του Νίκου Παλάτου

Από τα τέλη της δεκαετίας του ’40 και κατά την διάρκεια αυτής του ‘50, πριν δηλαδή τους ρόλους στις επικές ταινίες του Ντέιβιντ Λιν, ο Άλεκ Γκίνες έφτιαξε το όνομά του πρωταγωνιστώντας σε μία σειρά από κωμωδίες των Ealing Studios. Οι τίτλοι είναι ονομαστοί και διαλεχτοί: «13^ος Κληρονόμος» (1949), «Η Συμμορία του Εντιμότατων» (1951), «Ο Άνθρωπος με το Άσπρο Κοστούμι» (1951), «Η Συμμορία των Πέντε» (1955). Τούτος ο «Καπετάνιος με τις Δύο Γυναίκες» μπορεί να μην αποτελεί παραγωγή του θρυλικού αγγλικού studio (γεγονός που ίσως έχει παίξει ρόλο στο ότι είναι μάλλον παραγνωρισμένος στις μέρες μας), όμως, με πάσα ειλικρίνεια αναφέρω πως δεν έχει απολύτως τίποτα να ζηλέψει από εκείνες. Για να το θέσω απλά, όποιος το δει θα γελάσει όσο και με τα προαναφερθέντα.

Ο Χένρι Σεντ Τζέιμς είναι καπετάνιος σε πλοίο που εκτελεί καθημερινό δρομολόγιο από το Γιβραλτάρ, στον επί μαροκινού εδάφους ισπανικό θύλακα της Βορείου Αφρικής. Μοιάζει να έχει βρει το μυστικό της ευτυχίας, έχοντας με προσοχή και μαεστρία καταφέρει να φτιάξει τον δικό του… αισθηματικό παράδεισο. Στην ευρωπαϊκή πλευρά είναι παντρεμένος με την Μοντ, μια τυπική Αγγλίδα νοικοκυρά με την οποία ζει την ήσυχη οικογενειακή ζωή, πέφτοντας αυστηρά για ύπνο από τις δέκα το βράδυ. Στην αφρικανική πλευρά, ο καλός καπετάνιος διατηρεί σχέση με την χυμώδη χορεύτρια Νίτα, με την οποία μπορεί να απολαμβάνει ελεύθερα τις χαρές της «άλλης» ζωής, αφού μαζί της ξενυχτάει σε clubs και restaurants, χορεύοντας ολονυχτίς και πίνοντας παγωμένες σαμπάνιες. Τα έχει άψογα οργανωμένα ο καπετάν Χένρι, προσέχοντας και την παραμικρή λεπτομέρεια της εν δυνάμει «δίγαμης» ζωής του (η εναλλαγή φωτογραφίας συζύγου και αισθήματος στο προσκέφαλο του κρεβατιού της καμπίνας του, αποτελεί χαρακτηριστικό και συνάμα ξεκαρδιστικό παράδειγμα της προσήλωσής του στον… στόχο). Ακόμα και στα καλύτερα σχέδια, όμως, αρκεί μια μικρή αναποδιά για να στραβώσουν όλα. Το καράβι του διπλού βίου του καπετάνιου με τον καιρό θ’ αρχίσει να «μπάζει νερά», αφού οι γυναίκες είναι… μυστήρια πλάσματα και δεν δείχνουν απαραίτητα την ίδια προσήλωση μ’ εκείνον στο υπέροχο πλάνο ζωής που τόσο εγωιστικά έχει καταστρώσει γι’ αυτές.

Το στόρι πατάει στην παράδοση της αγγλικής κωμωδίας της περιόδου εκείνης, η οποία ήθελε καθώς πρέπει έντιμους ανθρώπους να έλκονται από κάποιας μορφής παράνομο βίο. Στην προκειμένη, ο καπετάν Χάρι δεν γοητεύεται από τον εύκολο πλουτισμό συμμετέχοντας σε κλοπές και πάσης φύσεως κομπίνες, όπως θα πρόσταζε μία συνήθης σεναριακή σύλληψη. Η αδυναμία του, που τον κάνει να κινείται στα όρια της παρανομίας, είναι πως δεν μπορεί με τίποτα ν’ αντισταθεί στην προαιώνια αμαρτία του ποδόγυρου. Παρόλο που δεν τον πιάνει το μάτι σου, ο Χάρι έχει αναπτύξει περίτεχνες τακτικές, καταφέρνοντας ουσιαστικά να δώσει σάρκα και οστά στην απόλυτη macho / ανδρική ονείρωξη. Έχει παντρευτεί μία καλοσυνάτη, χαμηλών τόνων νοικοκυρά, η οποία μετά χαράς πλένει, σκουπίζει και μαγειρεύει δίχως να έχει κάποια άλλη απαίτηση, διατηρώντας παράλληλα δεσμό με την «πρόστυχη» κι ανάφτρα γκόμενα, την οποία χρησιμοποιεί για οτιδήποτε δεν σχετίζεται με τις… βαρετές οικοκυρικές εργασίες! Προσέχει και την παραμικρή λεπτομέρεια, ώστε καμία από τις δυο τους να μην ξεφύγει από τα στεγανά που έχει ορίσει, διότι σε τέτοια περίπτωση η τέλεια φτιαγμένη συνταγή εύλογα θα «κόψει». Ως εκ τούτου, έχει αποκτήσει μία θρυλική υπόσταση στο πλήρωμα του καραβιού του, ειδικότερα στο δεξί του χέρι, τον αξιωματικό Κάρλος Ρίκο, ο οποίος εάν κάτι επιθυμεί από τη ζωή αυτή είναι να μοιάσει στον Χένρι.

Επιδεικνύοντας απαράμιλλο κωμικό ένστικτο, δίχως φαρσικές υπερβολές, ο Άλεκ Γκίνες υποδύεται με την γνωστή του άνεση τον καθημερινό τύπο με την… διπλή ζωή, ο οποίος είναι όσο ψύχραιμος χρειάζεται ώστε να ανταπεξέλθει της οποιασδήποτε στραβοτιμονιάς (η σκηνή της παρολίγον τετραπλής συνάντησης στην υπαίθρια αγορά είναι απολαυστική). Οι δύο γυναίκες του καστ υπηρετούν με χαρακτηριστική ευλάβεια τους ρόλους τους (η Σίλια Τζόνσον, ειδικά, σε κάνει να αναρωτιέσαι για το κατά πόσο μπορεί να υπάρχει πιο τυπική Αγγλίδα νοικοκυρά από αυτήν), τα δε σπάνια για την εποχή γυρίσματα στο Γιβραλτάρ, μέχρι και σε εικόνες από ντοκιμαντέρ παραπέμπουν.

Είναι αναπάντεχα διασκεδαστικό φιλμ τούτος «Ο Καπετάνιος με τις Δύο Γυναίκες». Κρύβει μία κωμική θεματολογία τύπου κρεβατοκάμαρας, σπάνια για τον αγγλικό κινηματογράφο της περιόδου εκείνης (στον αντίστοιχο αμερικανικό, το δίδυμο Ροκ Χάτσον και Ντόρις Ντέι οργίασε πάνω σε παρόμοια ζητήματα σχέσεων μεταξύ των δύο φύλων), χωρίς ασφαλώς να ξεφεύγει προς «ακατάλληλα» αστεία ή υπονοούμενα. Ο Μπίλι Γουάιλντερ δοκίμασε κάτι τέτοιο στο «Φίλα με, Κουτέ» (1964), προτάσσοντας μάλιστα ένα ίδιας λογικής γυναικείο δίπολο και αντιμετωπίστηκε (αδίκως τότε) με σκεπτικισμό. Υπό αυτό το πρίσμα, ο «Καπετάνιος» πλέει σε πιο «ασφαλή» ύδατα, χωρίς αυτό να αποτελεί μομφή για την ταινία, που ορθότατα προτάθηκε για Όσκαρ καλύτερου σεναρίου το 1954.