του Άγγελου Μαύρου

Τα ‘χει κάνει όλα 33 χρόνια τώρα: απ’ τον πορτρετίστα του ύστερου Μιτεράν («Le Promeneur du Champ de Mars») ως τον κοινωνικό λειτουργό στα χρόνια της ύφεσης («Τα Χιόνια του Κιλιμάντζαρο»), απ’ τον ιστοριοδίφη των ντεσού της Αντίστασης στον Β΄ Παγκόσμιο («L’ Armée du Crime») ως τον παραμυθά για μεγάλους («L’ Argent Fait le Bonheur»), απ’ τον crime θριλερίστα («Lady Jane») ως τον διασαλευτή του αρμενικού ζητήματος («Le Voyage en Arménie»), θέμα που θα τον απασχολήσει και στο επόμενο φιλμ του. Αλλά περίμενες ποτέ ότι θα δεις πολλαπλό split screen, σε βιντεοκλιπάδικη σεκάνς, σε μια ευάερου & ευήλιου habitat και σύσφιξης πόπολου (η σταθερά πέριξ της οποίας κινείται συνήθως, και δη πιο πετυχημένα) ταινία του Γκεντιγκιάν; Εγώ όχι – και αυτό είναι απλώς το πιο εξαντρίκ φορμαλιστικό τικ τού μυαλού (που εδώ πετάει, με την καλή και την κακή έννοια) τού πιο πιστά Νότιου πάλιουρα του γαλλικού grand écran, σ’ αυτή την πρώτη συνάσκησή του με τον θεατρικό συγγραφέα Σερζ Βαλετί σε κάτι σαν μοντέρνο, μεσογειακό, διακειμενικών παιγνίων «Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», κουβάρι στα χέρι της post εμμηνοπαυσιακής «ψυχούλας» και φατσούλας τής κας Γκεντιγκιάν, Αριάν Ασκαρίντ.

Γιατί πιάνοντας το νήμα από τη meta-μυθοπλαστικού κλου (αλλά εν προκειμένω κρύβοντάς το, ως τον… ξύπνιο επίλογο) ζωηράδα του «À l’Attaque!» ως την τετράδα μόνιμων μουρών / το στοιχείο «γειτονιά» / το ρομάντζο (εδώ επί 3 και στο πιο πεταχτό) του «Marius et Jeannette», η νέα Μασσαλιώτιδά του τσιτάρει, συνήθως συνειδητά και κάποτε… ασυνείδητα, πρόζα (Αραγόν, Τσέχοφ, Λακάν), εικόνες (Φελίνι, Παζολίνι, Ντεμί, Γκοντάρ) και μουσικές (βασικά ένας μεγάλου μήκους φόρος τιμής στα 60’s άσματα του τραγουδοποιητή Ζαν Φερά). Και στα ενδιάμεσα ξετυλίγει μια ιστορία, που επιφυλάσσει για την ηρωίδα της: τη γνωριμία με έναν νεαρό βεσπάκια (που κάνει ζήλιες σε μια ακομπλεξάριστη ginger παστρικιά) και μ’ έναν αισθηματία εστιάτορα, το σήκωμα του αμαξιού της από γερανό, έναν απλήρωτο ταρίφα, τη ληστεία της από τσαντάκηδες, μία βρόχα, τη φιλοξενία της σε βάρκα από έναν Καμερουνέζο φύλακα (συνταξιούχο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας και σε σημείο πόνου δεμένο με κάποια εκθέματα), έναν αγγλομαθή φιλόσοφο ψωνιζόμενο στο ρεστό, το αμίλητο ζεύγος Ασιατών μαγείρων του και τη μασκότ του, μια… ομιλούσα (αποκλειστικά στην Αριάν) ταρταρούγα.

Είναι μόνο η αρχή γι’ αυτό «Το 24ωρο μιας (όχι) Ξανθιάς». Και η burlesque αφορμή για τον Γκεντιγκιάν, αφού… εκθέσει την κλοουνερί της υπερνεάζουσας Ασκαρίντ στην κακοδαιμονία της νεοφερμένης προ του τακιμιάσματος με τους «ανθρώπους» στο «λιμάνι» της, να βρει τους βιορυθμούς και τη χάρη του σε αφήγηση και διαλόγους – ενώ «γράφει» για τους μαικήνες της τέχνης και για την ισοπεδωτική μανία της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς, για το ξεζούμισμα των métèques και για την πάσης φύσης νοσταλγία, για την αγάπη και για τα δικαιώματα των ζώων, για την τιμημένη εργατιά και για τη χαρά (και τη σημασία) τού ταξιδιού έξω απ’ το καβούκι σου. Το αναψιδωτό ερπετό, εννοείται, κλέβει την παράσταση οσάκις κάνει την εμφάνισή του – με τις νύκτωρ κραυγές του κωμικού Τζαορό απ’ το Τσαντ (ναι, είναι ο βραβευμένος στις Κάννες πατέρας τού «Η Κραυγή ενός Ανθρώπου»), το british «κόλλημα» του καλαμαρά Μελάν και ένα zoom-out από το πρόσωπο της σερβιτόρας, πια, Αριάν προς το ουράνιο στερέωμα ως συνδεσμολογικό gimmick, να κρατάνε ψηλά το χιούμορ, joie de vivre και στυλιστικό ηθικό του φιλμ.

Μια καταιγίδα εν πλω κατόπιν μιας διάρρηξης θα ξεβράσει την κομπανία στο νησί Φριούλ απέναντι απ’ τη Μασσαλία, όπου αντικαθιστώντας την αποχωρούσα μετά από τσακωμό φιλενάδα ενός σκηνοθέτη σε υπαίθριο θέαμα (μια απ’ τις λίγες ηχηρά κάλπικες στιγμές της ταινίας με τον Νταρουσέν σε ακόμη ένα ρόλο μετά εκείνον του ταξιτζή, διπλό faux-pas), η Αριάν θα τραγουδήσει ανάμεσα σε αρχαιοελληνικούς κίονες (η μούσα και πρωταγωνίστρια του δημιουργού είναι γ΄ γενιάς Ρωμιά, πρόσεξε και το «L’ Olympique», το μπιστρό της παρέας) το πάντα πολιτικό «Όπως Έστρωσες, θα Κοιμηθείς» των Μπρεχτ και Βάιλ α λα electro-tango σε παραγωγή Gotan Project! Κι ύστερα, σ’ ένα γύρισμα της – ομολογημένης ως τέτοιας στα générique αρχής – fantaisie (της) θα βρεθεί, περιτριγυρισμένη απ’ όλους τους… οικείους, ξανά στη γιορτή της. «Τα όνειρα έχουν εξαφανιστεί απ’ τον κόσμο μας. Τι κρίμα!», θα πει (σ’ εμάς αυτή τη φορά, κοιτώντας το φακό) η χελώνα. Ελευθερία (του λογισμού), ισότητα (των φυλών, των ηλικιών, των τάξεων), αδελφότητα (του ουμανισμού): Μ’ αυτές ως όνειρο, έστω όχι… θεϊκό όπως αυτό με το οποίο ο Διόνυσος είχε κλέψει την Αριάδνη απ’ το Θησέα σύμφωνα με τη μυθολογία, ψιλοκλέβει sur tous les tons και την καρδιά σου ο Γκεντιγκιάν. Μ’ αυτές ως μίτο της Αριά(δ)ν(ης) του, αυτόν που έβγαλε το Θησέα απ’ το Λαβύρινθο του Μινώταυρου, ψιλοβγαίνει κι ο Γκεντιγκιάν απ’ τον δικό του. «La fête aux copains», που λέει κι άλλος ένας, παρών φυσικά, retro ύμνος τού Φερά…