους «διώχνω» τους πελάτες! Ο τελευταίος τροχός της αμάξης που πληρώνει τα σπασμένα όλων των άλλων…
Εξαιτίας του περίφημου άρθρου για τα «δύο αστεράκια» (που σοβαρά πιστεύω ότι άλλαξε την αντίληψη μερίδας του κοινού απέναντι στην ψευδή και δημοσιοσχετίστικη θρασύτητα πολλών συναδέλφων), έχω έρθει πολλές φορές και σε ενδιαφέροντες διαλόγους με ανθρώπους της αγοράς, οι οποίοι κάθε Πέμπτη ανοίγουν γνωστό οδηγό πόλης (των Αθηνών…) και με αγωνία (διανομείς και αιθουσάρχες) μετρούν τα «αστεράκια» της ντόπιας κριτικής για να δουν ποιος την έχει μεγαλύτερη (την ταινία)! Δεν τους νοιάζει αν είναι όντως η καλύτερη ταινία της εβδομάδας. Τους νοιάζει το αν μπορούν να την πουλήσουν ως καλύτερη, με βάση τα «αστεράκια» που έλαβε. Σε μια αγορά όπου αν βγαίνει το «Venom», για παράδειγμα, μαζεύει σχεδόν μια εβδομηντάρα στο πρώτο τετραήμερο, κι εσύ που τίγκαρες τις στήλες στο πεντάστερο και το τετράστερο μετράς το πιστολίδι στο χιλιάρικο ή, άντε το πολύ, στο πεντοχίλιαρο. Τακτικές περασμένων δεκαετιών. Καμία σχέση με το τι τρέχει εκεί έξω. Πανικός. Κι αν με ρωτάς γιατί δεν υπήρξα ποτέ μέρος αυτών των «αστεριών», να σου πω καθαρά και τίμια ότι δεν συνέφερα να βρίσκομαι εκεί. Γιατί ενοχλώ. Πολλούς. Και δεν θα το αποδεχόμουν καν, αν μου γινόταν η πρόσκληση. Διότι μονάχα με τα «αστεράκια» είσαι ένα τίποτα, που «διαφημίζεται» δίχως περιεχόμενο. Εγώ προτιμώ να με διαβάζουν. Άνθρωποι που μπορούν ακόμη να διαβάζουν.
Και κάτι τελευταίο για τα «αστεράκια». Να προσέχετε. Το δυόμιση σημαίνει πως ένα φιλμ έχει πιάσει τον μέσο όρο. Δεν είναι επίφοβο, δηλαδή. Τα τρία σημαίνουν ότι το έργο είναι καλό. Από εκεί και πάνω, σημαίνουν πως δεν θα πετάξεις τα λεφτά σου. Και τον ακόμη πιο πολύτιμο χρόνο της ζωής σου. Όταν ένας κριτικός βάζει κάτω από δυόμιση, σημαίνει πως η ταινία έχει προβλήματα. Σοβαρά. Και αποτελεί κάποιας μορφής ρίσκο για τον θεατή. Όχι γιατί θέλουμε να γαμήσουμε το σόι τού εκάστοτε «δημιουργού», γιατί αντιμετωπίζουμε με κόμπλεξ τον διανομέα ή γιατί θέλουμε να αφήσουμε πίσω μας χήρες και ορφανά έξω από σινεμά που βάλανε λουκέτο! Υπάρχουν και μέτριες, υπάρχουν και κακές ταινίες. Κάποιος τις έφερε κι από τα μέρη μας; Ας αναλάβει και τις δικές του ευθύνες. Όχι μόνο ο «κακός» κριτικός…
