του Νίκου Παλάτου

Το original φιλμ «Η Ναυμαχία του Μίντγουεϊ» (1976) ήταν μία κάτω του μετρίου πολεμική περιπέτεια. Ακολουθώντας τη μόδα των ταινιών καταστροφής της εποχής εκείνης, είχε ένα πολυπρόσωπο, γεμάτο από αστέρες του Χόλιγουντ καστ, με κάποιους εξ αυτών (όπως ο Ρόμπερτ Μίτσαμ) να είναι απολύτως περαστικοί από το φιλμ, εμφανιζόμενοι σε μία-δύο σκάρτες σκηνές. Περιείχε μια αισθηματική υποπλοκή που ξεχείλιζε από γραφικότητα, με τον έρωτα Αμερικανού στρατιώτη με νεαρή Γιαπωνέζα εκ Χαβάης, η οικογένεια της οποίας κινδύνευε με απέλαση εξαιτίας της πολεμικής εμπλοκής των δύο χωρών. Την ίδια ώρα, όμως, η χρήση αυθεντικού footage από το μικρής διάρκειας ντοκιμαντέρ του Τζον Φορντ «The Battle of Midway» (1942) έδινε στις σκηνές μάχης μια αίσθηση ντοκουμέντου, η δε σεναριακή προσέγγιση ήθελε τη ναυμαχία να μοιάζει με παρτίδα σκακιού ανάμεσα στους Ναυάρχους Νίμιτς και Γιαμαμότο, με τον Αμερικανό να έχει στο πλευρό του το πλεονέκτημα του δαιμόνιου αποκρυπτογράφου Τζόζεφ Ρόσφορτ (τον υποδυόταν απολαυστικά ο Χαλ Χόλμπουρκ), του οποίου η ικανότητα να «διαβάζει» τα σήματα του εχθρού έπαιξε τεράστιο ρόλο στην έκβαση της μάχης.

Τούτη η νέα εκδοχή της θρυλικής ναυμαχίας, δια χειρός του ειδικευμένου σε ανάλογα blockbuster-ικά θεάματα Ρόλαντ Έμεριχ, κάνει την παλαιά να μοιάζει με… σπουδαίο αριστούργημα. Πιάνει την αφήγηση από την Ιαπωνία του 1937, όπου ο Αμερικανός ναυτικός ακόλουθος (Γουίλσον) στη χώρα δειπνεί με τον ένεκα σπουδών στο Χάρβαρντ γνώστη περί της δυτικής κουλτούρας Ναύαρχο Γιαμαμότο (Τογιοκάουα). Έπειτα, φροντίζει να βάλει εκ νέου στο στόμα τού Ιάπωνα στρατιωτικού τα λόγια που οι… σεναριογράφοι του «Tora! Tora! Tora!» (1970) πρώτοι εμπνεύστηκαν, περί ξυπνήματος ενός κοιμώμενου γίγαντα (στις ΗΠΑ αναφερόμενος, κάτι που το αντίπαλον σκηνοθετικό δέος του Έμεριχ, ονόματι Μάικλ Μπέι, επίσης συμπεριέλαβε ως ρήση στο δικό του «Περλ Χάρμπορ» του 2001, το οποίο παρεμπιπτόντως είναι επίσης ανώτερο τούτου εδώ), για να πάρει στη συνέχεια τοις μετρητοίς την κουβέντα αυτή, παρουσιάζοντας ένα αποτέλεσμα που μοιάζει με συνδυασμό κοιμισμένου και βαριεστημένου γίγαντα.

Μέσω της ένθεσης στην πλοκή πολλών προσώπων που συμμετείχαν στα πολεμικά γεγονότα και μιας αλληλουχίας σχετικών επεισοδίων, χτίζει μία υποτυπώδη storyline με στόχο την εξιστόρηση της μάχης αυτής καθαυτής, αλλά και όσων οδήγησαν εκεί. Βλέπουμε, λοιπόν, πώς ο Ναύαρχος Νίμιτς κινεί τα στρατηγικά νήματα (ο Γούντι Χάρελσον με εντυπωσιακά απαστράπτουσα λευκή περούκα), οι γενναίοι πιλότοι εφορμούν στα θωρηκτά τού εχθρού (ο Εντ Σκράιν και ο Λουκ Έβανς στέκουν ως οι πιο βασικοί εξ αυτών), ο ήρωας αξιωματικός Τζίμι Ντουλίτλ καταφέρνει να βομβαρδίσει το Τόκιο (ο Άαρον Έκχαρτ σε ένα εντελώς ξεκομμένο επεισόδιο, που μπαίνει σαν σφήνα στην πλοκή, για να ξεχαστεί μέχρι λίγο πριν από… τους τίτλους τέλους!) και… πάει λέγοντας. Ο βασικότατος μοχλός του Τζόζεφ Ρόσφορτ, ατυχώς, λάμπει δια της (σχεδόν) ολοκληρωτικής απουσίας του από την πλοκή, ο δε Τζον Φορντ όχι (απ’ όλα έχει ο μπαξές!), αφού ο Έμεριχ βρίσκει λίγο χρόνο και γι’ αυτόν, εν ώρα δράσης στο προαναφερθέν ντοκιμαντέρ του εις τη νήσο Μίντγουεϊ, όμως η καρικατουρίστικη εκδοχή που επιφυλάσσει στον εκ των κορυφαίων Αμερικανών σκηνοθετών ever είναι για κλωτσιές.

Από όλους αυτούς, ο πιο βασικός πρωταγωνιστής είναι ο ακαταμάχητος πιλότος Ντικ Μπεστ του Εντ Σκράιν. Αυτός έχει τη γυναίκα (η Μάντι Μουρ ολόδροση και φανταχτερή, σαν να έχει ξεπηδήσει από ταινία του Ντάγκλας Σερκ) με το παιδί που τον περιμένουν με αγωνία να γυρίσει πίσω, αυτός κάνει τα ριψοκίνδυνα κόλπα που θα ζήλευαν ακόμα και στο «Top Gun» (1986), αδιαφορώντας για αν θα διαλύσει από την προπόνηση κιόλας το μαχητικό του (αρκεί να δείξει πως και χωρίς μηχανή θα το προσγειώσει το ρημάδι), αυτός είναι που εμπνέει τον ηρωισμό στους άνδρες του, μασώντας μονίμως τσίχλα και αμολώντας μεγάλες κουβέντες του τύπου «Η κατάσταση είναι δύσκολη». Κοινώς, το σενάριο βρίθει φανταχτερών πυροτεχνημάτων που καθόλου δεν συνάδουν με τη δήθεν προσπάθεια πιστής αναπαράστασης της ναυμαχίας και των όσων προηγήθηκαν. Ακόμη χειρότερα, το CGI βγάζει μάτι τόσο στις αερομαχίες (μα πόσο αριστοτεχνική ήταν στον συγκεκριμένο τομέα «Η Μάχη της Αγγλίας» του 1969!), όσο και στις πάσης φύσεως εκρήξεις, με την επιδρομή της αρχής στο Περλ Χάρμπορ ειδικά να είναι τόσο «ψόφια» σκηνοθετημένη που περισσότερο με πολεμική φάρσα μοιάζει.

Κάποιες από τις εναέριες λήψεις, όπως αυτή του βομβαρδισμού του Τόκιο, τουλάχιστον φανερώνουν πως ο Έμεριχ δεν έχει χάσει τελείως το (για τέτοιου είδους φιλμ) σκηνοθετικό του ταλέντο (που παραλίγο να διαγράψουμε για πάντα από τη μνήμη μας εξαιτίας του απερίγραπτου προηγούμενου του, «Ημέρα Ανεξαρτησίας: Νέα Απειλή»), αλλά εάν δεχτούμε πως αυτό το «Μίντγουεϊ» αποτελεί κάτι σαν φόρο τιμής στους στρατιώτες που πολέμησαν εκεί, τότε η αποτυχία είναι παταγώδης. Εμφανίζει χαρακτήρες που ουδεμία σχέση έχουν με αληθινούς ανθρώπους, η ηθική αλλά και ο φόβος του πολέμου πάνε περίπατο, ενώ η χαριστική βολή έρχεται με την αποδοκιμασία του μοναδικού προτερήματος που θα μπορούσε να έχει μια ταινία του: μεγάλο σε μέγεθος θέαμα σε τούτο το καρναβάλι πολεμικής δράσης δεν υπάρχει ούτε γι’ αστείο, οπότε ουσιαστικός λόγος ύπαρξης του φιλμ δεν υφίσταται.