του Νίκου Παλάτου

Δεν γυρίζονται συχνά κατασκοπευτικά θρίλερ σαν τη «Βηρυτό». Η παλιομοδίτικη αύρα που αναδίδει, φέρνοντας στον νου σχετικές ταινίες της δεκαετίας του ’60 και του ’70, όταν το είδος γνώριζε συνεχείς επιτυχίες βοηθούμενο και από την παγκόσμια πολιτική κατάσταση (Ψυχρός Πόλεμος, γαρ), έχει στις μέρες μας εκμοντερνιστεί πλήρως. Οι κατάσκοποι που βλέπουμε εσχάτως στον κινηματογράφο, είτε παίζουν ξύλο αβέρτα όπως στο «Atomic Blonde», είτε κάνουν… sex αβέρτα όπως στο «Κόκκινο Σπουργίτι» (για να μείνουμε στα πολύ πρόσφατα), με το κοφτερό μυαλό και τους λεπτούς πολιτικούς χειρισμούς να μπαίνουν εμφανώς σε δεύτερο πλάνο.

Αυτός είναι και ο λόγος που το σενάριο του Τόνι Γκίλροϊ (γραφιάς του franchise με ήρωα τον Τζέισον Μπορν, μεταξύ πολλών άλλων) είχε μείνει στο ράφι για περίπου εικοσιπέντε χρόνια, αφού την αρχική του απόρριψη εξαιτίας του περιορισμού της δράσης στην πρωτεύουσα του Λιβάνου (γεγονός που του έδινε έναν έντονα τοπικό χαρακτήρα) ακολούθησε η θεώρησή του ως ξεπερασμένου από την εποχή του προς επίρρωση των όσων αναφέραμε στην πρώτη παράγραφο. Τίποτε, όμως, δεν πάει χαμένο απ’ ότι φαίνεται, με τις όποιες αντιστάσεις να λυγίζουν μπροστά σε… έως και οσκαρικές βλέψεις (λέγε με και «Επιχείρηση: Argo»), αν όχι μονάχα σε εισπρακτικές προσδοκίες για ένα πιο adult target group.

Ο Μέισον Σκάιλς είναι ένας υψηλά ιστάμενος bon viveur διπλωμάτης της Αμερικανικής Πρεσβείας στη Βηρυτό, που δείχνει να απολαμβάνει το κοσμοπολίτικο περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται. Κατά τη διάρκεια ενός party που παραθέτει στο σπίτι του, ο συνάδελφός του, Καλ, τον πληροφορεί πως ο δεκατριάχρονος υιοθετημένος γιος του, Καρίμ, είναι αδελφός ενός εκ των τρομοκρατών που δολοφόνησαν Ισραηλινούς αθλητές στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου. Του ζητάει να τον παραδώσει, μιας και η ενημέρωση που διαθέτουν οι μυστικές υπηρεσίες αναφέρουν πως ο μικρός έχει πληροφορίες που μπορούν να βοηθήσουν στη σύλληψη του καταζητούμενου. Εκείνος αμφιβάλλει για τα λεγόμενα του φίλου του, η ταυτόχρονη όμως άφιξη του αρματωμένου μεγάλου αδελφού οδηγεί σε αιματοκύλισμα, το οποίο θα οδηγήσει στην αρπαγή τού Καρίμ, στη δολοφονία της συζύγου τού Μέισον και στο ουσιαστικό τέλος της διπλωματικής του καριέρας.

Τον ξανασυναντάμε δέκα χρόνια μετά στη Βοστόνη, όπου ξεπεσμένος και ευρισκόμενος στα όρια του αλκοολισμού ακολουθεί καριέρα διαμεσολαβητή εργασιακών διαφορών. Ένας μυστηριώδης τύπος που τον προσεγγίζει τον φέρνει προ τετελεσμένων γεγονότων και με πρόφαση μια σειρά διαλέξεων στο Πανεπιστήμιο της Βηρυτού, ο Μέισον επιστρέφει απρόθυμα στην πόλη που τον σημάδεψε, για να αναλάβει τις διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση του απαχθέντα παλιού του φίλου Καλ, κατόπιν σχετικού αιτήματος των απαγωγέων, των οποίων ηγείται ο κάποτε… γιος του, Καρίμ! Συνεργάζεται με καρέ ντόπιων Αμερικανών πρακτόρων, που παρά τις υποτιθέμενες γνώσεις τους στα της περιοχής δεν δείχνουν να γνωρίζουν και πολύ περισσότερα από τον επί δεκαετία απόντα – νεοαφιχθέντα μουσαφίρη τους, ξεκινώντας κάπως έτσι μια δύσκολη παρτίδα σκακιού που ευελπιστεί πως θα τον φέρει στο επιθυμητό ματ.

Σε αντίθεση με την πρόσφατη «Προσβολή», που απαιτούσε μια σχετική γνώση της Ιστορίας του Εμφυλίου πολέμου του Λιβάνου, η «Βηρυτός», παρά τον τίτλο της που προδιαθέτει για κάτι πολύ λεπτομερές, περιορίζεται στα πολύ βασικά. Με την ισραηλινή εισβολή στη χώρα να βρίσκεται προ των πυλών, το σενάριο προσπαθεί να εξερευνήσει τα γεωπολιτικά παιχνίδια όλων των εμπλεκόμενων πλευρών στο δράμα του Μεσανατολικού, έχοντας σαν πρόσχημα μια απαγωγή, κρατώντας τις ισορροπίες μεν, μην πετυχαίνοντας όμως οτιδήποτε παραπάνω. Υπάρχουν, προφανώς, τα απαραίτητα twist στην υπόθεση που έχουν να κάνουν σχεδόν με… όλους τους εμπλεκόμενους εδώ, η μόνιμη όμως επωδός του κλισεδιάρικου «μην εμπιστεύεσαι κανέναν» υποβαθμίζει το σασπένς, ενώ η μηδαμινή ανάπτυξη των δεύτερων χαρακτήρων, για τους οποίους το μόνο που μαθαίνουμε είναι πως ο καθένας τους έχει τη δική του agenda να διεκπεραιώσει, κάνει την αφήγηση να κινείται συνεχώς σε μια ευθεία, εντελώς επίπεδη γραμμή.

Η βία στους δρόμους, τα βομβαρδισμένα κτήρια και οι εκρήξεις σε εισάγουν αποτελεσματικά στην ταραχώδη Βηρυτό του 1982, ερχόμενα σε άμεση αντιδιαστολή με την προ δεκαετίας χαλαρή της ατμόσφαιρα, καθιστώντας παράλληλα σαφές πως οι αντιμαχόμενες πλευρές του εμφυλίου μάχονται σκληρά για να κάνουν την πόλη δική τους. Ο σκηνοθέτης Μπραντ Άντερσον επιμένει στο πολεμικό υπόβαθρο της ταινίας του, καθώς μάλλον πιστεύει πως αυτό λειτουργεί ευεργετικά στο αμιγώς κατασκοπευτικό κομμάτι της. Αφήνει έτσι ανεκμετάλλευτο το πολύ ζουμί που κρύβει ο χαρακτήρας του Μέισον Σκάιλς, με την εκών- άκων επιστροφή του στη Βηρυτό να είναι συγκεχυμένη όσο κι αυτός. Η φανερή του θλίψη για τη ζωή που έχασε, ο αλκοολισμός του, αλλά και η σχέση πατέρα – γιου που κάποτε είχε με τον άνθρωπο που τώρα βρίσκει ως αντίπαλό του περνάνε τόσο ξώφαλτσα, με το σενάριο του Γκίλροϊ να παρακάμπτει τα ψυχολογικά διλήμματα του κεντρικού ήρωα χάριν μιας αμιγούς θριλερικής διάθεσης, η οποία δεν θα λέγαμε πως ευδοκιμεί απόλυτα. Ο Τζον Χαμ (διάσημος από τη δημοφιλή τηλεοπτική σειρά «Mad Men»), πάντως, έχει κάτι από τη γοητεία των αστέρων της παλιάς εποχής του Χόλιγουντ, αν και οι πρωταγωνιστικές του επιλογές δεν του βγαίνουν. Το ίδιο ισχύει και για τη Ρόζαμουντ Πάικ, που μετά το ξεπέταγμά της με «Το Κορίτσι που Εξαφανίστηκε» (2014) έχει βαλτώσει σε αδιάφορους ρόλους.