του Ηλία Φραγκούλη

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, το «Stranger Things» θα είχε ολοκληρωθεί την περασμένη Παρασκευή, αφού εμφανίστηκε ως σειρά οκτώ επεισοδίων στις 15 Ιουλίου. Μιλάμε, όμως, για μια «τηλεοπτική» σειρά του Netflix, άρα όλα τα επεισόδια εμφανίστηκαν μαζί εν μια νυκτί, ριπαρίστηκαν όλα μαζί και το αδηφάγο κοινό τα «κατέβασε» όλα μαζί και τα κατανάλωσε, επίσης, εν μια νυκτί! Εάν τούτη η σειρά είχε μεταδοθεί από κάποιο παραδοσιακό τηλεοπτικό κανάλι σε οκτώ συνεχόμενες εβδομάδες, ο αντίκτυπος ενδεχομένως να ήταν ακόμη… χειρότερος. Ο τρόπος που απέκτησε τη δημοφιλία του το «Stranger Things», όμως, ταιριάζει σε αυτό που εν ολίγοις αποκαλούμε «σημεία των καιρών». Όλα σήμερα γίνονται γρήγορα, άμεσα. Αυτή η σειρά έπρεπε να είχε ιδωθεί από τους φανατικούς της (πόσο προκάτ όλος αυτός ο όχλος…) μέσα σε μία και μόνο μέρα! Εάν δεν συνέβαινε έτσι, η ανθρωπότητα θα έπρεπε να αντέξει τη διόγκωση αυτού του προκατ-ασκευασμένου «must-see» φαινομένου κατά τη διάρκεια των οκτώ εβδομάδων, μέχρι την ολοκλήρωσή του. Ειλικρινά, δεν ξέρω τι είναι περισσότερο κατακριτέο, πλέον…

Ακούγομαι αρνητικός ή, μάλλον, σαρκαστικός; Ναι. Δεν ήθελα να ασχοληθώ εκτενώς με το περιεχόμενο της σειράς πριν την παρακολουθήσω, οπότε περιορίστηκα στους διθυράμβους των καταναλωτών από τα social, παρατηρώντας μια έφεση στις παρατηρήσεις ότι το «Stranger Things» είναι ένα είδος «love letter» προς τη δεκαετία του ’80. Λυπάμαι πολύ, αλλά σε αυτό ακριβώς το σημείο βρίσκεται η εντονότερη διαφωνία μου με τη σειρά. Όχι για την πληθώρα αναχρονιστικών λαθών που αφορούν αντικείμενα, συσκευές ή οχήματα τα οποία προέρχονται από τα 90’s. Αλλά, στην ουσία, γι’ αυτό που επιχειρούν να «ανακυκλώσουν» ή να «αναπαραγάγουν» οι αδελφοί Ντάφερ. Αυτό που παρακολούθησα δεν θύμιζε δεκαετία ’80. Έμοιαζε περισσότερο με μια διεστραμμένη version εκείνης της δεκαετίας, στην οποία ένας πιο… alternative, indie και dark κόσμος είχε φέρει τα πάνω-κάτω στην πραγματικότητα και προσπαθούσε να μας πείσει ότι είχε υπάρξει έτσι, τότε! Το «upside down» σύμπαν της σειράς, τελικά, δεν ήταν ο παράλληλος κόσμος της άλλης διάστασης στην οποία ζούσε αυτό το ακαθόριστης προέλευσης τέρας, αλλά μια παραμόρφωση της ίδιας της πραγματικότητας εκείνης της περιόδου, υπό το πρίσμα του γούστου και των προσωπικών επιλογών των δημιουργών της. Ας το τοποθετήσω με κανόνες της pop κουλτούρας και, επίτηδες, με παράδειγμα το συγκρότημα των Cure, το οποίο μυστηριωδώς απουσιάζει από το soundtrack. Η Αμερική των Cure για τα 80’s ήταν το «Disintegration». Οι Ντάφερ θα ήθελαν (και μας το λένε, εμμέσως) να είναι το «Pornography»! Όποιος κατάλαβε, κατάλαβε…

Όλη αυτή η χροιά του darkwave και του «εναλλακτικού» έχει περάσει παντού στο «Stranger Things». Τίποτα δε μοιάζει να προέρχεται πραγματικά από τη δεκαετία του ’80. Το white trash Americana background, άλλωστε, έχει αυτό το χάρισμα. Δεν ταυτίζεται με τον ίδιο το χρόνο ή τις περιόδους του. Θα μπορούσε να είναι το χθες, μπορεί κάλλιστα να είναι και το σήμερα. Αν αλλάξεις τα τηλέφωνα (και μόνο!), η χρονική περίοδος μπορεί να κάνει ένα ασαφές time travel. Ουσιαστικά, η σειρά τοποθετείται μέσα σε αυτή την ασάφεια. Μοιάζει περισσότερο με μια «ονείρωξη» των ΗΠΑ, από κάτι τύπους που φαντάστηκαν ένα «φιλμικού» στιλ portal, μέσω του οποίου θα εισέβαλλαν στα 80’s για να τοποθετήσουν ένα δημιούργημα που εκείνοι αισθάνοντα ότι έλειπε από εκείνη την περίοδο. Είναι έξυπνη η επιλογή των Ντάφερ να αποφύγουν το κλασικό και πιο στερεότυπο σκηνικό των αμερικανικών suburbs (εκεί όπου το «όνειρο» κάνει τα πάντα πιο χαρούμενα και… ροζ) και να τοποθετήσουν τη δράση της σειράς στην επαρχία. Έτσι, κάνουν τα πάντα πιο άσχημα. Ενοχλητικά άσχημα, όμως, στην τελική.

Η ασχήμια έχει σκεπάσει τα πάντα στο «Stranger Things», σαν ένα πέπλο που δηλώνει ότι ο outsider ή ο loser εκείνης της περιόδου έπρεπε όχι απλά να «διαφέρει» αλλά να είναι και αληθινά… άσχημος! Κατά κάποιον τρόπο, ενώ ο θεατής (και fan) της σειράς φαντάζεται ότι δικαιώνει με την υποστήριξη και ταύτισή του με τους βασικούς χαρακτήρες όλο αυτό το «διαφορετικό» που πάντοτε έτρωγε την ήττα ή έμενε στην απ’ όξω ενός σαφώς περισσότερο pop σύμπαντος, οι Ντάφερ επιτυγχάνουν στην πραγματικότητα ακριβώς το αντίθετο! Χρησιμοποιώντας φιγούρες όχι ακριβώς καθημερινές αλλά μάλλον αλλόκοτες, φτιάχνουν έναν «αντίποδα» των 80’s, έναν κόσμο που μοιάζει με freak show, στον οποίο η γοητεία έχει διαγραφεί εντελώς από τον χάρτη! Τίποτα δεν είναι όμορφο, φωτεινό. Ακόμη και ο τύπος του jock, του καρδιοκατακτητή του σχολείου, για παράδειγμα. Σε ένα φιλμ της δεκαετίας του ’80, θα βλέπαμε μια τέτοια μούρη να παίζει το σπασικλάκι ή τον κακιασμένο bully. Το ανήλικο τρίο των φίλων του χαμένου πρωταγωνιστή δεν μοιάζει καθόλου με την παρέα των «Goonies» (όπως ειπώθηκε κατά κόρον), δεν δείχνει… φυσιολογικό. Και τα 80’s, όπως μας τα δίδαξε ο κινηματογράφος, κυρίως, έδειχναν τόσο φυσιολογικά. «Love letter» σε εκείνη τη δεκαετία, είπατε; Καλύτερα να δείτε το «Super 8» (2011) του Τζέι Τζέι Έιμπραμς, το οποίο, ενδεχομένως, είχατε χάσει στο σινεμά. Γιατί δεν ήταν hip, δεν ήταν «εναλλακτικό»…

Για να μπορέσει να ταυτιστεί με την πιο «μοδάτη» περίοδο των 80’s, φυσικά, το «Stranger Things» κοπιάρει κώδικες αναγνωρίσιμους από τα τότε (ή το παρελθόν, ευρύτερα). Δανείζεται από ταινίες, με ένα cult status σημερινό, όμως. Δεν υπάρχει Σπίλμπεργκ εδώ, για παράδειγμα. Εκτός από μια αφίσα του «Jaws» σ’ έναν τοίχο σπιτιού. Τούτη η σειρά μοιάζει περισσότερο με ένα κράμα από Τζον Κάρπεντερ (οι τίτλοι της αρχής το φωνάζουν, ούτως ή άλλως) σε μετωπική με τη νοσηρή παραξενιά ενός πρώιμου Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ. Θα ήθελε να έχει βγει από τις σελίδες ενός βιβλίου του Στίβεν Κινγκ. Και μουσικά, ακόμη, απέχει πολύ από τη ρεαλιστική πραγματικότητα του Billboard. Τα παιδικά δωμάτια ή τα υπόγεια playrooms έχουν posters του «The Thing» και του original «Evil Dead»! Και η στραπατσαρισμένη, ώριμη Γουινόνα Ράιντερ, για σκέψου, από ποιες ταινίες των 80’s απέκτησε τη φήμη που έχει… σήμερα; Από την goth extravaganza του «Σκαθαροζούμη» και το αναρχικό (και αποτυχημένο εισπρακτικά) «Heathers». Ναι, όλα… «upside down»!

Ως ετυμηγορία, δεν υπέφερα παρακολουθώντας το «Stranger Things». Το τέλειωσα σε κάτι σαν τρεις μέρες, με κάποιες κενές ενδιάμεσα. Δεν μου έβγαλε αυτή την «καούρα», να ξεχάσω τη ζωή μου ή οτιδήποτε άλλο είχα να κάνω για να δω τη σειρά non-stop. Και αυτό κυρίως διότι με ενδιαφέρει το genre του φανταστικού (ή του τρόμου, αν θες). Αλλά δεν είδα κάτι παραπάνω, κάτι καινούργιο. Πέρασα την ώρα μου. Χωρίς διάθεση για επανάληψη. Ποτέ. Ως «ωδή» σε μια δεκαετία που έζησα ή απέναντι στην κουλτούρα που άφησε πίσω της… μαζικά, όμως, βρήκα τούτη τη σειρά εντελώς άστοχη και λάθος. Στα όρια του εκνευριστικού. Γιατί αυτό που πλασάρει είναι κάτι το αφόρητα mainstream. Αλλά με περιτύλιγμα που νομίζει πως κάνει τη «διαφορά». Την… άσχημη (#diplhs) «διαφορά». Υπό αυτή την οπτική, η σειρά είναι μια αποτυχία.