του Ηλία Φραγκούλη

Η Άγκαθα Κρίστι δεν πέθανε! Ζει μέσα από το μυαλό του Ράιαν Τζόνσον, ο οποίος έγραψε ένα από τα πιο απολαυστικά και original σενάρια κινηματογραφικού μυστηρίου των τελευταίων δεκαετιών. Και παίρνει και επιπλέον πόντους εξαιρετικού ταλέντου διότι πέραν της πένας, είναι ικανό(τατο)ς ώστε να το αξιοποιήσει και σκηνοθετικά, μετατρέποντας το «Στα Μαχαίρια» στην πιο ψυχαγωγική εμπειρία που είχα σε σινεμά εφέτος (τουλάχιστον).

Ας ξεκινήσουμε από το γεγονός ότι ο Τζόνσον είναι ένας μάστορας στο σενάριο. Μέχρι σήμερα, του χρεώνουμε μόλις μία αστοχία (το υπερφιλόδοξο και πλήρως αποτυχημένο «Οι Αδελφοί Μπλουμ», του 2009). Πριν από αυτήν, όμως, είχε υπογράψει (και σκηνοθετήσει, πάντοτε) το «Έγκλημα στο Κολέγιο» (2006), ένα meta-υπερβατικό νουάρ με σύγχρονη προσέγγιση, αλλά με γλώσσα που παρέπεμπε σε Ρέιμοντ Τσάντλερ και όλους τους μεγάλους συγγραφείς του είδους, λες και είχε γραφτεί στα ‘40s και κάποιος το «ξέθαψε» από τα τότε! Ο Τζόνσον επανήλθε δυναμικά με το «Looper» (2012), μία κορυφαία sci-fi σπαζοκεφαλιά με χωροχρονικά ταξίδια, που όσες φορές και να το παρακολουθήσεις, θαυμάζεις τον τρόπο με τον οποίο εκλογικεύει τα πιο απίθανα πράγματα δίχως ν’ αφήνει κενά πίσω του. Το 2017 ανέλαβε το «Οι Τελευταίοι Jedi», έναν από τους πλέον controversial τίτλους της saga του «Star Wars», διχάζοντας οπαδούς και μη. Κατά την άποψή μου, έσωσε το franchise. Σήμερα, εκπλήσσει και πάλι, πρωτίστως σεναριακά, έχοντας σκαρφιστεί μία πολύπλοκη και γεμάτη (από τις απαραίτητες για το είδος) ανατροπές ιστορία μυστηρίου και εγκλήματος, που δεν χορταίνεις να παρακολουθείς, επιχειρώντας να βρεις τη λύση πριν σου τη φανερώσει το έργο, με μία σεκάνς συνάθροισης όλων των υπόπτων (ή όσων βρίσκονται ακόμη εν ζωή…), στην κλασική παράδοση των βιβλίων της Κρίστι.

Ο οίκος των Θρόμπι ζει ένα αναπάντεχο δράμα. Ο πάτερ φαμίλιας, Χάρλαν, πάμπλουτος συγγραφέας βιβλίων μυστηρίου λαϊκής κατανάλωσης, βρίσκεται νεκρός στην οικία του. Παρόντες, όλα του τα παιδιά και το σχετικό σόι, που μερικές ώρες πριν γιόρταζαν τα 85^α γενέθλιά του. Οι ενδείξεις μαρτυρούν αυτοκτονία, η αστυνομία έρχεται και ανακρίνει, στο βάθος της όλης ιστορίας ένας άγνωστος, κομψά ντυμένος άνδρας επιθεωρεί. Κανείς δεν γνωρίζει γιατί βρίσκεται εκεί. Ούτε καν ο ίδιος! Ο Μπενουά Μπλανκ είναι ένας διάσημος ιδιωτικός ντετέκτιβ, ο οποίος έλαβε ανώνυμη επιστολή μετά χρηματικής αμοιβής, με σκοπό να διαλευκάνει την υπόθεση. Σταδιακά θα συμπεράνουμε ότι όλα τα μέλη της οικογένειας Θρόμπι είχαν σοβαρούς λόγους να ξεπαστρέψουν τον μακαρίτη και να βάλουν χέρι στην περιουσία του, καθώς ήταν οικονομικά εξαρτημένοι από αυτόν. Ενίοτε και εξαπατώντας τον. Για τον Μπλανκ ο πιο χρήσιμος μάρτυρας είναι μάλλον η νεαρή Μάρτα Καμπρέρα, η πτωχή μετανάστις από «κάπου» (σχεδόν ουδείς θυμάται την ακριβή προέλευση, ενδεχομένως λόγω… αγραμματοσύης!), η οποία φρόντιζε τον Χάρλαν και ήταν αποκλειστικά υπεύθυνη για την παροχή των φαρμάκων του. Ποιος από όλους αυτούς τους χαρακτήρες, λοιπόν, μπορεί να έφτασε μέχρι την ανθρωποκτονία; Ή μήπως αγωνιούμε αδίκως, διότι ο ηλικιωμένος Χάρλαν έκοψε από μόνος του τον λαιμό του επειδή… τα βαρέθηκε όλα;

Το montage των πρώτων ανακρίσεων είναι σκέτο χάρμα! Ατάκες, ρολίστες και μοντάζ κεντάνε σε ιδανικό συντονισμό. Και επειδή ακόμη και ο Τζόνσον φαίνεται πως το διασκέδαζε όταν το έγραφε, ακολουθεί αυτή τη γραμμή και για την αφήγηση, με το χιούμορ να μην σε αφήνει να σταματάς το γέλιο, ύπουλα παρεμβαίνοντας στην κρίση σου απέναντι στους υπόπτους και το μυστήριο του θανάτου του Χάρλαν. Δεν γίνεται να μην σε ακούσει ολάκερη αίθουσα, όταν αποκαλύπτεται πως η Μάρτα αδυνατεί να πει το παραμικρό ψέμα, διότι αυτό της προκαλεί άμεσα… εμετό (κυριολεκτικά)! Δεν γίνεται να μην γονατίσεις μπροστά στην καθοδήγηση και το παίξιμο του Ντάνιελ Κρεγκ, του οποίου ο Μπενουά Μπλανκ έχει προκύψει σαν «μείγμα» αλλοπρόσαλλων προφορών, με κύριο χαρακτηριστικό μία Cajun χροιά Νότου, σε συνδυασμό με δόσεις παρωδίας «σπασμένης» πουαρικής εκφοράς λόγου. Κι από δίπλα ένα ensemble cast που κοντράρεται χιουμοριστικά, λες και διαγωνίζεται στο ποιος θα κάνει τη μεγαλύτερη πλάκα στον άλλον! Και στο background μία παλιά έπαυλη που θυμίζει το επιτραπέζιο παιχνίδι Cluedo (γίνεται και αναφορά σε αυτό στο φιλμ, άλλωστε), με τα κλασικά χαρακτηριστικά του είδους (κρυφά περάσματα, σκάλες που τρίζουν), που σε γλεντάνε μέχρι τέλους.

Ο Τζόνσον έχει και το επιπλέον θράσος να προσθέτει στο σενάριο στοιχεία κοινωνικοπολιτικής κριτικής, τα οποία δεν ενοχλούν στην εξέλιξη της πλοκής και είναι εξίσου καυστικά, με σαφή προσανατολισμό στις ταξικές διακρίσεις και τον ρατσισμό της «πολιτισμένης» Δύσης προς τους (κάθε λογής) μετανάστες. Οι οποίοι μπορεί να μην είναι οι… γνήσιοι Αμερικανοί, όμως τις περισσότερες φορές είναι ικανότεροι, τιμιότεροι και πιο εξειδικευμένοι από την ντόπια… ηλιθιότητα! Και αυτό δεν αφορά μονάχα τις Ηνωμένες Πολιτείες (γέλια στο βάθος). Τι άλλο να πω; Πολύ απλά, θέλω να το ξαναδώ σύντομα σε κινηματογραφική αίθουσα το «Στα Μαχαίρια», για να παρατηρήσω ακόμη καλύτερα τις λεπτομέρειες και τη μαγκιά αυτού του τόσο ευφυούς και πρωτότυπου σεναρίου. Το λιγότερο που του αξίζει είναι μία υποψηφιότητα στα Όσκαρ της κατηγορίας του.