της Κατερίνας Ανδρεάκου

Εν μέσω θετικών (και, από πολλούς, διθυραμβικών) κριτικών, το πολεμικό δράμα «Fury» έκλεισε το φετινό κινηματογραφικό Φεστιβάλ Λονδίνου. Ο σκηνοθέτης του, Ντέιβιντ Έιγερ, και οι βασικοί πέντε πρωταγωνιστές, Μπραντ Πιτ, Σάια ΛαΜπαφ, Λόγκαν Λέρμαν, Μάικλ Πένια και Τζον Μπέρνθαλ, έδωσαν μια μεγάλη συνέντευξη την ημέρα της πρεμιέρας, μιλώντας για τις προκλήσεις τού θέματος και των γυρισμάτων τής ταινίας, αλλά και για το τι την κάνει μια μοναδική εμπειρία για τους ίδιους και – ευελπιστούν – το κοινό. Το FREE CINEMA ήταν εκεί!

Οι μελοδραματισμοί και τα κλισέ τύπου «καλός Δυτικός (συνήθως Αμερικανός) – κακός Γερμανός» δεν έχουν θέση στο λασπωμένο / ματωμένο σκηνικό που έχει στήσει ο Έιγερ, ένας από τους πιο ενδιαφέροντες (και ακόμα ανερχόμενους) Αμερικανούς σκηνοθέτες (δείτε οπωσδήποτε την προπέρσινη «Περιπολία» του). Η ταινία βάζει το θεατή στο πρόσωπο του νεοφερμένου στην πρώτη γραμμή πιτσιρικά Νόρμαν (Λόγκαν Λέρμαν), από την αρχή στα βαθιά, μέσα στην τελική φάση ενός μακροχρόνιου, αδυσώπητου πολέμου που – φαινομενικά, τουλάχιστον – έχει στερήσει την ανθρωπιά της καθημερινότητας από τους εξαντλημένους στρατιώτες και των δυο πλευρών. Η ομάδα στην οποία εισέρχεται εντελώς ανοικειοθελώς ο Νόρμαν δεν αποτελεί εξαίρεση – και ο ίδιος θα πρέπει να αφήσει πίσω του ουσιαστικά τη ζωή που ήξερε και να μεταμορφωθεί σε μια κυνική, συναισθηματικά αποκομμένη πολεμική «μηχανή», ή τουλάχιστον άρρηκτο εξάρτημα του tank στο οποίο διατάσσεται να υπηρετήσει, με μηδενική πρότερη εμπειρία. Η μεγαλύτερή του πρόκληση θα είναι να γίνει αποδεκτός από τα υπόλοιπα μέλη / «εξαρτήματα» αυτής της ομάδας.

Λέρμαν: «Ο χαρακτήρας μου είναι εκείνος που εισέρχεται σε αυτόν τον κόσμο, τον δικό τους κόσμο, με την προσωπική φιλία που έχουν διαμορφώσει. Στο pre-production, δέσαμε πολύ μεταξύ μας και όταν ξεκίνησαν τα γυρίσματα ήταν σαν η αρχή μιας νέου είδους σχέσης. Υπήρξε μια σεβάσμια απόσταση ανάμεσά μας που αντανακλούσε τη σχέση των χαρακτήρων μας, οι οποίοι συγκρούονταν αρκετά. Ήμουν ο “καινούργιος” εκεί μέσα.»

Ο Μπραντ Πιτ, ο οποίος μπήκε στο δωμάτιο με καπέλο (που αποχωρίστηκε διακριτικά λίγο πριν αρχίσει η συνέντευξη) κι ένα πολύ σεβαστό… μουστάκι, εξηγεί: «Όταν ο χαρακτήρας τού Λόγκαν έρχεται στο tank, εκείνοι μόλις έχουν χάσει έναν από την ομάδα και δε βρίσκονται σε καλή φάση. Σε εκείνο το σημείο τού πολέμου, (οι δυνάμεις) αναγκάζονταν να στέλνουν άτομα με μηδενική εμπειρία και το πρόβλημα είναι πως, όταν έρχεται αυτός ο χαρακτήρας, κουβαλώντας ό,τι έφερε από το σπίτι του, ευγένεια, ιδανικά και όλα αυτά που η ομάδα μας έχει χάσει από καιρό και λαχταρά (να ξαναβρεί), εμείς πρέπει να τον προετοιμάσουμε ώστε να πολεμήσει.»

Ο Έιγερ έβαλε από νωρίς τους πέντε ηθοποιούς να κάνουν έρευνα σχετικά με το χαρακτήρα τους αλλά και να περάσουν αρκετό χρόνο μαζί, ώστε το κινηματογραφικό τους «δέσιμο» να είναι απόλυτα πιστευτό και να τους βγαίνει με φυσικότητα.

Όπως αναφέρει ο Τζον Μπέρνθαλ (ευρύτερα γνωστός από το τηλεοπτικό «The Walking Dead»): «Η ιδιοφυής σκέψη πίσω από το boot camp ήταν πως κατορθώσαμε να βρούμε τα δυνατά μας σημεία αλλά και τις αδυναμίες του καθενός από εμάς και πώς θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε τα θετικά που είχε ο καθένας μας ώστε να βοηθήσουμε τις αδυναμίες του αλλουνού. Από την πρώτη κιόλας μέρα, ξέραμε πως θα ήμασταν μια οικογένεια, με τη ρουτίνα μας.»

Ένα άλλο αφηγηματικό κλισέ που αποφεύγει η ταινία (και που ξένισε αρνητικά κάποιους συναδέλφους, καθώς είναι μάλλον συνηθισμένοι σε ανάλογες σκηνές συναισθηματισμού και χρονοβόρας επεξηγηματικότητας απέναντι σε ένα θεατή που δεν του αφήνεις περιθώριο να βάλει λίγο την φαντασία του να δουλέψει) είναι πως δεν έχει κανένα απολύτως flashback σε παλαιότερες πολεμικές εμπειρίες ή στο παρελθόν των ηρώων της, και ο θεατής θα πρέπει να φανταστεί / αποφασίσει για τον πρότερο βίο των ανθρώπων που έχει μπροστά του (όπως προσπαθεί να κάνει και ο χαρακτήρας τού Λόγκαν).

Σε σχετική ερώτηση του FREE CINEMA για την έρευνα που πιθανώς έκαναν οι ηθοποιοί για τους χαρακτήρες τους, ο Πιτ απάντησε: «Όλοι μας είχαμε πολύ συγκεκριμένες ιστορίες για το παρελθόν μας. Το δουλεύαμε τουλάχιστον 2-3 μήνες πριν αρχίσουμε γυρίσματα, και ομαδικά αλλά και ο καθένας μας ξεχωριστά.»

Και ο Έιγερ προσθέτει: «Κάθε χαρακτήρας είχε λεπτομερές background. Ο Λόγκαν, για παράδειγμα, ήξερε από πού ήρθε ο χαρακτήρας του, τι δουλειά έκανε ο πατέρας του, πώς ήταν η παιδική του ηλικία και η μόρφωσή του. Υπήρχαν ορισμένες σκηνές που περιέγραφαν αυτές τις λεπτομέρειες του παρελθόντος τους. Τελικά, ήταν σκηνοθετική απόφαση να κόψουμε το κλασικό «και τώρα θα πούμε στο κοινό ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι» και να δημιουργήσουμε στη θέση του αρκετά ξεκάθαρα πορτρέτα. Αν οι ερμηνείες τους (του καστ) δεν ήταν τόσο εξαιρετικές όσο είναι, μάλλον θα αναγκαζόμουν να προσθέσω εκείνες τις σκηνές στην ταινία, αλλά προς τιμήν της ικανότητάς τους ως ηθοποιών, δε χρειαστήκαμε τελικά το standard “και τώρα θα σας διηγηθούμε το παρελθόν τού καθενός” μοτίβο.»

Και πώς ήταν να δουλεύεις με τον Έιγερ; Ο Μάικλ Πένια γνωρίζει πολύ καλά, καθώς ήταν ο μόνος που είχε ξανασυνεργαστεί μαζί του, συμπρωταγωνιστώντας με τον Τζέικ Τζίλενχολ στην «Περιπολία». Απαντά λακωνικότατα: «Δουλεύοντας για τον Ντέιβιντ είναι σα να κάνεις απονεύρωση δοντιού! Ξέρεις πως θα είναι επίπονο, αλλά προετοιμάζεσαι όσο καλύτερα μπορείς.» (γέλια)

Καθώς η ταινία προσπαθεί να ισορροπήσει την απεικόνιση και των δυο στρατοπέδων χωρίς τη συνήθη δαιμονοποίηση του Γερμανού στρατιώτη, ο Έιγερ εξηγεί: «Αποτελεί κλισέ του είδους να παρουσιάζεις την πλευρά της συμμαχίας κάπως χορογραφημένα καθαρή. Η ίδια η σύγκρουση ήταν πραγματικά μια μάχη μεταξύ Καλού και Κακού, ανάμεσα στο να έχεις ανθρώπινα δικαιώματα κι ελευθερία ή απόλυτο εξευτελισμό. Συνήθως ο κόσμος προβάλλει την ηθική σαφήνεια της ίδιας της σύγκρουσης στην καθημερινή ζωή τού στρατιώτη, πράγμα το οποίο δεν ισχύει, αν και έχει εξερευνηθεί έτσι θεματικά μέσα από φιλμ σαν το «Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο». Εγώ ήθελα να κάνω μια ταινία που να δίνει έμφαση στους κινδύνους τού πολέμου, επάνω στην ηθική και τον ψυχισμό, τα σημάδια που αφήνει στην ανθρώπινη ψυχή και πώς επηρεάζει αυτή την ομάδα που έχουν γίνει αδέλφια.»

Και ο Πιτ συμπληρώνει: «Όπως προανέφερε και ο Ντέιβιντ, πρόκειται για την εμπειρία του στρατιώτη και από τις δυο πλευρές της μάχης. Δεν είναι μια ταινία για τις δυο πλευρές, αλλά για τον ενιαίο, συσσωρευμένο ψυχισμό που ο κάθε στρατιώτης κουβαλάει μέσα του, τον ψυχισμό με τον οποίο αναμένεται να επιστρέψει στην πατρίδα του.»

Έιγερ: «Στο τελευταίο σκέλος του πολέμου, δεν ήμασταν ελευθερωτές, ήμασταν κάτοχοι, είμασταν εισβολείς μιας χώρας. Ένας βετεράνος είπε μια φορά πως, όταν πέρασαν τα γερμανικά σύνορα, ένας Γερμανός αιχμάλωτος στρατιώτης τούς είπε: “Τώρα πια δε μάχεστε τους Ναζί, αλλά τους Γερμανούς πολίτες”, κι αυτό το βρήκα πολύ ενδιαφέροντα τρόπο σκέψης. Και οι δυο πλευρές είχαν έναν στρατό εξαντλημένο, που πολεμούσε για αρκετά χρόνια και έφτανε στο σημείο να ρίχνει στο μέτωπο ανεκπαίδευτους πολίτες και νέα παιδια, λίγο πριν την πλήρη κατάρρευση. Έτσι θέλαμε να δείξουμε, ειδικά σε μια σκηνή (με τις δυο Γερμανίδες), το πόσο αυτοί οι άνδρες είχαν αλλάξει και πως δε θα μπορούσαν να ξαναγυρίσουν στην πατρίδα τους όπως ήταν στην αρχή του πολέμου. Ο χαρακτήρας του Μπραντ λαχταρά την ανθρώπινη επαφή και την κανονικότητα, και οι συμπολεμιστές του δεν του το επιτρέπουν.»

Πιτ: «Πρωτίστως, θα ήθελα οι στρατιώτες που θα δουν την ταινία να φύγουν από την αίθουσα νιώθοντας πως αναγνωρίζονται σε αυτήν, όπως τους πρέπει. Ο πόλεμος είναι κόλαση. Και μιλώντας με βετεράνους, ένας μου είπε: “Ο πόλεμος είναι γελοίος. Είναι στην ανθρώπινη φύση, τη μια στιγμή να πυροβολεί ο ένας τον άλλο και την άλλη να πίνετε μπύρες μαζί!”. Και πιστεύω πως η ταινία αντιπροσωπεύει ακριβώς αυτό. Κι εμείς σήμερα μιλάμε, μιλάμε, μιλάμε, και προσπαθούμε να γίνουμε καλύτεροι, αλλά αν βρεθείς σε αυτή τη θέση, πολεμάς πάντα, πάντα.»

Έιγερ: «Να προσθέσω πως υπάρχει μια καθολικότητα που συναντήσαμε σε όλους τους στρατιώτες με τους οποίους μιλήσαμε. Στην πλειοψηφία τους, οι άνθρωποι δεν πάνε να πολεμήσουν για τα πολιτικά ιδανικά τους ή τις προσωπικές τους φιλοσοφίες – στο τέλος είσαι εκεί πολεμώντας για το διπλανό σου και για τους υπόλοιπους που έχουν γίνει οικογένειά σου εκεί πέρα. Κι αυτό ήταν πραγματικά κάτι που θέλαμε να αισθανθούμε, κι ελπίζω να βγήκε μέσα από την ταινία.»

Ο Μπέρνθαλ συμπληρώνει: «Ενώ σήμερα ο στρατός είναι εθελοντικός (σε Αμερική και Ηνωμένο Βασίλειο, τουλάχιστον) και έχεις μισθωτούς “καριερίστες” στρατιωτικούς να αποτελούν το στρατό μας, στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχες το γείτονα και το φίλο σου να επιστρατεύονται, οπότε εκείνοι που πολέμησαν σε αυτόν τον πόλεμο ήταν καθημερινοί άνθρωποι που δε φαντάζονταν ποτέ τον εαυτό τους σε τέτοιες καταστάσεις. Πιστεύω πως ο πολεμιστής υπάρχει μέσα σε όλους μας. Είναι απλά θέμα συνθηκών πότε θα ξυπνήσει αυτός ο πολεμιστής.»

Αλλά πώς επηρέασε, και σε ποιο επίπεδο, η εμπειρία αυτής της ταινίας τους πρωταγωνιστές της;

Πιτ: «Πήρα πολλά από αυτή την ταινία. Το καλύτερο πράγμα στην υποκριτική εμπειρία είναι η ανακάλυψη και το να μαθαίνεις κάτι για τον εαυτό σου και τον κόσμο, κι όλοι μας φύγαμε από αυτή την εμπειρία εμπλουτισμένοι. Για εμένα προσωπικά ήταν πραγματική σπουδή στην ηγεσία και στο να είσαι υπεύθυνος για άλλους. Και έφυγα γνωρίζοντας πως θα είμαι καλύτερος πατέρας εξαιτίας αυτού.»

Ο Σάια Λα Μπαφ αποτελεί ιδιάζουσα, έως εκκεντρική περίπτωση. Έφτασε στη συνέντευξη με ένα αρκετά μακρύ μούσι και απέφυγε σχεδόν όλες τις ερωτήσεις, ακόμα κι εκείνες (σαν τη δική μας παραπάνω, που απευθυνόταν σε όλους). Εδώ έκανε μια εξαίρεση:

«Σίγουρα, σίγουρα το πιο απαιτητικό project που έχω κάνει. Το πιο δεσμευτικό project. Πέρσι έψαχνα για μια καλή πρόκληση και αφού διάβασα το σενάριο, είπα “ή αυτό ή τίποτα”, οπότε έκανα, όπως όλοι, πολύ λεπτομερή έρευνα και γνωρίσαμε αρκετά καλά ο ένας τον άλλο, το οποίο και θεωρώ την πιο σημαντική πτυχή, το να γνωρίσεις τους συνεργάτες σου σε ένα πολύ προσωπικό επίπεδο, και να χτίσετε αυτή την άνεση. Αυτή είναι η πιο επιβραβευμένη, απίστευτη εμπειρία της ζωής μου, τόσο στην καριέρα όσο και στην προσωπική μου ζωή.»

Τα εξωτερικά γυρίσματα του «Fury» έγιναν στην Αγγλία, αλλά η μεγάλη πρόκληση ήταν τα κλειστοφοβικά γυρίσματα μέσα στο tank, τα οποία αποτελούν και το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας. Ο Έιγερ εξηγεί: «Χτίσαμε το εσωτερικό του tank επακριβώς στο μοντέλο του γερμανικού Sherman αλλά μεγαλύτερο σε κλίμακα, κατά 10%, και το εξοπλίσαμε με τα ακριβή όπλα που είχαν τότε. Τα όπλα πυροβολούσαν αληθινά και οι ασύρματοι λειτουργούσαν κανονικά. Τα πάντα δούλευαν εκεί μέσα και ήταν το πιο περίπλοκο set στο οποίο είχαμε δουλέψει ποτέ, όλοι μας. Μ’ αρέσει να κινηματογραφώ γρήγορα και από πολλές γωνίες, κι εδώ μας έπαιρνε δυο ώρες να το φωτίσουμε το ρημάδι! Δε νομίζω πως κανείς από εμάς διασκέδασε γυρίζοντας εκεί μέσα, αλλά ίσως αυτό βοήθησε στην ένταση που βγήκε στην οθόνη.»

Ο Πιτ συμπληρώνει: «Αλλά σκέφτεσαι τους αληθινούς ανθρώπους που ζούσαν εκεί μέσα, κυριολεκτικά, κοιμόντουσαν, έτρωγαν, μάλωναν, όλα μέσα σε έναν τόσο περιορισμένο χώρο.»

Αναπόφευκτα, κάποιος ρωτά τον Πιτ σχετικά με την «αντίπαλη» ταινία που γύρισε την ίδια περίοδο με το «Fury» η σύζυγός του, Αντζελίνα Τζολί, το «Unbroken», επίσης διαδραματιζόμενο στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Πιτ είναι άνετος κι ευχάριστος στην απάντησή του: «Δε συνηθίζουμε να δουλεύουμε ταυτόχρονα, αλλά αυτή τη φορά είχε πολύ ενδιαφέρον, εγώ μελετούσα το ευρωπαϊκό πεδίο, εκείνη το πεδίο του Ειρηνικού, εγώ tanks, εκείνη βομβαρδιστικά. Οπότε ήταν πολύ καλό και για τους δυο μας. Ενώ η δική μας ταινία είχε να κάνει με τη ζημιά τού στρατιώτη, η δική της επικεντρώνεται στο θρίαμβο του ανθρώπινου πνεύματος ενάντια σε τρομακτικά γεγονότα. (Το «Unbroken») είναι ένα πολύ αισιόδοξο, πολύ όμορφο φιλμ, και μεταξύ τους είναι πολύ διαφορετικές ταινίες.»

Η ταινία «Fury» ξεκινά την προβολή της στους ελληνικούς κινηματογράφους από τις 20 Νοεμβρίου, σε διανομή της εταιρείας Feelgood.