FreeCinema

Follow us

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΛΚΗΣ (2017)

  • ΕΙΔΟΣ: Ντοκιμαντέρ
  • ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Μαργαρίτα Μαντά
  • ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 88'
  • ΔΙΑΝΟΜΗ: ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ

Μια αγαπημένη έντυπη φωνή των Ελληνοπαίδων είναι βίος και πολιτεία. Η Ιστορία έγραψε πάνω της. Αυτή πώς έγραψε Ιστορία;

Η τετριμμένη φράση «ζωή σαν μυθιστόρημα» για το CV λίγων ντόπιων λογοτεχνών ισχύει πραγματικά. Μία τους είναι η Άλκη Ζέη που, σαν για να στηρίξει διττά το ρητό, είναι από τις χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις χαρτογιακά με μούσα που το έργο του μεταφέρει μετασχηματισμένες σε μυθοπλασία τις προσωπικές εμπειρίες του από μια ελέω ιδεολογικών πεποιθήσεων ταραχώδη ζωή (απολύτως αισθητά, το υποψιάζονται ακόμα και οι νεαρότεροι αναγνώστες) δίχως να καταφεύγει στη μαρτυρία ή την αυτοβιογραφία. Έχοντας αναλάβει να την κάνει να μιλήσει επιτέλους ευθέως σε πρώτο πρόσωπο και μάλιστα μιας άλλης τέχνης, στήνοντάς τη απέναντι στον κινηματογραφικό φακό, μπορεί κάποιος, τόσο γλαφυρά όσο κι ο κονδυλοφόρος τού υποκειμένου του, να την αναδείξει στην… ηρωίδα που υπήρξε;

Μια άλλη γυναίκα, η Μαργαρίτα Μαντά («Για Πάντα»), εξίσου υφολογικά ευαίσθητη και μη φωναχτά στρατευμένη, το κατόρθωσε αλλά, στο πλαίσιο των περιορισμών του budget, του προς χρήση υποβοηθητικού υλικού, των καλλιτεχνικών σημείων αναφοράς και της πείρας της, χωρίς να σπάει το παραμικρό στεγανό στο είδος ή να μεταστοιχειώνει το αγαπησιάρικο tribute (συμπαραγωγός είναι ο γιος τής Ζέη και auteur, Πέτρος Σεβαστίκογλου) στο the big picture πορτρέτο τής (πρώτης ιστορικοπολιτικά γαλουχητικά για την πιο νέα γενιά) κυνηγημένης λογοτεχνικής φωνής ενός έθνους σε ταραγμένες εποχές.

Νηφάλια θερμή, διαυγής και εξομολογητικά ανοιχτή στα 92 της, η ίδια η Ζέη και οι θυμήσεις περί των βιωμάτων της είναι το ατού αυτού του κατά τα λοιπά σαν υψηλού προϋπολογισμού και φροντίδας home movie, που ακολουθεί την προσωπογραφούμενη στα μέρη και τους ανθρώπους της. Από τη Σάμο (γενέθλιο τόπο μιας φυματικής κι ίσως γι’ αυτό απόμακρης μάνας) μέσω της Αθήνας (η εφηβεία, η Αντίσταση, η Φιλοσοφική και το Εθνικό, ο γάμος με τον θεατράνθρωπο Γιώργο Σεβαστίκογλου και η βάση μετά τη δικτατορία), της Χίου (όπου εξορίστηκε ως αριστερή), της Ιταλίας (εργασιακή προσφυγιά), της Τασκένδης (επανασύνδεση με άντρα και μία κόρη), της Μόσχας (σπουδές σεναριογραφίας κι ένας γιος), του Παρισιού (καταφύγιο από τη Χούντα) έως το Πήλιο (το εξοχικό) και τις Βρυξέλλες (κατοικία της κόρης της), κι από τη μεγάλη αδελφή της (amore του Γκάτσου!) και μια Ρωσίδα αλλοτινό δεξί χέρι μέχρι τους φίλους Ροβήρο Μανθούλη (ο σκηνοθέτης γείτονας στην bohème Πόλη του Φωτός), Τίτο Πατρίκιο (ο συναγωνιστής ποιητής) και Μάνο Ζαχαρία (ο «σύνδεσμός» της στην… κινηματογραφική ΕΣΣΔ).

Οι κατά περίπτωση πηγαίες διηγήσεις τής Ζέη κρατούν όρθια την αναδρομή στους σταθμούς της ζωής της, καθώς είναι σαν ν’ ακούς την αριστερή νόνα σου να αποκαλύπτει… κεφαλαιωδώς με το νι και με το σίγμα την περιπέτεια των κυματωδών πεπραγμένων της και το namedropping, ενίοτε αναπάντεχο, κάνει τις ανφάς αναμνήσεις να ξανανιώνουν. Η μια ζωή επιστήθια φίλη κι ομότεχνος Ζωρζ Σαρή, η μέντορας γυναίκα του φιλόλογου θείου Διδώ Σωτηρίου, ο Μάνος Χατζιδάκις πιανίστας της ΕΠΟΝ, ο συνεργάτης Εντουάρντο ντε Φιλίπο στη Ρώμη, ο Ταρκόφσκι baby sitter του αγοριού της συντροφεύουν προσφυώς τις παλλόμενες καταθέσεις για τις Μυτιληνιές στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, τις αριστερές αρβύλες πεσκέσι – κοροϊδία των Άγγλων, τον εφιαλτικό Δεκέμβρη του ‘44, τον προνομιούχο ουρανοκατέβατο επαναπατρισμό στην Ελλάδα το 1964. Ακόμα και κάποια λίγα οικογενειακά φιλμάκια βοηθούν πλάι στο χρηστά χειρισθέν φωτογραφικό αρχείο, ενώ η Μαντά ξεγλιστρά απ’ τις στατικές λήψεις, δεν υπερβάλλει σε παρουσιάσεις ή παραστάσεις σε σχολεία (το εδώ και δεκαετίες οιονεί δεύτερο σπίτι του oeuvre τής διαχρονικά μπεστσελερίστα στους μικρούς αναγνώστες) και κάνει κράτει στο στερεότυπο οπτικό leitmotiv της «δικιάς» μας με τον κονδυλοφόρο in full motion – παρότι για κάποιαν που το τελευταίο της βιβλίο τιτλοφορείται «Με Μολύβι Φάμπερ Νούμερο Δύο», αυτό θα δικαιολογούνταν. Είναι αρκετό;

Όχι απ’ τη στιγμή που η προκαταρκτική έρευνα στο ρεζουμέ ή η εν προόδω εποπτεία του δεξιωνόμενου το crew τιμώμενου φαντάζει να έχει υποχωρήσει προστατευτικά, όχι βέβαια για να τινάξει σκανδαλοθηρικά στον αέρα την εκδοχή του στα γεγονότα αλλά για ν’ αναδείξει με πινελιές τα όσα καταθέτει. Πάω π.χ. στοίχημα ότι θα μάθετε τώρα από εμένα (απ’ το φιλμ μην περιμένετε…) πως η ευπώλητη των μαθητών είναι η μαμά της θρυλικής φιγούρας του Κλούβιου του κουκλοθεάτρου κι επίτιμη διδάκτωρ στα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Πατρών. Ακόμα χειρότερα, η απολύτως δειγματοληπτική θεώρηση του «γράμματος» των διηγημάτων και μυθιστορημάτων της είτε από τη γιαγιαδίστικη αειθαλή διάνοια είτε από κατά βάση δύο φιλοξενούμενους μόνο ξεφυλλίζει (καίτοι ορθά) το «πνεύμα» τους. Κι αν ο Πατρίκιος απλώς μιλάει για την αφηγηματική μετάπλαση των βιωμάτων της, ο Ζαχαρίας καλείται στο τέλος, εν είδει απολογιστικής τοποθέτησης για τους παλιούς κομμουνιστές, να βγει για λίγο μπροστά σε μια ταινία που ούτε γι’ αυτόν είναι ούτε για την Αριστερά, με τη σκηνοθέτιδα να μη δίνει τη σκυτάλη στην πρωταγωνίστρια για να δευτερώσει και να πακτώσει αυτόν τον βραχίονα της προβληματικής της. Απ’ «Το Καπλάνι της Βιτρίνας» η βιτρίνα έκανε μπαμ περισσότερο και το αιλουροειδές δεν πήδησε όσο μακριά μπορούσε; Γράψε λάθος. Παρακαλούμε αναγνώστε πιο τολμηρά την επόμενη φορά. Η ίδια η Ζέη (το έζησε και) θα το ‘θελε έτσι…

ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ;

Εκ των ων ουκ άνευ για τους βιβλιόφιλους, που όμως θα ικανοποιήσουν ανεκδοτολογικά και όχι φιλολογικά την περιέργειά τους. Αυτό ακριβώς θα κάνει το φιλμ εύληπτο και διαβαστερό στους μη γνώστες της εργογραφίας τής VIP κοτσονάτης, που (σε) ταξιδεύει χαλαρά στην προσωπική της περιπέτεια, μια περιπέτεια συνυφασμένη μ’ εκείνη της χώρας και της ιστορίας της. Οι φίλοι τής τεκμηρίωσης εγκύπτουν αλλά, κατά πρώτον μορφολογικά και κατά δεύτερον θεματολογικά κι αφηγηματικά, την πλήρη εικόνα ή κάτι νεωτερικό δεν θα βρουν. Αν δεν μπορείς τα doc, ξεγράφεις εσύ αυτό (κι εμείς εσένα).


MORE REVIEWS

ΓΚΟΤΖΙΛΑ x ΚΟΝΓΚ: Η ΝΕΑ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

Ένα μυστηριώδες σήμα (κινδύνου;) έρχεται από τα βάθη της Κοίλης Γης και καλεί την ερευνητική ομάδα που προστατεύει τον Κονγκ στη Νήσο του Κρανίου να βρεθεί στα έγκατα αχαρτογράφητων περιοχών, ελπίζοντας να μην αναμειχθεί και ο Γκοτζίλα, προκαλώντας νέες επικές μάχες.

ΑΔΕΣΠΟΤΑ ΚΟΡΜΙΑ

Ποια είναι τα όρια των δικαιωμάτων μας επάνω στο ίδιο μας το σώμα, σε συνάρτηση με τις ανά την Ευρώπη υπάρχουσες νομοθετικές ρυθμίσεις που ορίζουν το πόσο αυτό μας ανήκει; Ένα έργο τεκμηρίωσης που επιχειρεί να θίξει και να απαντήσει σε πολλά νομικά και ηθικά διλλήματα… ζωής και θανάτου.

ΤΟ ΑΓΟΡΙ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Μπολόνια, 1858. Εξάχρονο αγόρι οικογένειας Εβραίων τίθεται αναγκαστικά υπό την επιμέλεια του Πάπα, προκειμένου να μεγαλώσει σύμφωνα με τις αρχές της Καθολικής Εκκλησίας. Οι γονείς του θα κάνουν τα πάντα για να το πάρουν πίσω, όμως, η κόντρα με την παπική Ρώμη δεν είναι απλή υπόθεση.

Η ΧΙΜΑΙΡΑ

Φυλακόβιος αρχαιοκάπηλος επιστρέφει στον τόπο του εγκλήματος, όπου ξαναβρίσκοντας την παλιοπαρέα των συναδέλφων του, ξηγιέται… παλιά του τέχνη κόσκινο. Ή μήπως κυνηγάει χίμαιρες;

ΚΟΥΚΛΕΣ ΤΗΣ ΔΡΕΣΔΗΣ

Νεαρή δημοσιογράφος ερωτεύεται αιρετικής στάσης ζωγράφο και performance artist. Όταν η δεύτερη πεθαίνει, η πρώτη αγωνίζεται να νικήσει την ελληνική γραφειοκρατία, ζητώντας να παραλάβει τη σορό της αγαπημένης της συντρόφου.