Η 10χρονη Ζαζί του Ρεϊμόν Κενό που ήθελε να δει το παριζιάνικο Métro, αλλά η απεργία των εκεί εργαζομένων της χάλασε τα σχέδια. Τη γνώρισα για πρώτη φορά από μια τηλεοπτική μετάδοση της ταινίας και θα θυμάμαι για πάντα την ατάκα «Πανάθεμά τους και σκατά τους» από τους ελληνικούς υπότιτλους. Θα θυμάμαι τις τρελές αεροσυνοδούς, τις ξεκαρδιστικές καταστροφές των σκηνικών, τον «κατήφορο» από την κορυφή του Πύργου του Άιφελ με τον «χαρούμενο» (#diplhs) θείο Γκαμπριέλ, την οπτικά φρενήρη burlesque διάθεση που κανένας άλλος Ευρωπαίος σκηνοθέτης δεν κατάφερε να ξεπεράσει σε σουρεαλισμό μέχρι σήμερα. Σαν Τατί με σπασμένα ralenti, θα τολμούσα να προσθέσω.

Όπως ο ήρωας του Γουές Άντερσον έδειχνε να «το έχει βρει», έτσι κι εγώ, σε ένα συνειδησιακά μοιραίο timing, είχα καταλάβει πως το περιοδικό ΣΙΝΕΜΑ δεν αντιπροσώπευε (σ’ εκείνη τη φάση) αυτό που ήθελα να κάνω στη ζωή μου. Ακόμη κι αν ήξερα πως η ζωή μου όλη ήταν… το σινεμά. Είχα γράψει τότε: «Το μυστικό του Μαξ Φίσερ, πίσω από τον χοντροκομμένο σκελετό των γυαλιών του, τα σιδεράκια και τη nerd φάτσα, βρίσκεται στο πώς δέχεσαι την ενηλικίωση, τι αφήνει μέσα σου η απώλεια και τι χωράει στη μοναξιά σου. Κι όπως μας αποδεικνύουν οι χαρακτήρες του κυρίου Μπλουμ και της δεσποινίδος Κρος, αυτές οι δύο λέξεις μας απασχολούν εντονότατα σε κάθε φάση της ζωής. Κατέκτησες αυτά τα δύο; Τότε, μάλλον ‘το βρήκες’, μπορείς να αντιμετωπίσεις το αύριο και να επιζήσεις από το χθες. Το σήμερα υπάρχει για λίγο…».

Για πόσες ταινίες που έχεις δει στη ζωή σου όλη μπορείς να πεις ότι η κάθε φορά που την έβλεπες ξανά σε έκανε να ανακαλύπτεις διαφορετικά πράγματα ή να συνειδητοποιείς πόσο βαθιά σε αγγίζει (πια); Μπορεί να φταίει και το ότι μεγαλώνουμε. Πιστεύουμε (μάλλον εγωιστικά) πως δεν αλλάζουμε τόσο με τα χρόνια, όμως οι δεκαετίες που περνάνε από πάνω μας ίσως αποδεικνύουν το αντίθετο. Το «Harvey» είναι μια τέτοια απόδειξη. Αγνοούσα την ύπαρξή του, δεν έπαιζε στα θερινά εδώ παλιά, το αγόρασα από περιέργεια σε VHS, σε ένα ταξίδι μου στην Αγγλία, αρχές ‘90 αν θυμάμαι καλά. Έπαθα ένα μικρό σοκ! Ήταν σαν ταινία του Κάπρα, με απίστευτο γέλιο και χιούμορ «δικό μου», τρελό. Σήμερα, στη σκηνή του μονολόγου του Τζέιμς Στιούαρτ πίσω από το bar, βάζω τα κλάματα.

Αυτά που έλεγα για το «Harvey» τα συνάντησα απρόσμενα και σε τούτη την «αφελή», νεανική ταινιούλα. Εγώ γέρασα, ο Φέρις παραμένει απαράλλακτος, για να μου θυμίζει τα πράγματα που δεν πρέπει να κάνω. Η δική μου «κοπάνα» ήταν πάντοτε ένα φευγιό, όχι από υποχρεώσεις αλλά από τη στιγμή που καταλάβαινα πως δεν είχα άλλη πίστωση χρόνου για να αλλάξω τα πράγματα όπως τα ένιωθα ή τα είχα σχεδιάσει. Μπροστά σε μάλλον τελεσίδικα αδιέξοδα, ή σπας τα μούτρα σου προσπαθώντας να γκρεμίσεις το εμπόδιο που βρίσκεται μπροστά σου ή στρίβεις προς άλλη κατεύθυνση με την αισιοδοξία και την τόλμη να δοκιμάσεις μια «άγνωστη» οδό. Μπορεί να σε βγάλει κάπου καλύτερα. Για μια τόσο mainstream ταινία, οι περιπέτειες του «Ferris Bueller» καταλήγουν σήμερα να δείχνουν πολύ πιο ώριμες σε περιεχόμενο από πλείστα όσα «art-house» φιλμ νόμιζα πως με είχαν «διαμορφώσει» στο παρελθόν.

Πέρα από τη δυσβάσταχτη προσέγγιση των χαρακτήρων που τόσο αψεγάδιαστα ψυχαναλύει ο Μπογκντάνοβιτς εδώ, τα μαυρόασπρα κάδρα τούτης της ταινίας είναι που πιστοποιούν το δράμα τής ερήμωσης μιας μικρής πόλης του Τέξας, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Με κατακλείδα το επερχόμενο λουκέτο που θα βάλει το τοπικό σινεμά, ελλείψει θεατών. «Τα παιδιά παίζουν baseball το καλοκαίρι, και βλέπουν τηλεόραση όλη την ώρα», λέει η γηραιά ιδιοκτήτρια του μοναδικού κινηματογράφου της περιοχής. Το σινεμά πεθαίνει. Έχει πεθάνει πολλάκις, εδώ που τα λέμε. Αλλά βρίσκει τον τρόπο να επανέρχεται. Μέχρι να φτάσουμε σε μια εποχή στην οποία η παιδεία και η κουλτούρα θα είναι πολύ περισσότερο κατεστραμμένες από την οικονομία, χωρίς να δίνουν ελπίδες ανόρθωσης. Ίσως δεν είμαστε μακριά…