του Ηλία Φραγκούλη

Η «Πολυ ξένη» της Δώρας Μασκλαβάνου βασίζεται σε μια (αληθινή) ιστορία απανθρωπιάς, στοιχείου που συχνά χαρακτηρίζει… καλύτερα (με την κακή έννοια) το είδος μας. Η ομώνυμη ηρωίδα (που για χάρη του τίτλου γίνεται ακόμη πιο «ξένη») υιοθετείται στο νεκροκρέβατο του «πατέρα» που τη μεγάλωσε, ως κληρονόμος της οικογενείας συντροφεύει τη «μητέρα» της δίχως τη διάθεση να «νοικοκυρευτεί» μέσω συνοικεσίου, στη ζωή της σπάνια λαχταρά το φευγιό από την οικία τους, όμως η περιουσία που της ανήκει, πια, δεν γίνεται να περάσει απαρατήρητη από το υπόλοιπο σόι ή τους στενούς «φίλους» που καραδοκούν. Θα διαπράξει και το «αμάρτημα» να φλερτάρει με έναν φτωχό Τούρκο, ενάντια σε ταξικά επιτρεπτές συμπεριφορές, επιδεινώνοντας τη θέση και τα δικαιώματά της στην κλειστή ελληνική κοινότητα της Πόλης των αρχών του ’70. Το κουτσομπολιό και η σταδιακή απομόνωση θα δώσουν τη θέση τους σε μια βίαιη και αδιέξοδη αντιπαράθεση που δεν μπορεί παρά να έχει τραγική κατάληξη.

Αν και υπάρχει καλλιτεχνική φροντίδα, το φιλμ της Μασκλαβάνου, πρωτίστως, «βρίσκει» κι αυτό στον γνωστό σκόπελο της αναβίωσης της περιόδου, εγκλωβίζοντας τη δράση σε εσωτερικούς χώρους (το σπίτι της οικογένειας καταντά να μοιάζει περισσότερο πρωταγωνιστής και από την ίδια την ηρωίδα!), προφανώς για λόγους budget. Έτσι, αν και παρακολουθούμε δράμα εποχής (που ξεκινά από τα τέλη του ’50, με την υιοθεσία), καταλήγουμε να ασφυκτιούμε μέσα σε τέσσερις τοίχους που αγωνίζονται (καλαίσθητα, έστω) να ξεφύγουν από μια πιο τηλεοπτική φόρμα προσέγγισης. Δυστυχώς, όταν η «Πολυ ξένη» βγαίνει και έξω, στον πραγματικό κόσμο, τα (ανέμπνευστα και στατικά) πλάνα στήνονται με τον πλέον φτωχό τρόπο, επαναλαμβάνοντας λήψεις με τους χαρακτήρες (συνήθως μάνα και κόρη ή την Πολυξένη μόνη) να κινούνται πέρα-δώθε, στο πριν και το μετά μιας επίσκεψης.

Η σύγκρουση με δικηγόρους, νόμους, την εκκλησία, τους όποιους συγγενείς που θέλουν να της φάνε την περιουσία, το «κακό μάτι» της γειτονιάς, δίνει υλικό για ένα πιο συμπαγές και ουσιαστικό στην κριτική του δράμα κορυφώσεων, όμως η ταινία σταδιακά επικεντρώνεται περισσότερο (και μάλλον άδοξα) στη σχέση της ηρωίδας με έναν Τούρκο αλητάκο και κομπιναδόρο, μπαίνοντας σε μια καταστασιακή λούπα που, πλέον, προκαλεί ατονία. Φταίει και η έλλειψη νοιαξίματος στο στήσιμο πιο ουσιαστικών βοηθητικών χαρακτήρων, που θα πλαισίωναν ακόμη καλύτερα την παρουσία της Πολυξένης. Αλλά κι εδώ, η Μασκλαβάνου δεν τολμά να αναλύσει βαθύτερα την ψυχοσύνθεση της ηρωίδας της (όσα flashback και να περάσουν από μπροστά μας για την απώλεια των πραγματικών γονιών της ή το επίσης βίαιο σπάσιμο του δεσμού με τον αδελφό της, που την πληγώνει αφόρητα…), αφήνοντας την Κάτια Γκουλιώνη να παλεύει για να σηκώσει σχεδόν μόνη ολόκληρο το έργο. Είναι αλήθεια πως ερμηνευτικά δείχνει ακόμη πιο ώριμη, άφοβη σε πλείστα κοντινά πλάνα. Αν και κυριολεκτικός στυλοβάτης της ταινίας όμως, η Γκουλιώνη καταλήγει να σολάρει ελαφρώς μονοδιάστατα, δίχως ιδιαίτερες διακυμάνσεις ή ένα πιο αναλυτικό πλησίασμα του χαρακτήρα της Πολυξένης.

Το τελευταίο μέρος της ψυχιατρικής κλινικής (με την ηθοποιό να ψάχνεται στο αν πρέπει να δείχνει λίγο πιο «τρελή» από πριν ή όχι…) δεν καταφέρνει να κλιμακώσει την πορεία της ζωής της ηρωίδας, μοιάζει σχεδόν παράταιρο (αν όχι και βιαστικό), κατεβάζει ακόμη περισσότερο τους τόνους και οδηγεί σε ένα φινάλε σίγουρα προβλέψιμο αλλά διόλου «ζωντανό». Λες και το ενδιαφέρον για τη μοίρα της Πολυξένης έχει χαθεί ακόμη και από την παραγωγή του φιλμ… Κρίμα, γιατί υπάρχουν όμορφες στιγμές (έξω από τα καρτ-ποσταλικά στερεότυπα) που, δυστυχώς, χάνονται μέσα στο σύνολο της ταινίας, αφήνοντας την Γκουλιώνη ως τη μοναδική (γενναία) κερδισμένη της υπόθεσης.