της Κατερίνας Ανδρεάκου

Επτά χρόνια μετά το εξαιρετικό του σκηνοθετικό ντεμπούτο με τον θαυμάσιο «Τυραννόσαυρο», ο αγαπητός Βρετανός ηθοποιός Πάντι Κόνσινταϊν επιστρέφει με άλλο ένα συναισθηματικά έντονο δράμα, με την ιστορία του boxer Μάτι Μπέρτον που χάνει την ψυχική και σωματική του υγεία, αλλά και την συμπαράσταση του περίγυρού του μετά από ίσως τον τελευταίο μεγάλο αγώνα της καριέρας του. Η σωρεία χτυπημάτων στο κεφάλι ανά την καριέρα του, σε συνδυασμό με κάποια τελειωτικές γροθιές από τον τελευταίο του αντίπαλο, δημιουργούν σχεδόν ανεπανόρθωτη ζημιά στον εγκέφαλό του, προκαλώντας φυσική ημι-παράλυση, αλλαγές στην προσωπικότητά του και απώλεια μνήμης. Η σύζυγός του, Έμμα, αρχικά του συμπαραστέκεται με όλη της την αγάπη και δύναμη, ιδιαίτερα όταν οι συναθλητές και φίλοι του εξαφανίζονται, όμως όταν η αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του Μάτι γίνεται βίαιη και επικίνδυνη, τόσο για την ίδια όσο και για το μωρό τους, εκείνη αναγκάζεται να τον αφήσει, έχοντας να επιλέξει ανάμεσα στην αποθεραπεία του και στην ασφάλεια του παιδιού τους. Ο προπονητής του Μάτι έρχεται τότε να βοηθήσει, ώστε ο πρώην πρωταθλητής του να ανακάμψει όσο γίνεται και να συγκεντρώσει ξανά την οικογένειά του.

Το «Ένστικτο της Επιβίωσης» αποτελεί project ζωής για τον Κόνσινταϊν, που του πήρε αρκετά χρόνια να υλοποιηθεί, και το αποτέλεσμα φαίνεται πως είναι βαθιά προσωπικό για τον σκηνοθέτη, σεναριογράφο και πρωταγωνιστή. Έχοντας κάνει εκτενείς έρευνες επάνω στον αντίκτυπο που έχουν χρόνιοι και μεμονωμένοι σοβαροί κρανιοεγκεφαλικοί τραυματισμοί σε αθλητές και κυριότερα boxers, ο Κόνσινταϊν περιγράφει με ειλικρίνεια και ρεαλισμό τον τραγικό αντίκτυπο που μπορεί να έχουν, σε μια περιορισμένου προϋπολογισμού ταινία με τεράστιες δραματουργικές φιλοδοξίες. Ο Μάτι μπορεί μεν να νίκησε στον αγώνα, η ζημιά δε εμφανίστηκε λίγο αργότερα, αλλάζοντάς του ριζικά την ζωή, καθώς τον μετατρέπει ουσιαστικά σε ένα μεγάλο νήπιο, ανίκανο να φροντίσει τον εαυτό του, ενώ τα τεράστια κενά μνήμης και οι εξάρσεις βίας και οργής τον αποκόβουν συναισθηματικά από την αγαπημένη του οικογένεια. Η Έμμα, αρχικά, αποδέχεται την ευθύνη να τον φροντίσει και να τον καθοδηγήσει προς την βελτίωση και αποθεραπεία, όμως ο κίνδυνος στoν οποίo μπαίνει συχνά βρίσκεται η ίδια όσο και το μωρό τους, σε συνδυασμό με την σκληρή καθημερινότητα του να αντιμετωπίζει έναν ψυχικά και σωματικά ανάπηρο άνθρωπο που δεν είναι καν η σκιά του άνδρα που αγάπησε, την αναγκάζουν να απομακρυνθεί. Την ίδια στιγμή, οι φίλοι και συναθλητές του, κλασικές περιπτώσεις υποτιθέμενα «macho» ανδρών που αρνούνται να εκφραστούν συναισθηματικά, αρχικά είναι άφαντοι, αφήνοντας την Έμμα ολομόναχη με την φροντίδα αλλά και την ηθική συμπαράσταση του Μάτι, ωστόσο όταν εκείνη φεύγει, αναλαμβάνουν να τον βοηθήσουν να ξαναγυρίσει έστω και σε μια νέα εκδοχή του παλιού του εαυτού.

Χωρίς να φτάνει ποτέ τα υψηλά επίπεδα του «Τυραννόσαυρου», αυτή η δεύτερη και τόσο προσωπική δουλειά του Κόνσινταϊν παραμένει αξιόλογη και αξιοσέβαστη ως προς τις δραματουργικές προθέσεις και φιλοδοξίες της, ενώ ο δημιουργός σκηνοθετεί και πάλι εξαιρετικά τους ηθοποιούς του, με συναισθηματικό πυρήνα τον χαρακτήρα της Έμμα, τον οποίο υποδύεται τόσο φυσικά και αβίαστα η Τζόντι Γουίτακερ (οι fans της cult τηλεόρασης θα γνωρίζουν σίγουρα πως, από φέτος, πρόκειται για την πρώτη γυναίκα ηθοποιό που υποδύεται – άκρως επιτυχημένα – τον/την «Doctor Who»). Ο ίδιος ως Μάτι είναι αφοπλιστικά πειστικός, σε μια τεχνικά και συναισθηματικά άρτια ερμηνεία που, αν η ταινία ήταν αμερικανικής παραγωγής ή/και μεγαλύτερης εμβέλειας, θα του είχε προσφέρει αρκετές ερμηνευτικές υποψηφιότητες. Εκεί που ίσως παρασύρεται μάλλον πέραν του δέοντος είναι στην αφηγηματική εξέλιξη της ιστορίας του, κάνοντάς την αρκετά μελοδραματική σε σημεία, με καναδυό σοβαρές αντιρρήσεις ως προς την δραματουργική ανάπτυξη κάποιων χαρακτήρων του (ιδιαίτερα εκείνον της Έμμα). Στην προσπάθειά του να εντείνει την προσωπική τραγωδία του ήρωά του καθώς και το «ταξίδι» του προς την βελτίωση, «θυσιάζει» άθελά του (και κάπως παράδοξα, τουλάχιστον όταν γνωρίζουμε πόση έρευνα έκανε για να δημιουργήσει όσο πιο ρεαλιστικά γίνεται την ιστορία του) την λογική εξέλιξη του χαρακτήρα της Έμμα: ναι, η απόφασή της να τον αφήσει ώστε να προστατεύσει το παιδί τους είναι ορθή και, ναι, η φυγή της αποτελεί κίνητρο για την αποθεραπεία του, ωστόσο ο τρόπος που το κάνει, καθώς και η απόλυτη αφηγηματική της «εξαφάνιση» στο δεύτερο μέρος, όπου αναλαμβάνουν να τον φροντίσουν οι φίλοι του, δεν συνάδει ούτε με τον χαρακτήρα, ούτε με την βαθιά αγάπη που τρέφει για τον σύζυγό της, καθώς τον παρατάει ουσιαστικά μόνο του στο σπίτι, χωρίς να φροντίσει καν να βρει κάποιον να τον προσέχει.

Αυτό ίσως και να αποτελεί ένδειξη μιας σχετικής αδυναμίας του Κόνσινταϊν να αναπτύξει εξίσου επιτυχημένα ανδρικούς και γυναικείους χαρακτήρες, κάτι που ωστόσο αντιφάσκει με τον εξαιρετικό χαρακτήρα που δημιούργησε για την πρωταγωνίστριά του (και κολλητή του φίλη) Ολίβια Κόλμαν στον «Τυραννόσαυρο». Όπως και να ’χει, το συνολικό αποτέλεσμα παρουσιάζει μια σοβαρή δραματική δουλειά με ικανότατη σκηνοθετική καθοδήγηση από τον Κόνσινταϊν, ο οποίος, παρά τα όποια αφηγηματικά «ολισθήματα» και τα δραματικά κλισέ, πρέπει να είναι υπερήφανος για την ταινία που σχεδίαζε επί χρόνια να δημιουργήσει.