του Ηλία Φραγκούλη

Ο Πάολο Σορεντίνο μοιάζει με τον «ΕΣΠΑτζή» αγρότη του ΠΑΣΟΚ που θησαύρισε στα ξαφνικά και μετακόμισε από την επαρχία στην Αθήνα, αγοράζοντας διαμέρισμα στο Κολωνάκι. Βγάζει μια βλαχουρ(γ)ιά, όσο μεγάλο και να είναι το budget που του δίνουν να διαχειριστεί. Και επειδή θύματα υπήρξαν πολλά μετά τον βανδαλισμό της φελινικής «Dolce Vita» (1960) με την «Τέλεια Ομορφιά» (2013), δημιούργησε ακόμη μια εκτρωματική φαντασμαγορία με τη «Νιότη» (2015) και συνεχίζει ακάθεκτος εδώ με το «Loro», το οποίο όμως δεν έλαχε… φεστιβαλικής προστασίας και περγαμηνών, για να αποδείξει με απροκάλυπτα γκροτέσκο τρόπο πόσο «φούσκα» ήταν (ανέκαθεν) ο δημιουργός του.

Στην Ιταλία, το «Loro» προβλήθηκε σε δύο μέρη, με συνολική διάρκεια τα 204 λεπτά. Πραγματικά, δεν θέλω να ξέρω τι «χάσαμε» από αυτή την ώρα που απουσιάζει απ’ το ενιαίο cut το οποίο μονταρίστηκε για τον υπόλοιπο κόσμο. Απλά, σκέφτομαι και πάλι την αλόγιστη σπατάλη. Αν και (προφανέστατα) το όλο project αφορά τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι, μια εισαγωγική κάρτα μας λέει «διακριτικά» πως το περιεχόμενο του φιλμ δεν βασίζεται σε κάτι πραγματικό, πιθανότατα για να αποφευχθούν μηνύσεις. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο αστείο της ταινίας. Αν όχι και το μοναδικό. Εάν ο Σορεντίνο είχε στοιχειώδη δόση ευφυίας, δεν θα μετέτρεπε τον Τόνι Σερβίλο σε μια κλοουνίστικης μάσκας φιγούρα που μοιάζει τόσο στον Μπερλουσκόνι. Ούτε καν χρειαζόταν το όνομα Σίλβιο! Το καταστασιακό μάς εισάγει στο θέμα και την ταυτότητα του κεντρικού ήρωα. Που, αν το καλοσκεφτούμε, δεν είναι καν τόσο κεντρικός…

Ο Σέρτζιο Μόρα είναι ο πρωταγωνιστής εδώ. Ένας τυχοδιώκτης γόνος πλούσιας οικογενείας, που το έχει γυρίσει στο νταβατζιλίκι, με την ελπίδα να προσεγγίσει τον γκομενάκια Σίλβιο, να μπει στην «αυλή» του και να πάρει για αντάλλαγμα μια θεσούλα στο Ευρωκοινοβούλιο ή να τύχει ευνοϊκής μεταχείρισης στο μοίρασμα των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Ο Σέρτζιο μοχθεί για να ανέλθει. Προσφέρει άφθονες γραμμές κόκας και καλό γαμήσι σε όποιον έχει τις κατάλληλες γνωριμίες, ώστε να φτάσει στην κορυφή της «πυραμίδας». Και κάποια στιγμή θα εμφανιστεί και ο «μεγάλος», ένα ανθρωπάκι αλαζονικό, ένας «πλασιέ» λαϊκίστικων υποσχέσεων, που έχει χάσει προσωρινά την εξουσία και αναζητά πολιτικά τρικ για να ρίξει την Κυβέρνηση.

Τεράστιο το πρόβλημα του σεναρίου. Η ιστορία του Σέρτζιο δεν έχει ανάγκη την ύπαρξη αυτού του Σίλβιο. Είναι απλά στερεοτυπική. Πολιτικοί, εφοπλιστές, επιχειρηματίες… Τόσο πολλοί ρόλοι εξυπηρετούσαν τον ίδιο στόχο. Και φτάνοντας σε μια παρωδία Μπερλουσκόνι, σαν να βγήκε από σεφερλίδικη επιθεώρηση, το όλο όχημα στηλίτευσης του μεγιστάνα / Πρωθυπουργού χάνει την ουσία του, πόσω μάλλον αν παρατηρήσει κανείς ακόμη πιο προσεκτικά από τι αποτελείται το «Loro»: δύο ώρες υλικού εικόνων που θα ταίριαζαν ιδανικά σε διαφημιστικό κινητής τηλεφωνίας (ας πούμε) και ένα ημίωρο με τέσσερις-πέντε (αταίριαστα) μεγάλες σκηνές διαλόγου που σκορπίζονται απερίσκεπτα εντός του συνολικού… «βεγγαλικού», για να σε κάνουν να νιώσεις όσο πιο άβολα γίνεται.

Αχ, αυτή η glossy οπτικοποίηση του Σορεντίνο! Από το προβατάκι που χαζεύει την τηλεόραση του Μπερλουσκόνι στην αρχή του φιλμ, μέχρι τον δόκτορα που εξηγεί την επίδραση του χαπιού χαράς και καύλας στη βίλα των οργίων, ο φτηνός σαρκασμός και η ελάχιστη απόπειρα αλληγορικών στοιχείων βομβαρδίζουν την οθόνη αδιάκοπα, δημιουργώντας μια πλαστή εντύπωση artsy-fartsy «μπανιστηριού», που αυτό το οποίο κοροϊδεύει… είναι! Για κάποιους, αυτές οι εικόνες μπορεί να είναι «μαγικές». Με τον τρόπο, όμως, που και η Ελλάδα έζησε το «λούστρο» των εκδόσεων του συγκροτήματος Κωστόπουλου. Ίσως βλακωδώς άθελά του, ίσως επειδή δεν έχει κάτι καλύτερο να επιδείξει σαν σκηνοθετική ταυτότητα, ο Σορεντίνο πλάθει οπτικές φαντασμαγορίες δευτερολέπτων (όσο θα κρατούσαν σε ένα διαφημιστικό spot, δηλαδή) και σε μπουχτίζει με αυτές, μπας και ξεχάσεις την ύπαρξη ιστορίας και χαρακτήρων. Το «Loro» σέρνεται χωρίς τελικό προσανατολισμό σε ένα σύμπαν γνώριμο και σχεδόν συγγενικό με τον δικό μας σκανδαλώδη βίο των τελευταίων δεκαετιών, πριν την ολοκληρωτική πτώχευση χωρών μεμονωμένα ή και ολόκληρης της ιδέας μιας Ευρωπαϊκής «Ένωσης», το φάντασμα της οποίας απέχει (παραδόξως) από τον βαθύτερο προβληματισμό του έργου. Βάθος; Ποιο βάθος; Εδώ θα βρει κανείς μονάχα φούμαρα, φανταχτερές κορδέλες, βυζιά, κώλους και μουνιά. Θα δει το κενό να κάνει «αυτοκριτική» μπροστά σε έναν καθρέφτη. Και πάλι, το κενό θα βλέπει μπροστά του, όμως. Χωρίς την πρέπουσα δόση σαρκασμού.