του Ηλία Φραγκούλη

Χωρίς να είναι μια αμιγώς πολιτική ταινία, το «Τρέξε!» σε μια και μοναδική ατάκα περιγράφει την παράνοια της σημερινής Αμερικής, μιας χώρας «φιλελευθερισμού» που διολισθαίνει προς την απόλυτη σύγχυση. Γνωρίζεις (ή υποψιάζεσαι) εξαρχής ότι οι γονείς της Ρόουζ δεν πρόκειται να υποδεχτούν το μαύρο boyfriend της θυγατέρας τους με ανοιχτές αγκάλες, και από το location ακόμη (η «εξωτική» Αλαμπάμα του Νότου). Αλλά ο πατέρας δηλώνεται ως περήφανος ψηφοφόρος του Ομπάμα, που θα την έριχνε την ψήφο και πέρσι, αν ο Πρόεδρος μπορούσε να διεκδικήσει και τρίτη θητεία. Άρα, γιατί ανησυχούμε για την ασφάλεια και τη σωματική ακεραιότητα του Κρις, του μαύρου ήρωα που θα βρεθεί μόνος (;) κι ανυπεράσπιστος σε ένα λευκό περιβάλλον το οποίο επιφυλάσσει αρκετές εκπλήξεις διαφυλετικού (και όχι μόνο) ενδιαφέροντος;

Στο «Μάντεψε Ποιος θα Έρθει το Βράδυ» (1967), τα λευκά πεθερικά βρίσκονταν σε ακόμη πιο δυσχερή θέση, καθώς η ανακοίνωση ενός επερχόμενου γάμου εμφανιζόταν ως τετελεσμένο γεγονός. Στην προκειμένη, το «πρόβλημα» αφορά μια απλή σχέση, η εποχή είναι πολύ πιο δημοκρατική (#diplhs) από τα 60’s, οι γονείς είναι επιστήμονες, σπουδαγμένοι άνθρωποι που λέμε, και η κοινωνία των νεαρών πρωταγωνιστών ζει εντός ενός πλαισίου στο οποίο το «Κι εσένα τι σε νοιάζει;» αποτελεί ισχυρό και αδιαπραγμάτευτο attitude.

Θα έπρεπε, λοιπόν, ο Κρις να αισθανόταν πιο άνετα απέναντι στην προοπτική της γνωριμίας με τους γονείς της Ρόουζ, όμως η ερώτησή του («Ξέρουν ότι είμαι μαύρος;»), όσο ευγενική ή αφελής κι αν ακούγεται, μαρτυρά την ύπαρξη ενός ρατσιστικού φόβητρου στις ΗΠΑ του 2017, το οποίο μεταλλάσσεται ή διογκώνεται από Πολιτεία σε Πολιτεία, έστω κι αν αυτή η χώρα μόλις αποχαιρέτησε (συγκινημένη…) τον πρώτο της μαύρο Πρόεδρο. Έναν ηγέτη παραδόξως στιγματισμένο από πρωτοφανή κρούσματα αστυνομικής βίας κατά των «δικών του» ανθρώπων, που τα social media φανέρωναν καθημερινά σε όλο τους το ανατριχιαστικό «μεγαλείο», τα οποία μπορούν κάλλιστα να συγκριθούν με τις φυλετικές ταραχές της δεκαετίας του ’80 ή και του ’60 ακόμη! Με τόση «δημοκρατικότητα» γύρω του είναι λογικό να ανησυχεί ο κεντρικός ήρωας, καθώς εισέρχεται στα εδάφη του αμερικανικού Νότου, χώματα βαμμένα με αίμα… «έγχρωμο» και μνήμες εξαθλίωσης της φυλής του.

Το genre εδώ είναι το θρίλερ, άρα μάλλον δεν πρέπει να περιμένεις να σκάσουν μέλη της Ku Klux Klan που θα κυνηγάνε τον Κρις στα δάση! Το σκηνικό «χτίζει» μυστήριο και πολλά ερωτηματικά; Γιατί το (μαύρο) υπηρετικό στο σπίτι των γονιών της Ρόουζ συμπεριφέρεται τόσο εκκεντρικά, χαρωπά και… «δουλικά»; Ποιοι είναι οι εθιμοτυπικοί καλεσμένοι της οικογένειας που συρρέουν στο σπίτι συμπτωματικά (;) στο ίδιο weekend; Γιατί ο μοναδικός εξ αυτών μαύρος καλεσμένος συμπεριφέρεται τόσο… uncool; Και γιατί όταν τον πιάνει μια ακαθόριστη, ύποπτη κρίση, ζητά απεγνωσμένα από τον Κρις να φύγει τρέχοντας από αυτό το μέρος;

Ο Τζόρνταν Πιλ πετυχαίνει κάτι πραγματικά ανανεωτικό και συναρπαστικό για τον θεατή, πόσω μάλλον και για το είδος, καθώς ξεγλιστρά με ευκολία θαυμαστού timing από το παράδοξο της υπόθεσης (και των μυστικών της) με οριακή διάθεση χιούμορ, για να καταλήξει να εκμεταλλεύεται το κινηματογραφικό σασπένς και μια εξέλιξη ανατροπών που φλερτάρει μέχρι και με το gore, διατηρώντας το όλο εγχείρημα του «Τρέξε!» σε επίπεδα σκηνοθετικής ευστοχίας που, ειλικρινά, δεν περίμενες ή φανταζόσουν. Η διάσταση του φυλετικού θέματος παίρνει μια αρκετά απότομη στροφή προς κάτι μάλλον πιο… νοσηρό, με βάσεις στη γενετική που ξεπερνούν την προβληματική του χρώματος του δέρματος, οδηγώντας την ταινία σε ένα θριλερικό ντελίριο που θα αποζημιώσει πλήρως ακόμη και εκείνους που (άδικα) θα κατηγορήσουν το πρώτο μέρος για «αδράνεια» ή μετριασμένες εντάσεις. Πάνω απ’ όλα, όμως, το μέγα ατού εδώ είναι η πρωτοτυπία του σεναρίου του Πιλ, που… ξελογιάζει με κέφι ένα μάτσο υπαρξιακά στερεότυπα των Αμερικανών, δημιουργώντας ένα σύμπαν άγρια σουρεαλιστικό αλλά και, γιατί όχι, τόσο ανησυχητικά κοντά στο ρεαλιστικό, για μια ανθρωπότητα πέρα από τα όρια της λογικής που απαιτεί να κάνει το δικό της… ισοβίως, με φθόνο και θράσος απέναντι σε κάθε κανόνα της φύσης.

Η αβεβαιότητα του Πιλ σχετικά με τους τόνους αστεϊσμού (κυρίως μέσω του χαρακτήρα τού καλύτερου φίλου του Κρις, με αποκορύφωμα τη σκηνή στο αστυνομικό τμήμα) και η ελαφρώς αμήχανη κατάληξη που διαδέχεται ένα επιθετικά δυναμικό (και αποτελεσματικό) κρεσέντο, στερούν από το «Τρέξε!» τον χαρακτηρισμό ενός απόλυτα επιτυχημένου θρίλερ, όμως η αδυναμία της σύγκρισης με οτιδήποτε έχουμε παρακολουθήσει στο παρελθόν από το συγκεκριμένο είδος, είναι κάτι που καταχωρίζεται αξιομνημόνευτα στο μυαλό μας. Και πρόκειται περί σκηνοθετικού ντεμπούτου, διάβολε!